|
فەرموودەعه‌قیده - بیروباوەڕی ڕاستڕوونکردنەوەی شەرعیبەهەشت و دۆزەخبیدعە و داهێنراوەکانبابەتی گشتی + وته‌ی زانایان و دانایان پەروەردە و خێزانبابەتی عەرەبیتاوان و حەرامکراوەکاننزا و پاڕانەوەژیاننامه و ڕووداو و بەسەرهاتەکانمانگی ره‌مه‌زانگۆشەی فه‌توا
|
حه‌ڕاميه‌تى تايبه‌ت كردنى زياره‌ت بۆمه‌زارگاكانى پێغه‌مبه‌ران و پياوچاكان به‌مه‌به‌ستى عيباده‌ت حه‌ڕاميه‌تى تايبه‌ت كردنى زياره‌ت بۆمه‌زارگاكانى
پێغه‌مبه‌ران و پياوچاكان به‌مه‌به‌ستى عيباده‌ت زياره‌ت كردنى مه‌زارگاكانى پێغه‌مبه‌ران
و پياوچاكان به مه‌به‌ستى عيباده‌ت دروست نيه و حه‌ڕامه ، چونكه پێغه‌مبه‌رى خوا
( صلی الله علیه وسلم ) ئامۆژگارى موسڵمانانى كردووه به زياره‌ت كردن (به‌مه‌به‌ستى
عيباده‌ت ) ته‌نها بۆ سێ شوێن ، كه بريتين له مزگه‌وتى مه‌ككه و مزگه‌وتى پێغه‌مبه‌ر
( صلی الله علیه وسلم ) له مه‌دينه و مزگه‌وتى قودس له فه‌له‌ستين ، به پشتيوانى خواى گه‌وره
چه‌ند به‌ڵگه‌يه‌كى صه‌حيح سه‌باره‌ت به‌و باسه ده‌خه‌ينه ڕوو. به‌ڵگه‌ى يه‌كه‌م عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ ، رَضِىَ اللَّهُ
عَنْهُ ، عَنِ النَّبِيِّ ( صلی الله علیه وسلم ) قَالَ :( لاَ تُشَدُّ الرِّحَالُ
إِلاَّ إِلَى ثَلاَثَةِ مَسَاجِدَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَمَسْجِدِ الرَّسُولِ (
صلی الله علیه وسلم ) وَمَسْجِدِ الأَقْصَي ) . صحيح البخارى : 1189 ، ومسلم : 3450
. واته : له ئه‌بو هوڕريره‌وه ( ڕه‌زاى
خواى گه‌وره‌ى لێبێت ) له پێغه‌مبه‌رى خواوه
( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رمووى : سه‌فه‌رو زياره‌ت به مه‌به‌ستى عيباده‌ت ڕێك
ناخرێت بۆ هيچ شوێنێك ته‌نها بۆ سێ مزگه‌وت
نه‌بێت ، مزگه‌وتى حه‌ڕام له مه‌ككه‌ى پيرۆز
و مزگه‌وتى پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله علیه وسلم ) له شارى مه‌دينه و مزگه‌وتى
ئه‌قسا له فه‌له‌ستين . ـ له‌و فه‌رمووده‌يه‌دا ده‌بينين پێغه‌مبه‌رى
خوا ( صلی الله علیه وسلم ) ڕوونى كردۆته‌وه كه سه‌فه‌ركردن و زياره‌ت كردن به
مه‌به‌ستى عيباده‌ت ته‌نها بۆ ئه‌م سێ مزگه‌وته ده‌كرێت ، بۆ هيچ مزگه‌وت و مه‌زارگايه‌كى
تر دروست نيه و حه‌ڕامه وه‌كو زياره‌تكردنى مزگه‌وتى پێغه‌مبه‌ران و پياوچاكان و
