شوێنه‌وارى (لا إله‌ إلاّ الله) به‌سه‌رموسڵمانانه‌وه‌

شوێنه وارى (لا إله إلاّ الله) به سه رموسڵمانانه وه

ئه م ووشه يه ئه گه ر به ڕاستگۆيى و دڵسۆزى يه وه بووترێت و ئيش بكرێت به ناوه ڕۆك و داخوازى يه كه ى به ئاشكراو به نهێنى ئه وا شوێنه وارى زۆر سوپاس كراوى ده بێت به سه ر تاك و كۆمه ڵه وه له هه موويان گرنگتر:

1- كۆبوونه وه ى ووشه و ده نگ كه به هۆيه وه هێز وسه ركه وتن بۆ موسڵمانان ده سته به ر ده بێت به سه ر دوژمنانياندا، چونكه هه موويان ئه وكاته به يه ك دين ديندارى ده كه ن و يه ك بيروباوه ڕ په يڕه و ده كه ن هه روه كو خواى گه وره ده فه رمووێت:( وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعاً وَلا تَفَرَّقُوا) {سورة آل عمران: 103}. واته : ئێوه هه مووتان ده ست بگرن به ئيسلام و قورئانه وه ، وه پارچه پارچه يى و جياوازى مه كه ن، وه خواى گه وره ده فه رمووێت:( هُوَ الَّذِي أَيَّدَكَ بِنَصْرِهِ وَبِالْمُؤْمِنِينَ وَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً مَا أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَيْنَهُمْ إِنَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ) {سورة الأنفال: 62-63} . واته : خواى گه وره ئه و خوايه يه كه پشتيوانى تۆى كرد به وه ى كه سه رتى خست به سه ر بێ باوه ڕاندا له شه ڕى به در، وه به هۆى باوه ڕدارانه وه وه دڵى ئه وس و خه زره جى يه ك خست به هۆى باوه ڕهێنانيانه وه كه پێشتر له شه ڕو كوشتاركردنى يه كتردا بوون، ئه گه ر تۆ هه رچى هه يه له سه ر زه ويدا بتبه خشيبايه بۆ ئه وه ى دڵيان يه ك بخه يت نه تده توانى دڵيان يه ك بخه يت، به ڵام خواى گه وره دڵيانى يه ك خست و ڕێكيانى خست، هه ر خواى گه وره به ڕاستى به ده سه ڵات و كاربه جێ يه . وه جياوازى له بيرو باوه ڕدا ده بێته هۆى پارچه پارچه يى و كێشه و يه كتر كوژى وه كو خواى گه وره ده فه رمووێت:(إِنَّ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَكَانُوا شِيَعاً لَسْتَ مِنْهُمْ فِي شَيْ) {سورة الأنعام: 159}. واته : ئه و كه سانه ى دينه كه يان پارچه پارچه كردو بوون به به ش به ش و تاقم تاقم ئه وا تۆ له وان نيت له هيچ شتێكدا ئه وان له ڕێبازى تۆ ده رچوون. وه ده فه رمووێت:( فَتَقَطَّعُوا أَمْرَهُمْ بَيْنَهُمْ زُبُراً كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ){سورة المؤمنون: 53}. واته : شوێن كه وتووانى پێغه مبه ران (عليهم الصلاة والسلام) له گه ڵ ئه وه ى دينه كه يان يه ك بوو پارچه پارچه يان كردو بوون به چه ند گروپ و تاقمێكه وه كه جياوازو جۆراو جۆر بوون، پاشان هه ر حيزب و تاقميك به وه ى كه خۆى پێيه تى له دين دڵخۆش و سه رسام بوون.بۆيه هيچ شتێك خه ڵكى يه ك ناخات و كۆيان ناكاته وه ته نها بيروباوه ڕى ئيمان و يه كخواپه رستى نه بێت كه ئه مه يش ده لاله ت له سه ر كراوى (لا إله إلاّ الله) يه ، وه تۆ په ند وه ربگره له و حاڵه ى كه عه ره بى تێدا بوو پێش ئيسلام، وه بزانه پاش ئيسلام چۆن گۆڕان و چييان به سه ردا هات.

