سوننه‌تێكى مردوو له‌ كاتى به‌ربانگدا ڕه‌حمه‌تى خوا له‌وه‌ى زيندووى ده‌كاته‌وه‌

سوننه تێكى مردوو له كاتى به ربانگدا ڕه حمه تى خوا له وه ى زيندووى ده كاته وه

يه كێك له سوننه ته كانى پێغه مبه رى خوا (صلی الله علیه وسلم)كه له م سه رده مه دا پشتى لـێ هه ڵكراوه و مردووه و پێويستى به زيندوو كردنه وه هه يه ئه وه يه كه پێغه مبه رى خوا (صلی الله علیه وسلم) كاتێ به ڕۆژوو ده بوو فه رمانى به يه كێك له صه حابه ده كرد كه بچێته سه ر شتێكى به رز و له كاتى ديار نه مانى بازنه ى خۆردا ده يفه رموو : خۆر ئاوا بوو ، پێغه مبه ريش (صلی الله علیه وسلم) ڕۆژووه كه ى ده شكاند .عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ (ڕه زای خوای لێبێت) قَالَ : ((كَانَ النَّبِيُّ (صلی الله علیه وسلم) إِذَا كَانَ صَائِمَاً أَمَرَ رَجُلاً فَأَوفَـى عَلَى نَشَزٍ ، فَإِذَا قَالَ : قَدْ غَابَتِ الشَّمْسُ أَفْطَرَ)) صحيح ابن خزيـمة رقم : (2061) ، وسلسلة الأحاديث الصحيحة رقم : (2081) ..واته : پێغه مبه ر (صلی الله علیه وسلم) ئه گه ر به ڕۆژوو بووايه ، فه رمانى به پياوێك له صه حابه ده كرد بچێته سه ر شتێكى به رز ، جا ئه گه ر بيوتايه : خۆر ئاوا بووه و بازنه ى خۆر ديار نه ما ، پێغه مبه ر (صلی الله علیه وسلم) به ربانگى ده كرد .بوَّبَ الإمام (ناصرُ السنَّة وقامعُ البدعة) الشيخ الـمُحدِّثُ العـلامَّة محمد ناصر الدين الألبانـي رحمهُ الله لـهذا الـحديث بعنوانٍ ماتعٍ موُحـيٍ إلـى إحياء هذه السنة الـمهجورة ـ رَحِمَ اللهُ مَنْ أحياها ـ فقال : (مُراقبةُ غُروب الشَّمْسِ لتَعجيل الإفطار) ، ثُم ذكر الـحديث وتـخريجَهُ ثُمَّ قال : قولهُ : " نَشَزٍ " أي مُـرتَـعٍ من الأرض . قلتُ : وفي الـحديث اهتمامهُ (صلی الله علیه وسلم) بالتعجيل بالافطار بعد أنْ يتأكد(صلی الله علیه وسلم)من غُروب الشمس ، فيأمرُ مَنْ يعلو مكاناً مُرتفعاً ، فيُخبرهُ بغروب الشمس ليفطر (صلی الله علیه وسلم) ، وما ذلك منهُ إلاَّ تَحقيقاً منهُ لقولهِ (صلی الله علیه وسلم) : " لَا يَزَالُ النَّاسُ بِخَيْرٍ مَا عَجَّلُوا الْفِطْرَ " وهو مُخرَّجٌ فـي ((الإرواء)) رقم : (917) .

