چیرۆكی ذوالقرنين

ذوالقرنين ناوی پادشایه‌كی باوه‌رداره‌ له‌ قورئانی پیرۆزدا باسكراوه‌ كه‌ كه‌سێكی باوه‌ڕدار و دادپه‌روه‌ر بووه‌ و به‌نده‌یه‌ك بووه‌ له‌ به‌نده‌ چاكه‌كانی خوای په‌روه‌ردگار .

وه‌ ناونراوه‌ به‌ ذوالقرنين چونكه‌ هه‌ندێك له‌ موفه‌سیره‌كان ده‌ڵێت ڕۆییشتووه‌‌ به‌ره‌و خۆرهه‌ڵات و خۆرئاوای زه‌وی ؛ وه‌ هه‌ندێكیان ده‌ڵێن بۆیه‌ به‌م ناوه‌ نراوه‌ چونكه‌ دوو كه‌زی گه‌وره‌ی هه‌بووه‌  ؛ وه‌ هه‌ندێكیان فه‌رموویانه‌ دوو قۆچی له‌سه‌ر كڵاوه‌كه‌ی هه‌بووه‌ ؛ والله أعلم .

ذوالقرنين – ره‌حمه‌تی خوای لێبێت – سه‌ره‌تا جووله‌ی‌ به‌له‌شكره‌كه‌ی ده‌كات به‌ره‌و خۆرئاوای زه‌وی به‌ڕێده‌كه‌وێت بۆ بڵاوكردنه‌وه‌ی دینی خوای په‌روه‌ردگار ؛ ده‌ڕوات هه‌تا ده‌گات به‌م شوێنه‌ی خۆر له‌دواوه‌ی ئاوا ده‌بێت ؛ خه‌ڵكی ئه‌م شوێنه‌ خه‌ڵكێكی بێ باوه‌ڕبووه‌ ؛ ذوالقرنين له‌م شوێنه‌دا بانگه‌وازی ده‌كات بۆلای خوای په‌وره‌ردگار جا ئه‌وانه‌ی باوه‌ریان ده‌هێنا زۆر ڕێزی لێده‌گرتن وه‌ ئه‌وانه‌ی باوه‌ریان نه‌ده‌هێنا و ڕێگریان ده‌كرد له‌ بلاوكردنه‌وه‌ی دینی خوا سزای ده‌دان و له‌به‌رده‌م بڵاوكردنه‌وی دینی خوای لاده‌دان ؛ دوای حوكمرانی كردنی له‌م شوێنه‌ به‌ڕێ ده‌كه‌وێت به‌ره‌و خۆر هه‌ڵاتی زه‌وی ؛ ده‌گات به‌و شوێنه‌ی خۆری لێ هه‌ڵدێت ؛ ئه‌م شوێنه‌ شوێنێكی دیار و ئاشكرا بووه‌ و هیچ دره‌خت و شتی به‌رزی لێ نه‌بووه‌ ببێت به‌ سێبه‌ر بۆ خه‌ڵكی ئه‌م شوێنه‌ ؛ ذوالقرنين له‌م شوێنه‌شدا به‌دادپه‌روه‌ری حوكمڕانی ده‌كات .

پاشان ده‌ڕوات هه‌تا ده‌گات به‌ قه‌ومێك كه‌ له‌نێوان دوو چیادا ده‌ژیان ؛ ئه‌و قه‌مه‌ به‌شێوه‌یه‌ك قسه‌یان ده‌كرد تێگه‌ییشت له‌ قسه‌كانیان زۆر قورس بوو ؛ كاتێك بینیان ذوالقرنين پادشایه‌كی زۆر به‌هێزه‌ و پادشایه‌كی چاك و دادپه‌روه‌ره‌ داوای لێ ده‌كه‌ن به‌ پاره‌ به‌ر به‌ستێكیان بۆ دروست بكات بۆ ئه‌وه‌ی‌ ببێت به‌ڕێگر له‌هێرشه‌كانی  یه‌ئجوج و مه‌ئجوج به‌سه‌ریاندا .

ذوالقرنين رازی بوو به‌بێ به‌رامبه‌ر به‌ربه‌ستێكیان له‌نێوان ئه‌م دووچیایه‌دا بۆ دروست بكات .

ذوالقرنين ده‌ستی كرد به‌ دروست كردنی سه‌ددێكی زۆر جوان و هه‌نده‌سی و تۆكمه‌ ؛ سه‌ره‌تا داوای له‌ خه‌ڵكه‌كه‌ كرد پارچه‌ ئاسنی گه‌وره‌ كۆبكه‌نه‌وه‌ و دایده‌نا له‌نێوان دوو چیایه‌كه‌ هه‌تا به‌رزی كرده‌وه‌ تا ئاستی لووتكه‌ی هه‌ردوو چیاكه‌ ؛ پاشان ئاگرێكی زۆر گه‌وره‌ی له‌ده‌وری ئه‌م ئاسنه‌ كرده‌وه‌ ؛ ئینجا مسی تواوه‌ی به‌سه‌ر ئه‌م ئاسنه‌ داڕشت بۆ ئه‌وه‌ی به‌ئاسنه‌كه‌وه‌ بلكێت و به‌هێز و پته‌وبێت و كه‌س نه‌توانێت به‌هۆی لوسیه‌كه‌وه‌ به‌سه‌ری بكه‌وێت وه‌ به‌هۆی ره‌قیه‌وه‌ كونی بكات .

