فه‌زڵی ده‌ست نوێژ له‌سونه‌ته‌کانی پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌ علیه‌ وسلم)

فه زڵی ده ست نوێژ له سونه ته کانی پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم)

ماناى ده ست نوێژ: (وضُوء: أصْل الكَلِمَة مِن الوَضَاءةُ: الحُسْنُ والنَّظافَةُ)بڕوانه : (لِسَان الْعَرَبِ) (1/194) وه مُخْتَارُالصًِحَاح (1/740) وة جگه‌ لةوانيش . له زمانى عه ره بيدا به واتاى جوانى و پاك و خاوێنى و پوخته ييه . به ڵام له شه رعى ئيسلامدا واتاى شۆرينى ئه و ئه ندامانه يه كه په روه ردگار فه رمانى پێكردووين. باوه ڕدارى خۆشه ويست: ده ست نوێژ به خشنده يي و نيعمه تى خواى په روه ردگاره به سه ر ئه م ئوممه ته وه و به ئه نجامدانى چه ندين چاكه و خێريان ده ستگيرۆ ده بێت و چه ندين تاوانيشيان ده سڕدرێته وه و پله شيان پێى به رزده بێته وه ، بێگومان فه زڵ و گه وره يى و پاداشتى ده ست نوێژ گه لێك زۆره ، له وانه :

1- هۆكارێكه بۆلێخۆش بوونى تاوان

هاوه ڵى خۆشه ويست (زَيْد بْن خَالِد الْجُهَنِىِّ(ڕه زای خوای لێبێت) ده فه رمووێت: پێغه مبه رى خوا (صلی الله علیه وسلم) فه رموويه تى: (مَنْ تَوَضَّأَ فَأَحْسَنَ وُضُوءَهُ ثُمَّ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ لاَ يَسْهُو فِيهِمَا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ)حَسَن: أَخْرَجَه أَحْمَد(17517) وأبي دَاوُد(905) وَحَسَّنَهُ الشَّيْخ الأَلْبَاني فِي صَحِيح الْجَامِع(6165).  واته : هه ر كه سێك به جوانى ده ست نوێژ بشۆرێت بۆ نوێژ پاشان دوو ڕكات نوێژ بكات، به مه رجێك زيكره كانى به جوانى تێدا بخوێنێ، وه مل كه چ بێت له به رامبه ر په روه ردگار، وه سه هوى تێدا نه كات وداواى لێخۆش بوون بكات، ئه وا په روه ردگار لێى خۆش ده بێت.

2- هۆكارێكه بۆ ناسينه وه ى باوه ڕدار له ڕۆژى دواييدا:

هاوه ڵى خۆشه ويست (أَبُو هُرَيْرَه (ڕه زای خوای لێبێت) ده فه رمووێت: پێغه مبه رى خوا(صلی الله علیه وسلم) فه رموويه تى: (إِنَّ أُمَّتِى يُدْعَوْنَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ غُرًّا مُحَجَّلِينَ مِنْ آثَارِ الْوُضُوءِ)أَخْرَجَهُ الْبُخَارِيُّ (136) و مُسْلِمٌ (579). واته : به ڕاستى ئوممه تى من بانگ ده كرێن و ده ناسرێنه وه له ڕۆژى دواييدا به شوێنه وارى ده ست نوێژ، شوێَنه وارى ده ست نوێژه كانيان ئه دره وشێته وه (ده مء چاوو ده ست و قاچ سپين)، ووترا به پێغه مبه رى خوا(صلی الله علیه وسلم) چۆن له ڕۆژيى دواييدا ئومه ته كه ت ده ناسيته وه له كاتێكدا نه يانت بينيوه ؟ فه رمووى: (غُرًّا مُحَجَّلِينَ مِنْ آثَارِ الْوُضُوءِ)أَخْرَجَهُ مُسْلِمٌ (582). واته : به شوێَنه وارى ده ست نوێژه كانيان نورانييه و ئه دره وشێته وه

3- نيوه ى باوه ڕه :

هاوه ڵى خۆشه ويست (أَبُو مَالِك الأَشْعَرِىِّ (ڕه زای خوای لێبێت) ده فه رمووێت: پێغه مبه رى خوا (صلی الله علیه وسلم) فه رموويه تى: (الطُّهُورُ شَطْرُ الإِيمَان)أَخْرَجَهُ مُسْلِمٌ (533). واته : پاكو خاوێنى و ده ست نوێژ نيوه ى باوه ڕه ، زاناى پايه به رز (ابْن العُثَيمْين(رَحِمَهُ اللَّهُ) ده فه رمووێت: پاكوخاوێنى و ده ست نوێژ نيوه ى باوه ڕه ، نيوه كه ى ترى باوه ڕ بريتيه له خۆڕازاندنه وه به ڕه وشتى جوان و كرده وه ى چاك و باش(برِوانة: شَرْح رِيَاض الصَّالِحِينَ/ لِلشَّيْخِ الْعَلاَّمَة: مُحَمَّد بن صَالِح الْعُثَيمين (رَحِمَهُ اللَّه) . (3/151). ).