سه‌حابه به‌ڕێزه‌كان ، هه‌ندێك له خه‌ڵكى هه‌يه بۆ زياره‌تى گۆڕى پێغه‌مبه‌رێك يان پياوچاكێك ڕێگايه‌كى دوور ده‌بڕێت و له زياره‌ته‌كه‌شيدا
شه‌ريك بۆ خواى گه‌وره بڕيار ده‌دا و عيباده‌ت بۆ ئه‌و پێغه‌مبه‌ره به‌ڕێزه يا بۆ
ئه‌و پياوچاكه ئه‌نجام ده‌دات و هاوارو هاناى بۆ ده‌بات . هه‌ندێك خه‌ڵك به‌تايبه‌تى شيعه‌كان زياره‌تى مه‌زارگه‌ى ئيمامى عه‌لى و ئيمامى حوسێن ى كوڕى (ڕه‌زاى خواى
گه‌وره‌يان لێبێت ) له عێراق ده‌كه‌ن ، ئه‌وانيش له‌م دوو مه‌زارگايه و زۆر مه‌زارگه‌ى تريان شه‌ريك بۆ خواى گه‌وره ئه‌نجام ده‌ده‌ن و
عيباده‌ت بۆ غه‌يرى خواى گه‌وره ده‌كه‌ن له هاواركردن و سوجده‌بردن ، وه هه‌ندێك له خه‌ڵكى تر به تايبه‌تى سۆفيه‌كان سه‌فه‌ر
و زياره‌ت ڕێك ده‌خه‌ن بۆ سه‌ر مه‌زارگه‌ى
شێخ عبجالقادرى گه‌يلانى (ڕه‌حمه‌تى خواى گه‌وره‌ى لێبێت ) له شارى به‌غداد و هاوشێوه‌ى
شيعه‌كان سۆفيه‌كانيش له‌و شوێنه و له‌سه‌ر چه‌ندين مه‌زارى ترى پياوچاكان شه‌ريك
بۆ خواى گه‌وره بڕيارده‌ده‌ن و عيباده‌ت بۆ ئه‌م پياوچاكانه ئه‌نجام ئه‌ده‌ن ، بۆيه
ده‌بێت موسڵمانان هوشيار بن و به هيچ شێوه‌يه‌ك سه‌فه‌ر بۆ ئه‌م شوێنانه ڕێك نه‌خه‌ن چونكه له شه‌رعدا نه‌هى لێكراوه . كاتێك ده‌ڵێم ئه‌م
كاره شركه چونكه عيباده‌تكردنه بۆ غه‌يرى خواى گه‌وره ، به‌ڵام ماناى ئه‌وه نيه
كه هه‌ركه‌سێك ئه‌م كاره بكات يان كردبێتى كافر و موشريكه ، نه‌خێر ئێمه ئه‌و حوكمه
به سه‌ر كه‌سانێك ناده‌ين كه نه‌زان و نه‌شاره‌زا
بن به حه‌ڕاميه‌تى ئه‌م كرداره شركيانه ، بۆيه به هه‌ڵه ته‌فسيرى قسه‌كان نه‌كرێت
، وامه‌زانن به لاى ئێمه‌وه هه‌ر كه‌سێك ئه‌م كرداره شركيانه‌ى كردبێت ئه‌وه موشريكه
نه‌خێر ئه‌وه بير و باوه‌ڕى ئێمه نيه ، چونكه له‌وانه‌يه زۆر له‌و جۆره كه‌سانه نه‌زان بن وه نه‌زانيش ڕێگرێكه
له به كافردانانى خه‌ڵك بۆيه دروست نيه كه‌سانى نه‌زان كافر بكرێن . به‌ڵگه‌ى دووه‌م عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهُ
قَالَ : سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ( صلی الله علیه وسلم ) يَقُولُ: «لَا تَجْعَلُوا
بُيُوتَكُمْ قُبُورًا وَلَا تَجْعَلُوا قَبْرِى عِيدًا وَصَلُّوا عَلَيَّ فَإِنَّ صَلَاتكُمْ
تبلغنى حَيْثُ كُنْتُم» (حسن) مشكاة المصابيح : 926 . واته : له ئه‌بو هوڕه‌يره‌وه
فه‌رمووى : گوێم له پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله علیه وسلم ) بوو ده‌يفه‌رموو