وإنَّ من الـمؤسف حَقَّاً أنَّـنا نرى الناس اليوم قد خالفوا هذه السنة ، فإنَّ الكثيريـن منهم يرونَ غُروب الشمس بأعينهم ومع ذلك لا يُفطرونحـتَّـى يسمعون أذانَ البـلد ، جاهلين :أولاً : أنَّهُ لا يُؤَذَّنُ فيهِ علـى رؤية الغروب ، وإنَّما على التوقيت الفلكـي .وثانياً : أنَّ البلد الواحد قد يَختلف فيه الغروب من موضع إلى لآخر بسبب الـجبال والوديان، فرأينا ناساً لا يُفطرون وقد رأوا الغروب ! وآخرين يفطرون والشمسُ باديةٌ لَمْ تَغرُبْ ، لآنَّهم سمعوا الأذان ! والله الـمستعان) سلسلة الأحاديث الصحيحة : (5 / 118) . ا.هـ .واتة : لةم فه رمووده يه وه ئه وه مان بۆ ده رده كه وێت : كه پێغه مبه رى خوا (صلی الله علیه وسلم) چه ند گرنگى داوه به په له كردن له به ربانگدا دواى ئه وه ى كه دڵنيا ده بوو له خۆر ئاوا بوون ، جا فه رمانى ده كرد به كه سێك بچێته سه ر شوێنێكى به رز ، بۆ ئه وه ى ئاگادارى بكاته وه له خۆر ئاوا بوون بۆ ئه وه ى پێغه مبه ر (صلی الله علیه وسلم) به ربانگ بكات ، وه ئه مه ش له پێغه مبه ره وه (صلی الله علیه وسلم) ته نها له به ر جآبه جآكردنى ئه و ووته يه ى بووه كه فه رموويه تى : ((لَا يَزَالُ النَّاسُ بِخَيْرٍ مَا عَجَّلُوا الْفِطْرَ)) .واته : به رده وام خه ڵك له خه يردايه تا ئه و كاته ى كه په له ده كه ن له به ربانگ كردنياندا . وه به ڕاستى جێگه ى داخه كه ده بينين ئه مڕۆ خه ڵكى سه رپێچى ئه م سوننه ته ده كه ن ، چونكه زۆرێك له و خه ڵكانه خۆر ئاوا بوون ده بينن به چاوى خۆيان كه چى له گه ڵا ئه وه شدا به ربانگ ناكه نه وه تا گوێ يان له بانگى ووڵات ده بێت ، ئه مه ش ئه وه ده گه يه نێت كه ئه وانه نه زانن به دوو شت :

يه كه م : ئه و بانه گه ى كه ده درێت به پێى خۆر ئاوا بوون نىيه ، به ڵكو به پێى كاتژمێرى فه له كىيه .

دووه م : يه ك ووڵات به گشتى خۆر ئاوا بوون تێيدا جياوازه له جێگايه كه وه بۆ جێگايه كى تر به هۆى شاخ و دۆڵه كانه وه ، بۆيه ده بينين خه ڵكانێك به ربانگ ناكه ن له كاتێكدا كه بينيويانه خۆر ئاوا بووه ، وه خه ڵكانێكى تر هه ن به ربانگ ده كه ن له كاتێكدا كه خۆر هێشتا دياره و ئاوا نه بووه ، له به ر ئه وه ى گوآيان له بانگ نه بووه [ئه مه ش به نيسبه ت ئه و كه سانه وه يه كه چاوه ڕوانى بانگى پايته ختى ووڵات يان بانگى پارێزگا به سه رتا سه رى ده كه ن] ، وه خواش يارمه تى ده ره .به هه ر حاڵ سوننه ت وايه له گه ڵ خۆر ئاوا بووندا و به ديار نه مانى بازنه ى خۆر به ربانگ بكرێت و هيچ پێويست ناكات چاوه ڕوانى بانگ دان بكرێت ، چونكه ئه و بانگه ى كه ئێستا ده درێت به ئه ندازه ى (10) ده قيقه تا (15) ده قيقه دوا ده خرێت له خۆر ئاوا بوون به تايبه ت له مانگى ڕه مه زاندا ، به بيانووى دڵنيا بوون و (احـتـياط) كردن له گرتنى ڕۆژوودا به ته واوى ، به مه ش ده كه ونه ناو پێچه وانه كردنى سوننه تى پيرۆز و ته واوى پێغه مبه ره وه (صلی الله علیه وسلم) و ناشزانن كه وا (احـتـياط) وه رگرتن و خۆپارێزى كردن له په رستشه كاندا له وه دايه كه شوێنكه وته ى سوننه تى پێغه مبه رى خوا بێت (صلی الله علیه وسلم) !!!

(مافی گشت موسڵمانێکه بۆ سودوه رگرتن و بڵاو کردنه وه ی گشت بابه ته کانی ماڵپه ڕی فه رمووده )