|
فەرموودەعه‌قیده - بیروباوەڕی ڕاستڕوونکردنەوەی شەرعیبەهەشت و دۆزەخبیدعە و داهێنراوەکانبابەتی گشتی + وته‌ی زانایان و دانایان پەروەردە و خێزانبابەتی عەرەبیتاوان و حەرامکراوەکاننزا و پاڕانەوەژیاننامه و ڕووداو و بەسەرهاتەکانمانگی ره‌مه‌زانگۆشەی فه‌توا
|
گه‌وره‌یی وپاداشتی به‌خێوکردنی یه‌تیم گه‌وره‌یی وپاداشتی به‌خێوکردنی یه‌تیم بسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحيمِ إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ نَحْمَدُهُ وَنَسْتَعِينُهُ
وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنَا وَسَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا
مَنْ يَهْدِهِ اللَّهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَمَنْ يُضْلِلْ فَلاَ هَادِىَ لَهُ وَأَشْهَدُ
أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً
عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ. أَمَّا بَعْدُ ... باوه‌ڕدارى خۆشه‌ويست: يه‌كێك له‌و كارانه‌ى
كه خواى په‌روه‌ردگار پێى ڕازييه‌و فه‌رمانى پێكردووه‌و پاداشتى گه‌وره‌و بێ سنورى
بۆ ئه‌نجامده‌رى داناوه، بريتيه له به‌خێوكردنء چاكه كردن له‌گه‌ڵ منداڵانى هه‌تيوو.
به‌دڵنيايى چاكه‌كردن له‌گه‌ڵ منداڵانى هه‌تيوودا پاداشتء فه‌زڵى گه‌لێك زۆرى هه‌يه،
به‌پشتيوانى خواى په‌روه‌ردگار هه‌ندێك له‌و فه‌زڵ و پاداشتانه باس ده‌كه‌ين كه به‌هۆى
به‌خێوكردن و چاكه‌كردن له‌گه‌ڵ منداڵى هه‌تيودا ده‌ستمان ده‌كه‌وێت, له‌وانه: يه‌كه‌م: جێ به‌جێكردنى فه‌رمانى خواى په‌روه‌ردگاره. خواى په‌روه‌ردگار ده‌فه‌رمووێت: ( ۞ وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ
شَيْئًا ۖ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِى الْقُرْبَيٰ وَالْيَتَامَيٰ وَالْمَسَاكِينِ
وَالْجَارِ ذِى الْقُرْبَيٰ وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنبِ وَابْنِ
السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ مَن كَانَ مُخْتَالًا
فَخُورًا )[النساء 36] . واته: به ته‌نها خوا بپه‌رستن و هيچ شه‌ريك
و هاو به‌شێكى بۆ بڕيار مه‌ده‌ن، وه چاكه‌كار بن له‌گه‌ڵ دايك و باوكتان و گوێڕايه‌ڵيان
بكه‌ن، هه‌روه‌ها چاك بن له‌گه‌ڵ خزم و ناسيارو هه‌تيووان و هه‌ژاران و دراوسێى خزم
و دراوسێى نزيك و دراوسێى بێگانه‌دا، وه چاك بن له‌گه‌ڵ هاوه‌ڵى كارو سه‌فه‌رو ڕێبوارو
ژێر ده‌سته‌كانتان، به‌ڕاستى په‌روه‌ردگار ئه‌وانه‌ى خۆش ناوێت كه خۆيان به‌گه‌وره
ده‌زانن و فه‌خرو شانازى ده‌كه‌ن به‌سه‌ر خه‌ڵكيدا . دووه‌م: چاكه‌كردن له‌گه‌ڵ هه‌تيودا له