: ماڵه‌كانتان مه‌كه‌ن به گۆڕستان ( به‌نه‌كردنى نوێژى سوننه‌ت تيايدا ) ، وه گۆڕه‌كه‌م
مه‌كه‌ن به شوێنى زياره‌تكردن ( واته‌زياده‌ڕه‌وى له زۆر هاتنه سه‌رى به‌تايبه‌تى به مه‌به‌ستى داواكردن و عيباده‌تكردن
) ، وه سه‌ڵاواتم له‌سه‌ر بده‌ن چونكه سه‌ڵه‌واته‌كانتان پێم ده‌گات له‌هه‌رشوێنێك بن . ـ ئه‌وه‌ى مه‌به‌سته له‌م فه‌رمووده‌يه دا بريتى يه له‌م ڕسته‌يه‌ى كه پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله علیه وسلم ) ده‌فه‌رموێت : (وَلَا تَجْعَلُوا قَبْرِى عِيدًا ) ده‌بينين پێغه‌مبه‌رى خواى ( صلی الله علیه وسلم ) نه‌هى كردووه له موسڵمانان له زۆر زياره‌تكردنى گۆڕه‌كه‌ى بۆ ئه‌وه‌ى موسڵمانان تووشى شه‌رێك بۆ خوا دانان نه‌بن و شه‌يتان له‌م شوێنه فێليان لێ نه‌كات ، زۆرێك له خه‌ڵكى هه‌يه ئێستاش كاتێك ده‌چێته لاى قه‌برى پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله علیه وسلم ) هاوارو داواى لێ ده‌كات تا به فرياى كه‌وێت و پێداويستيه‌كانى بۆ دابين بكات ، بێگومان ئه‌م كرداره‌ش شيركه چونكه مرۆڤ ده‌بێت ته‌نها هاوارى خواى گه‌وره بكات چونكه به دڵنياييه‌وه هه‌ر ته‌نها خواى گه‌وره‌يه پێداويستيه‌كانى خه‌ڵك جێ به جێ ده‌كات. به‌ڵگه‌ى سێيه‌م عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ-رضى الله
عنهم- هو مِن أفضلِ التابعين أَنَّهُ رَأَى رَجُلاً يَجِيءُ إلَى فُرْجَةٍ كَانَتْ
عِنْدَ قَبْرِ النَّبِيِّ ( صلی الله علیه وسلم ) فَيَدْخُلُ فِيهَا فَيَدْعُو ،
فنَهاهُ ، فَقَالَ : أَلاَ أُحَدِّثُكَ بِحَدِيثٍ سَمِعْتُهُ مِنْ أَبِى ، عَنْ جَدِّى
، عَنْ رَسُولِ اللهِ ( صلی الله علیه وسلم ) ، قَالَ : لاَ تَتَّخِذُوا قَبْرِى
عِيدًا ، وَلاَ بُيُوتَكُمْ قُبُورًا وَصَلُّوا عَلَيَّ فَإِنَّ صَلاَتَكُمْ وَتَسْلِيمَكُم
يَبْلُغُنِى حَيْثُ مَّا كُنْتُمْ . رواه
الضياء المقدسى فى "الأحاديث المختارة"، ورواه أبو يعلى فى "مسنده"،
وفى إسناده رجل من أهل البيت مستور، وبقية رجاله ثقات، وهو صحيح بطرقه وشواهده، وقال
الالبانى قد خرجتها فى "تحذير الساجد" "98-99". واته : له عه‌لى كوڕى حوسێنى كوڕى عه‌لى (ڕه‌زاى خواى گه‌وره‌يان لێبێت
) كه يه‌كێكه له باشترينى تابيعيه‌كان ، پياوێكى بينى ده‌هاته ناو كه‌لێن و بۆشاييه‌ك
له لاى قه‌برى پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله علیه وسلم ) ، ئه‌م پياوه ده‌چووه ناو