2- ده سته به ر بوونى هێمنى و ئاسايش و دڵنيايى له كۆمه ڵگاى يه كخواپه رستدا كه وا ديندارى ده كه ن به ناوه ڕۆك و داخوازى (لا إله إلاّ الله)، چونكه هه ر يه ك له ئه ندامانى ئه و كۆمه ڵگايه ئه وه ى كه خوا حه ڵاڵى كردووه وه رى ده گرێت و ده يكات، وه واز ده هێنێت له وه ى كه خواى گه وره حه رامى كردووه له سه رى، وه كو كارلێك كردنێك له گه ڵ بيروباوه ڕه كه ى كه وا ئه مه ى پێ ده ڵێت، ئه ويش ده ست هه ڵده گرێت و واز ده هێنێت له ده ست درێژكردنه سه ر خه ڵكى و سته م كردن و دوژمنايه تى، وه هاوكارى و خۆشه ويستى و پشتيوانى و سه رخستنى يه كترى بۆ خوا جێگاى ئه مانه ده گرێته وه ، وه كو ئيش كردنێك به فه رمايشتى خواى گه وره : (إنما المؤمنونَ إخوة) {سورة الحجرات: 10}. واته : ته نها باوه ڕداران براى يه كترن. وه ئه م شته به ئاشكرا ده رده كه وێت له حاڵى عه ره ب له پێش ئه وه ى ديندارى بكه ن به (لا إله إلاّ الله) وه له پاش ئه وه ى كه ده ستيان كرد به ديندارى كردن به (لا إله إلاّ الله) و موسڵمان بوون، پێش موسڵمان بوونيان دوژمنى يه كترى بوون، وه يه كتريان ده كوشت و شانازييان ده كرد به كوشتن و بڕين و تاڵانى كردنى ماڵى يه كترى، به ڵام كاتێك موسڵمان بوون، بوون به براى خۆشه ويستى يه كترى وه كو خواى گه وره ده فه رمووێت: ( مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ ۆالَّژِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَڵى الْكُفَّاڕ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ){سوره الفتح: 29}. واته : محمد(صلی الله علیه وسلم) پێغه مبه رو نێردراوى خواى گه وره يه ، ئه و هاوه ڵانه يشى كه له گه ڵيدان(ڕه زای خوای لێبێت) زۆر سه خت و توندن له گه ڵ كافراندا، وه زۆر به سۆزو به زه يين له ناو خۆياندا .وه ده فه رمووێت:( وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانا) {سورة آل عمران: 103}. واته : ئه ى موسڵمانان ئێوه يادى به خششى خواى گه وره بكه نه وه به سه رتانه وه كاتێك كه ئێوه دوژمنى يه كترى بوون وه يه كتريتان ده كوشت، خواى گه وره دڵتانى يه ك خست و به هۆى به خششى خواى گه وره وه ئێوه ى (ئه وس و خه زره ج) بوون به براى يه كترى.

3- به ده ست هێنانى سه روه رى و جێنيشينى له سه ر ڕووى زه ويدا، وه پاكى دين و دامه زراوى به رامبه ر شه پۆلى بيرو بۆچون و ده ربڕاوه جياوازو جۆراوجۆره كان، هه روه كو خواى گه وره ده فه رمووێت: ( وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً) {سورة النور: 55}. واته : خواى گه وره په يمانى داوه به وانه ى كه باوه ڕيان هێناوه و كرده وه ى باشيان كردووه له ئێوه كه به جه خت له سه ركراوى له سه ر زه ويدا ده يانكات به جێنيشين و سه روه ر هه روه ك چۆن ئه وانه ى پێش ئێوه ى كرد به جێنشين، وه هه روه ها ئه و ئايينى ئيسلامه ى كه خواى گه وره ڕازى بووه بۆيان له سه ر زه ويدا بۆيان جێگيرو دامه زراو ده كات، وه له پاش ترس و دڵه ڕاوكێ بۆيان ده گۆڕێت به هێمنى و ئارامى به مه رجێك كه به تاك و ته نها من بپه رستن و هيچ هاوبه شێكم بۆ دانه نێن . خواى گه وره به ده ستهێنانى ئه م داواكراوه به رزانه ى به ستۆته وه به په رستنى خۆى به تاك و ته نهايى به بێ هاوبه ش بڕياردان بۆى كه ئه مه بريتى يه له ماناو ناوه ڕۆك و داخوازى (لا إله إلاّ الله).