4- ڕێگايه كه به ره و به هه شت:

هاوه ڵى خۆشه ويست (أَبُو هُرَيْرَة (ڕه زای خوای لێبێت) ده فه رمووێت: پێغه مبه رى خوا(صلی الله علیه وسلم) واته : له نوێژى به يانيدا به بيلالى فه رموو: (يَابِلاَلُ حَدِّثْنِى بِأَرْجَى عَمَلٍ عَمِلْتَهُ عِنْدَكَ فِى الإِسْلاَمِ مَنْفَعَةً فَإِنِّى سَمِعْتُ اللَّيْلَةَ خَشْفَ نَعْلَيْكَ بَيْنَ يَدَىَّ فِى الْجَنَّةِ قَالَ بِلاَلٌ مَا عَمِلْتُ عَمَلاً فِى الإِسْلاَمِ أَرْجَى عِنْدِى مَنْفَعَةً مِنْ أَنِّى لاَ أَتَطَهَّرُ طُهُورًا تَامًّا فِى سَاعَةٍ مِنْ لَيْلٍ وَلاَ نَهَارٍ إِلاَّ صَلَّيْتُ بِذَلِكَ الطُّهُورِ)أَخْرَجَهُ الْبُخَارِيُّ (1149) و مُسْلِمٌ (6274).  واته : ئه ى بيلال پێم بڵێ به و كرده وانه ى كه كردوته له ئيسلامدا (كه له هه موويان زياتر ئومێدت پێيه تى)، چونكه گوێم له جوڵه ى نه عله كانت بوو له به هه شتدا، بيلال (ڕه زای خوای لێبێت) فه رمووى: كرده وه يه كى وام نه كردووه ، به ڵام هه ركات له شه ودا يان له ڕۆژدا ده ست نوێژم شۆردبێت ئه وا نوێژم كردووه به و ده ست نوێژه وه .

5- به رده وام بوون له سه ر ده ست نوێژ نيشانه ى ته واوێتى باوه ڕه .

هاوه ڵى خۆشه ويست (پَوْبَانَ) (ڕه زای خوای لێبێت) ، ده فه رمووێت: پێغه مبه رى خوا (صلی الله علیه وسلم)
فه رموويه تى: (وَلا يُحَافِظُ عَلَى الْوُضُوءِ إِلا مُؤْمِنٌ)
صَحيح: أَخْرَجَه ابن مَاجَة (277، 278)وَصَحَّحَهُ الشَّيْخ الأَلْبَاني فِي مِشْكَاة الْمَصَابِيح(292).  واته : هيچ كه سێك به رده وام نابێت له سه ر ده ست نوێژ ئيللا مه گه ر باوه ڕدارێك باوه ڕه كه ى دامه زراوو ڕاسته قينه بێت.

6- هه ر كه سێك به ده ست نوێژه وه بمرێت له سه ر فطرت مردووه .