ئه‌و شوێنه و تێيدا ده‌پاڕايه‌وه و دوعاى
ده‌كرد ، عه‌لى كاتێك ئه‌م پياوه‌ى به‌م شێوه‌يه بينى نه‌هى لێكرد ، فه‌رمووى
: ئايه فه‌رمووده‌يه‌كت بۆ باس نه‌كه‌م كه له باوكم گوێبيستى بوومه و باوكيشم له
باپيرم بيستوويه‌تى ، باپيريشم له پێغه‌مبه‌رى خواوه ( صلی الله علیه وسلم ) بيستوويه‌تى كه فه‌رموويه‌تى : گۆڕه‌كه‌م مه‌كه‌ن به شوێنێكى
زۆر سه‌ردانيكراو و زياده‌ڕۆيم تێدا مه‌كه‌ن ، وه ماڵه‌كانتا ن مه‌كه‌ن به گۆڕستان
، وه سه‌لامم لێبكه‌ن سه‌لامه‌كانتانم پێده‌گات له هه‌ر شوێنێك بن . ـ له‌م فه‌رمووده‌يه دا بۆمان ده‌رده‌كه‌وێت
كه تايبه‌تكردنى زياره‌ت بۆ لاى قه‌برى پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله علیه وسلم )
به مه‌به‌ستى دوعاكردن و عيباده‌تكردن دروست نيه ، چونكه ئه‌گه‌ر دروست بوايه نه‌وه‌ى
ئيمامى عه‌لى (ڕه‌زاى خواى گه‌وره‌يان لێبێت ) نه‌هى له‌م پياوه نه‌ده‌كرد . به‌ڵگه‌ى چواره‌م عن أبى سُهيلٍ قالَ لما رآنى الحسنُ بنُ
الحسن بن على بن أبى طالب عند القبرِ فنادانى وهو فى بيتِ فاطمة يتعشَّى فقال هَلُمَّ
إلى العشاءِ فقلت لا أريده ، فقال مالى رأيتُك عند القبرِ فقلتُ سلَّمتث على النبى
( صلی الله علیه وسلم ) فقال إذا دخلتَ المسجدَ فسلِّم، ثم قال ان رسول الله ( صلی
الله علیه وسلم ) قال: "لا تتخذوا بيتى عيداً ولا تتخذوا بيوتكم مقابر ، لعن
الله اليهود اتخذوا قبور أنبيائهم مساجد، صلوا عليّ فإن صلاتكم تبلغنى حيث ما كنتم
ما أنتم ومن بالأندلس إلاَّ سواء" رواه سعيد بن منصور، قال الألبانى اساده قوى
، أحكام الجنائز :220 . واته : له باوكى سوهه‌يله‌وه ووتى : كاتێك حه‌سه‌نى كوڕى حه‌سه‌نى كوڕى عه‌لى
كوڕى ئه‌بو تالب منى بينى له لاى قه‌برى پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله علیه وسلم
) له ماڵى فاتمه خواردنى عيشاى ده‌خوارد بانگى كردم فه‌رمووى وه‌ره خواردن بخۆ ، منيش ووتم پێويستيم
به خواردن نيه‌و نامه‌وێت ، فه‌رمووى ئه‌وه بۆ له لاى قه‌برى ؟
ووتم : سه‌لامم كرد له پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله علیه وسلم ) ، فه‌رمووى
ئه‌گه‌ر چوويته مزگه‌وت ئينجا سه‌لام بكه ، پاشان فه‌رمووى پێغه‌مبه‌رى
خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رموويه‌تى ( زياده‌ڕه‌ويم تێدا نه‌كه‌ن ) وه ماڵه‌كانتان