خوڕه‌وشتى به‌هه‌شتيه‌كانه خواى په‌روه‌ردگار ده‌فه‌رمووێت: ( وَيُطْعِمُونَ
الطَّعَامَ عَلَيٰ حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا ) [الإنسان: 8]. واته: ئه‌وان (به‌هه‌شتيه‌كان) له دونيادا خۆراك ده‌به‌خشن ئه‌گه‌ر
چى خۆشه‌ويستيش بێت لايان، به هه‌ژارو هه‌تيوو ديله‌كان. سێيه‌م: چاكه‌كردن له‌گه‌ڵ هه‌تيودا نيشانه
ڕاستێتى باوه‌ڕه. په‌روه‌ردگار ده‌فه‌رمووێت(۞ لَّيْسَ الْبِرَّ
أَن تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَٰكِنَّ الْبِرَّ مَنْ
آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ
وَآتَى الْمَالَ عَلَيٰ حُبِّهِ ذَوِى الْقُرْبَيٰ وَالْيَتَامَيٰ وَالْمَسَاكِينَ
وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِى الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى
الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا ۖ وَالصَّابِرِينَ فِى الْبَأْسَاءِ
وَالضَّرَّاءِ وَحِينَ الْبَأْسِ ۗ أُولَٰئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا ۖ وَأُولَٰئِكَ هُمُ
الْمُتَّقُونَ )[البقرة:177] . واته: چاكه ته‌نها بريتى نييه له‌وه‌ى له‌كاتى نوێژدا
ڕوو بكه‌نه ڕۆژ هه‌ڵات و ڕۆژ ئاوا، به‌ڵكو چاكه ئه‌وه‌يه كه ئاده‌ميزاد باوه‌ڕى
هێنابێت به په‌روه‌ردگار (كه تاكو ته‌نهايه‌و بێ شه‌ريكه)، وه به ڕۆژى دوايى
(كاتێك په‌روه‌ردگار مردووه‌كان زيندو ده‌كاته‌وه)،
وه به مه‌لائيكه‌ته‌كان كه په‌روه‌ردگار دروستيانى كردووه له ڕووناكى بۆ جێبه‌جێ
كردنى فه‌رمانه‌كانی و ئێمه نايان بينين، وه به هه‌موو په‌رتووكه ئاسمانييه‌كان
(ته‌ورات و ئينجيل و زه‌بوورو صوحوفى ئيبراهيم و كۆتايشيان كه قورئانه)، وه به
پێغه‌مبه‌ران (عَلَيْهِمُ الصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ) كه يه‌كه‌ميان پێغه‌مبه‌ر نوح(علیەالسلام)ه
وه كۆتايشيان پێغه‌مبه‌ر موحه‌ممده((صلى الله علیه وسلم))، وه ماڵ و سامان ببه‌خشێت
له كاتێكدا كه خۆشه‌ويسته‌لاى به خزمانی و هه‌تيوان و هه‌ژاران و ڕێبواران و داواكاران
و له پێناوى ئازادكردنى به‌نده‌كاندا، وه نوێژى به‌چاكى ئه‌نجام دابێت و زه‌كاتى
ماڵ و سامانى ده‌ركردبێت، وه ئه‌وانه‌ى وه‌فاداربن به‌په‌يمانه‌كانيان كاتێك په‌يمانيان
دابێت، وه ئه‌وانه‌ى له‌كاتى هه‌ژاری و ناخۆشی وله كاتى جه‌نگ و شه‌ڕدا ئارامگرن،
ئا ئه‌وانه ڕاستيان كردووه‌و هه‌ر ئه‌وانيش پارێزكارو خواناسن. چواره‌م : چاكترين ماڵ و سامان ئه‌وه‌يه
كه يارمه‌تى هه‌تيوانى پێ بدرێت. پێغه‌مبه‌رى خوا ((صلى الله علیه وسلم))
فه‌رموويه‌تى: ( وَإِنَّ هَذَا الْمَالَ خَضِرَةٌ حُلْوَةٌ وَنِعْمَ صَاحِبُ الْمُسْلِمِ