-4 به ده ست هێنانى ئارامى ده روونى و جێگيرى مێشك بۆ هه ركه سێك كه بڵێت: (لا إله إلاّ الله) و ئيش بكات به داخوازى يه كانى، چونكه يه ك خوا ده په رستێت و ده زانێت مه به ستى خوايه كه ى چى يه و به چى ڕازى ده بێت ئه ميش جێ به جێ يان ده كات، وه ده زانێت به چى تووڕه ده بێت خۆى لێدوور ده خاته وه ، به پێچه وانه ى كه سێك كه چه ند خوايه كى جۆراو جۆر ده په رستێت هه ريه كه يان مه به ستێكى هه يه پێچه وانه ى مه به ستى ئه و خوايه ى ترى، وه هه ڵسوڕانێكى هه يه پێچه وانه ى هه ڵسوڕانى ئه و خوايه ى ترى، هه روه كو خواى گه وره ده فه رمووێت: ( أَأَرْبَابٌ مُتَفَرِّقُونَ خَيْرٌ أَمِ اللَّهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ) {سورة يوسف: 39}. واته : ئايا چه ند په روه ردگارو چه ند خوايه كى جۆراو جۆر باشتره يان خواى تاك و ته نهاو باڵاده س؟!.

هه روه ها ده فه رمووێت:( ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً رَجُلاً فِيهِ شُرَكَاءُ مُتَشَاكِسُونَ وَرَجُلاً سَلَماً لِرَجُلٍ هَلْ يَسْتَوِيَانِ مَثَلا) {سورة الزمر: 29}. واته : خواى گه وره نموونه بۆ مرۆڤى هاوبه ش بڕيارده ر كه زياتر له خوايه كى هه يه ده هێنێته وه به به نده يه ك كه كۆمه ڵێك خاوه نى هه يه و خزمه تى هه موويان ده كات و ماندوو ده بێت، كه هه ريه كه يشيان جياوازن له وى تريان و ڕه وشتيان خراپه ، و كه سيان لێ ى ڕازى نين، وه نموونه بۆ مرۆڤى يه كخواپه رست ده هێنێته وه به به نده يه ك كه يه ك خاوه نى هه بێت ئه گه ر خزمه تى بكات لێ ى ڕازى ده بێت، وه ئه گه ر خزمه تى نه كات لێ ى ده بوورێت، ئايا ئه م دوو نموونه يه وه ك يه ك وايه ؟

پێشه وا ابن القيم (ڕه حمه تى خواى لێ بێت) ده فه رمووێت:( ئه مه نموونه يه كه خواى گه وره هێناويه تى يه وه بۆ هاوبه ش بڕيارده رو يه كخواپه رست، هاوبه ش بڕيارده ر وه ك به نده يه ك وايه كه كۆمه ڵێك خه ڵكى جياوازو ڕق و كينه لێك بووى ڕه وشت خراپ خاوه نى بن، هاوبه ش بڕيارده ر كه چه ند خوايه كى جۆراوجۆر ده په رستێت لێك چوێنراوه به به نده يه ك كه موڵكى كۆمه ڵێك خه ڵك بێت هه موويان ڕكابه رى بكه ن له خزمه ت كردنيدا ئه ويش ناتوانێت ڕه زامه ندى هه موويان به ده ست بهێنێت، وه مرۆڤى يه كخواپه رست كه به تاك و ته نها خواى گه وره ده په رستێت نموونه ى وه كو به نده يه ك وايه كه يه ك خاوه نى هه بێت و خۆى دابێته ده ستى يه وه و مه به ستى بزانێت و ڕێگاى ڕه زامه ندى بزانێت، ئه مه له پشووداندايه له وه ى كه كۆمه ڵێك شه ريك له سه رى ناكۆك بن، به ڵكو ئه م ساغه بۆ خاوه نه كه ى به بێ ئه وه ى كێشه ى تێدا بێت له گه ڵ نه رم و نيانى و سۆزو به زه يى و چاكه ى خاوه نه كه ى بۆى، وه به رژه وه ندى يه كانى هه ڵده سوڕێنێت ئايا ئه م دوو به نده يه يه كسانن ؟!((إعلام الموقعين: 1/187)) .