مه‌كه‌ن به گۆڕستان (به نه‌كردنى نوێژى سوننه‌ت
تيايدا) ، وه نه‌فره‌تى خوا له جوله‌كه‌كان گۆڕى پێغه‌مبه‌ره‌كانيان ده‌كرد به مزگه‌وت و شوێنى
عيباده‌تكردن ، سه‌ڵه‌واتم له‌سه‌ر بده‌ن له هه‌شوێنێك بن سه‌ڵه‌واتتانم پێده‌گات
. به‌ڵگه‌ى پێنجه‌م عَن ثَابت بن الضَّحَّاك قَالَ: نَذَرَ
رَجُلٌ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ ( صلی الله علیه وسلم ) أَنْ يَنْحَرَ إِبِلًا
بِبُوَانَةَ فَأَتَى رَسُولَ اللَّهِ ( صلی الله علیه وسلم ) فَأَخْبَرَهُ فَقَالَ
رَسُولُ اللَّهِ ( صلی الله علیه وسلم ): «هَلْ كَانَ فِيهَا وَثَنٌ مِنْ أَوْثَانِ
الْجَاهِلِيَّةِ يُعْبَدُ؟» قَالُوا: لَا قَالَ: «فَهَلْ كَانَ فِيهِ عِيدٌ مِنْ أَعْيَادِهِمْ؟»
قَالُوا: لَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ( صلی الله علیه وسلم ): «أوف بِنَذْرِك فَإِنَّهُ
لَا وَفَاءَ لِنَذْرٍ فِى مَعْصِيَةِ اللَّهِ وَلَا فِيمَا لَا يَمْلِكُ ابْنُ آدَمَ
» . (صَحِيح) مشكاة المصابيح : 3437 . واته : له‌ثابت ى كوڕى ضحّاك
ه‌وه ڕه‌زاى خواى په‌روه‌ردگارى لێبێت فه‌رمووى
: پياوێك له سه‌رده‌مى پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله علیه وسلم ) له‌سه‌ر خۆى نه‌زر
كرد كه وشترێك سه‌ر ببڕێت له شوێنێك كه ناوى (بُوانَة) بوو ، ئه‌م پياوه هاته
لاى پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله علیه وسلم ) و ووتى : ئه‌ى پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی
الله علیه وسلم ) من له‌سه‌ر خۆم نه‌زر كردووه كه وشترێك سه‌ر ببڕم له (بُوانَة)
، پێغه‌مبه‌رى خودا ( صلی الله علیه وسلم ) پێى فه‌رموو ئايا ئه‌م شوێنه هيچ بتێك
له بته‌كانى سه‌رده‌مى جاهلى لێيه بپه‌رسترێت؟ ، ووتيان نه‌خێر ، پێغه‌مبه‌رى خودا
( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رمووى : ئايا له‌م شوێنه هيچ جه‌ژنێك له جه‌ژنه‌كانى
جاهلى لێى ئه‌نجام ده‌درێت ؟ ووتيان : نه‌خێر ، پێغه‌مبه‌رى خودا ( صلی الله علیه
وسلم ) فه‌رمووى : كه‌واته نه‌زره‌كه‌ى خۆت له‌م شوێنه بۆ خواى په‌روه‌ردگار جێ به‌جێ
بكه ، چونكه نه‌زر جێ به‌جێ ناكرێت له‌سه‌ر پێچى كردنى خواى په‌روه‌ردگار دا ، وه
هه‌روه‌ها ئه‌و جۆره نه‌زره‌ش جێ به‌جێ ناكرێت كه مرۆڤ شتێك له‌سه‌ر خۆى واجب بكات
موڵكى خۆى نه‌بێت . ئامادەكردنی مامۆستا : هه‌ڵگورد مصطفى گه‌ڵاڵه‌يى |