هُوَ إِنْ أَعْطَى مِنْهُ الْيَتِيمَ) صَحِيح الْجَامِع للشَّيْخ الأَلْبَانى
(2317). واته: به‌ڕاستى ئه‌م ماڵه (مه‌به‌ست پاره‌و
سامانى دونيايه) سه‌وزو شرينه له دڵى خه‌ڵكيدا، وه باشترين هاوڕێى موسڵمان ئه‌وه‌يه
كه‌له‌و سامان و ماڵه‌ى كه‌هه‌يه‌تى لێى بدات به هه‌تيوو. پێنجه‌م: ده‌ست هێنان به‌سه‌ر هه‌تيودا
دڵ نه‌رم ده‌كات. هاوه‌ڵى خۆشه‌ويست ئه‌بو ده‌رداء (ڕەزای
خوای لێبیت) ده‌فه‌رمووێت: پياوێك سكاڵاى كرد لاى پێغه‌مبه‌رى خوا ((صلى الله علیه
وسلم)) كه دڵى ڕه‌ق بووه، پێغه‌مبه‌رى خوا ((صلى الله علیه وسلم)) فه‌رمووى: ( أتُحِبُّ
أنْ يَلِينَ قَلْبُكَ وتُدْرِكَ حاجَتَكَ ارْحَمِ اليَتِيمَ وامْسَحْ رَأسَهُ وأطْعِمْهُ
مِنْ طَعامِكَ يَلِنْ قَلْبُكَ وتُدْرِكْ حاجَتَكَ ) صَحِيح الْجَامِع للشَّيْخ الأَلْبَانى
(80) . واته: ئايا حه‌زده‌كه‌يت كه دڵت نه‌رم
بێت و پێداويسيه‌كانت به‌ده‌ست بهێنيت، به‌ڕه‌حم به له‌گه‌ڵ هه‌تيودا، وه ده‌ست به‌سه‌ر
هه‌تيودا بهێنه‌و خواردنى پێ بده له خواردنى خۆت، دڵت نه‌رم ده‌بێت و خواى په‌روه‌ردگار
پێداويستيه‌كانت بۆ جێ به‌جێ ده‌كات. شه‌شه‌م: هۆكاره بۆ نزيك بوونه‌وه له
پێغه‌مبه‌رى خواوه(صلى الله علیه وسلم) له ڕۆژى دواييدا. هاوه‌ڵى خۆشه‌ويست سه‌هلى كوڕى سه‌عد (ڕەزای
خوای لێبیت) ده‌فه‌رمووێت: پێغه‌مبه‌رى خوا((صلى الله علیه وسلم)) فه‌رموويه‌تى: (
أَنَا وَكَافِلُ الْيَتِيمِ فِى الْجَنَّةِ هَكَذَا - وَأَشَارَ بِالسَّبَّابَةِ وَالْوُسْطَي،
وَفَرَّجَ بَيْنَهُمَا شَيْئًا) رِواهُ البُخَارى
(5304). واته: من و به‌خێوكارى هه‌تيوو ئاوه‌هاين
له به‌هه‌شتدا، ئاماژه به‌په‌نجه‌ى شايه‌تومان و په‌نجه‌ى ناوه‌ڕاستى كرد، توزێك
لێكيانى جياكرده‌وه‌و بڵاوى كرده‌نه‌وه. پێشه‌وا (اِبْنُ بَطَّال) ده‌فه‌رمووێت:
پێويسته له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى كه گوێ بيستى ئه‌م فه‌رمووده‌يه‌ده‌بێت ئه‌م كار پيرۆزه
ئه‌نجام بدات، بۆ ئه‌وه‌ى ببێت به‌هاوه‌ڵ و نزيكى پێغه‌مبه‌رى خوا((صلى الله علیه وسلم))
له به‌هه‌شتدا، چونكه خۆشترين شوين و جێگه‌ى به‌هه‌شت ئه‌وه‌يه كه‌نزيك بيت له
پێغه‌مبه‌رى خواوه((صلى الله علیه وسلم)) فَتْح الْبَارِى شَرْح صَحِيح الْبُخَارِيِّ
(17/142) . له كۆتايدا ئه‌مه گوڵبژێرێك بوو له گه‌وره‌يی
و پاداشتى به‌خێوكردنى منداڵى هه‌تيوو. وَآخِرُ دَعْوانا أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ
رَبِّ الْعَالَمِينَ وَ الصَّلاة وَالسَّلامُ عَلَى نَبِيّنَا مُحَمَّد وَعَلَى آلهِ وَصَحْبهِ أَجمَعين. ئاماده‌کردنی.مامۆستا . أبُوبَكْر أحمَـد |