5- به رزى و پايه بڵندى بۆ ئه هلى (لا إله إلاّ الله) له دنياو قيامه تدا هه روه كو خواى گه وره ده فه رمووێت: ( حُنَفَاءَ لِلَّهِ غَيْرَ مُشْرِكِينَ بِهِ وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَكَأَنَّمَا خَرَّ مِنَ السَّمَاءِ فَتَخْطَفُهُ الطَّيْرُ أَوْ تَهْوِي بِهِ الرِّيحُ فِي مَكَانٍ سَحِيقٍ) {سورة الحج: 31}. واته : لاده ن له په رستنى جگه له خوا و به ته نها خوا بپه رستن و هاوبه شى بۆ بڕيار مه ده ن، وه هه ركه سێك هاوبه ش بۆ خواى گه وره بڕيار بدات وه ك ئه وه وايه له ئاسمانه وه به ربووبێته خواره وه و باڵنده پارچه پارچه ى بكات وبيبات، ياخود با فڕێى بداته شوێنێكى دوورو قووڵه وه (واته : هه ر كه سێك هاوبه ش بڕيار بدات بۆ خواى گه وره كرده وه كانى به تاڵ ده بێته وه )، ئه م ئايه ته به ڵگه يه له سه ر ئه وه ى كه يه كخواپه رستى به رزى و پايه بڵندى يه ، وه هاوبه ش بڕياردان نزمى و دابه زين و به ربوونه وه يه .

زاناى پايه به رز ابن القيم(ڕه حمه تى خواى لێ بێت) ده فه رمووێت: ( خواى گه وره باوه ڕو يه كخواپه رستى چوواندووه به ئاسمان له به رزى و پايه بڵندى و فراوانى و ڕێزدا كه جێگاى به رزبوونه وه و دابه زينێتى، هه يه تى داده به زێت بۆ زه وى و هه يه بۆى به رز ده بێته وه ، وه هاوبه ش بڕيارده رو بێ باوه ڕى چوواندووه به به ره وه بوو له ئاسمان بۆ نزمترين جێگا له ڕووى ته سكى و ته نگى يه كى سه خته وه و ئازارێكى يه ك له سه ر يه ك و باڵنده يش ئه ندامه كانى ده بات و پارچه پارچه ى ده كات به و شه يتانانه ى چوواندووه كه خواى گه وره ده ينێرێت و ده يسووڕێنێت و بێزارى ده كات و قورسى ده كات بۆ شوێنى له ناو چوونى، وه بايش فڕێى ده داته شوێنێكى دوورى قووڵ كه ئه مه هه واو ئاره زووه كه يه تى واى لێ ده كات خۆى بخاته نزمترين و خراپترين شوێن و دوورترين شوێن له ئاسمانه وه ((إعلام الموقعين: 180)).

6- پاراستنى خوێن و ماڵ و نامووس، پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم) ده فه رموێت: ( أمرت أن أقاتل الناس حتى يقولوا لا إله إلا الله فإذا قالوها عصموا مني دمائهم وأموالهم إلا بحقها )( (رواه البخاري في الإعتصام: 13/217)). واته : فه رمانم پێ كراوه له لايه ن خواى گه وره وه كه كوشتارى خه ڵكى بكه م هه تا ده ڵێن (لا إله إلاّ الله)، وه ئه گه ر ووتيان ئه وا خوێن و ماڵيان له من پارێزراو ده بێت ته نها به مافى (لا إله إلاّ الله) نه بێت . كه ده فه رمووێت: ( بحقها) ماناى ئه وه يه كه ئه گه ر ووتيان (لا إله إلاّ الله) وهه ڵنه ستان به جێبه جێ كردنى مافه كانى كه بريتى يه له جێبه جێكردنى داخوازى يه كانى يه كخواپه رستى و دوور كه وتنه وه له هاوبه ش بڕياردان و هه ستان به جێ به جێ كردنى پايه كانى ئيسلام ئه وا خوێن و ماڵيان پارێزراو نابێت، به ڵكو ده كوژرێن و ماڵيان به غه نيمه ده برێت بۆ موسڵمانان، هه روه كو چۆن پێغه مبه ر (صلی الله علیه وسلم) و جێنيشينه كانى ڕه زای خوای لێبێت ئاوايان لێيان كرد . هه روه ها ئه م ووشه يه (لا إله إلاّ الله) شوێنه وارى گه وره ى هه يه له سه ر تاك و كۆمه ڵ له په رستن
و هه ڵسوكه وت كردن وئاداب و ڕه وشته كان ...

وبالله التوفيق ، وصلى الله وسلم على نبينا محمد وآله وصحبه أجمعين.

(له ئاماده کردنى مامۆستا. صلاح الدين عبد الكريم)

(مافی گشت موسڵمانێکه بۆسودوه رگرتن و بڵاوکردنه وه ی گشت بابه ته کانی ماڵپه ڕی فه رمووده )