هاوه ڵى خۆشه ويست (الْبَرَاء بْن عَازِبٍ(ڕه زای خوای لێبێت) ده فه رمووێت: پێغه مبه رى خوا(صلی الله علیه وسلم) فه رموويه تى: (إِذَا أَتَيْتَ مَضْجَعَكَ فَتَوَضَّأْ وَضُوءَكَ لِلصَّلاَةِ، ثُمَّ اضْطَجِعْ عَلَى شِقِّكَ الأَيْمَنِ، وَقُلِ اللَّهُمَّ أَسْلَمْتُ نَفْسِى إِلَيْكَ، وَفَوَّضْتُ أَمْرِى إِلَيْكَ، وَأَلْجَأْتُ ظَهْرِى إِلَيْكَ، رَهْبَةً وَرَغْبَةً إِلَيْكَ، لاَ مَلْجَأَ وَلاَ مَنْجَا مِنْكَ إِلاَّ إِلَيْكَ، آمَنْتُ بِكِتَابِكَ الَّذِى أَنْزَلْتَ، وَبِنَبِيِّكَ الَّذِى أَرْسَلْتَ، فَإِنْ مُتَّ مُتَّ عَلَى الْفِطْرَةِ، فَاجْعَلْهُنَّ آخِرَ مَا تَقُول) أَخْرَجَهُ الْبُخَارِيُّ (6311) . واته : ئه گه ر چوويته سه ر جێگه ى نووستن، ئه وا ده ست نوێژى نوێژ بشۆره و له سه ر لاى ڕاست ڕابكشێ و پاشان بڵێ خوايه نه فسى خۆم ته سليمى تۆكرد وه كاروبارى خۆمم دايه ده ست تۆ، وه ڕووم كرده تۆو پشتم به ست به تۆ به ئومێدو به ترسان له تۆ، هيچ حه شارگه و شوێنى ڕزگار بوونێك نييه مه گه ر بۆ لاى تۆ، باوه ڕم هێنا به كتێبه كه ت كه دات به زاندۆته خواره وه ، وه باوه ڕم هێنا به و پێغه مبه ره ى(صلی الله علیه وسلم) كه ناردووته ، ئه گه ر بمريت ئه وا له سه ر فيگره ت ده مرى، با كۆتا شتێك بێت كه ده يڵێيت.

7- مه لائيكه ت داواى لێخۆشبوون بۆ كه سێك ده كات كه به ده ست نوێژه وه بخه وێت.

هاوه ڵى خۆشه ويست (عَبْد اللَّه بن عُمَرَ(ڕه زای خوای لێبێت) ده فه رمووێت: پێغه مبه رى خوا (صلی الله علیه وسلم) فه رموويه تى: (طَهِّرُوا هَذِهِ الأَجْسَادَ طَهَّرَكُمُ اللَّهُ فَإِنَّهُ لَيْسَ عَبْدٌ يَبِيتُ طَاهِرًا إِلا بَاتَ مَلَكٌ فِي شِعَارِهِ لايَنْقَلِبُ سَاعَةً مِنَ اللَّيْلِ إِلا قَالَ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِعَبْدِكَ فَإِنَّهُ بَاتَ طَاهِرًا)حَسَن: أَخْرَجَهُ الطَّبَرَانِيُّ فِي الْمُعْجَم الْكَبِير وَحَسَّنَهُ الشَّيْخ الأَلْبَاني فِي صَحِيح الْجَامِع (3936) واته : لاشه تان پاكو خاوێن ڕابگرن خوا پاكتان بكاته وه ، چونكه هيچ به نده يه ك نييه به پاكو خاوێنى و ده ست نوێژ شه و بكاته وه ئيللا مه لائيكه تێكى له گه ڵيدايه ، وه هيچ كاتێك له و شه وه ئه مديووه و ئه و ديو ناكات، ئيللا ئه و فريشته يه بۆى ده پاڕێته وه و ده ڵێت: په روه ردگار له م به نده يه خۆشببه ، چونكه به ده ست نوێژ شه وى كردۆته وه .

8- پله ى پێ به رز ده بێته وه :

هاوه ڵى خۆشه ويست (أَبُو هُرَيْرَة (ڕه زای خوای لێبێت) ده فه رمووێت: پێغه مبه رى خوا (صلی الله علیه وسلم) فه رموويه تى: (أَلاَ أَدُلُّكُمْ عَلَى مَا يَمْحُو اللَّهُ بِهِ الْخَطَايَا وَيَرْفَعُ بِهِ الدَّرَجَاتِ؟» قَالُوا بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ: إِسْبَاغُ الْوُضُوءِ عَلَى الْمَكَارِهِ) أَخْرَجَهُ مُسْلِمٌ (586). واته : ئايا پێتان ڕابگه يه نم به شتێك كه په روه ردگار به هۆيه وه تاوانه كانتان بسڕێته وه و پله تان به رز كاته وه ؟ ووتيان به ڵێ ئه ى پێغه مبه رى خوا(صلی الله علیه وسلم)
ئه ويش فه رمووى: ده ست نوێژ شۆرين له كاتى ناڕه حه تيدا.

(ئاماده كردنی أبوبكر أحمد قادر)

(پێداچونه وه ى مامۆستا. صلاح الدين عبد الكريم)

(مافی گشت موسڵمانێکه بۆسود وه رگرتن و بڵاو کردنه وه ی گشت بابه ته کانی ماڵپه ڕی فه رمووده )