له‌دوای ته‌واوكردنی ئه‌م سه‌دده‌ ذوالقرنين سوپاس و ستاییشی خوای په‌روه‌ردگاری كرد له‌سه‌ر نیعمه‌ت و به‌خشینه‌كانی ؛ وه‌ فه‌زڵ و توانای ئه‌مكاره‌ی گه‌ڕانده‌وه‌ بۆلای خوای په‌روه‌ردگار .

چیرۆكی ذوالقرنين – ره‌حمه‌تی خوای لێبێت – له‌ سوره‌تی ئه‌لكه‌هف له‌ قورئانی پیرۆزدا باسكرا و خوای په‌روه‌ردگار ده‌رباره‌ی فه‌رموویه‌تی : ( وَيَسْأَلُونَكَ عَنْ ذِي الْقَرْنَيْنِ قُلْ سَأَتْلُو عَلَيْكُمْ مِنْهُ ذِكْرًا  (83)  إِنَّا مَكَّنَّا لَهُ فِي الْأَرْضِ وَآتَيْنَاهُ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ سَبَبًا  (84) فَأَتْبَعَ سَبَبًا  (85) حَتَّى إِذَا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَغْرُبُ فِي عَيْنٍ حَمِئَةٍ وَوَجَدَ عِنْدَهَا قَوْمًا قُلْنَا يَا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِمَّا أَنْ تُعَذِّبَ وَإِمَّا أَنْ تَتَّخِذَ فِيهِمْ حُسْنًا  (86) قَالَ أَمَّا مَنْ ظَلَمَ فَسَوْفَ نُعَذِّبُهُ ثُمَّ يُرَدُّ إِلَى رَبِّهِ فَيُعَذِّبُهُ عَذَابًا نُكْرًا  (87) وَأَمَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُ جَزَاءً الْحُسْنَى وَسَنَقُولُ لَهُ مِنْ أَمْرِنَا يُسْرًا  (88) ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَبًا  (89) حَتَّى إِذَا بَلَغَ مَطْلِعَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَطْلُعُ عَلَى قَوْمٍ لَمْ نَجْعَلْ لَهُمْ مِنْ دُونِهَا سِتْرًا  (90) كَذَلِكَ وَقَدْ أَحَطْنَا بِمَا لَدَيْهِ خُبْرًا  (91) ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَبًا   (92) حَتَّى إِذَا بَلَغَ بَيْنَ السَّدَّيْنِ وَجَدَ مِنْ دُونِهِمَا قَوْمًا (93) لَا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ قَوْلًا  قَالُوا يَا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِنَّ يَأْجُوجَ وَمَأْجُوجَ مُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ فَهَلْ نَجْعَلُ لَكَ خَرْجًا عَلَى أَنْ تَجْعَلَ بَيْنَنَا وَبَيْنَهُمْ سَدًّا  (94) قَالَ مَا مَكَّنِّي فِيهِ رَبِّي خَيْرٌ فَأَعِينُونِي بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ رَدْمًا  (95) آتُونِي زُبَرَ الْحَدِيدِ حَتَّى إِذَا سَاوَى بَيْنَ الصَّدَفَيْنِ قَالَ انْفُخُوا حَتَّى إِذَا جَعَلَهُ نَارًا قَالَ آتُونِي أُفْرِغْ عَلَيْهِ قِطْرًا  (96) فَمَا اسْطَاعُوا أَنْ يَظْهَرُوهُ وَمَا اسْتَطَاعُوا لَهُ نَقْبًا  (97) قَالَ هَذَا رَحْمَةٌ مِنْ رَبِّي فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ رَبِّي جَعَلَهُ دَكَّاءَ وَكَانَ وَعْدُ رَبِّي حَقًّا (98) ) . سورة الكهف : 83-98 .

واته‌ : ده‌رباره‌ی (ذو القرنین) یش پرسیارت لێ ده‌که‌ن، پێیان بڵێ: گۆشه‌یه‌ک له‌ به‌سه‌رهاتی ئه‌وتان بۆ باس ده‌که‌م .

به‌ڕاستی ئێمه‌ هێزو ده‌سه‌ڵاتمان پێ دا له‌ زه‌وی دا وه‌ هۆکاری هه‌موو شتێکمان پێ دابوو (که‌ پاشایه‌تی پێویستی) بوو.

ئه‌ویش که‌ڵکی له‌ هۆکاره‌کان وه‌رده‌گرت واته‌ بۆ گه‌شتن به‌ مه‌به‌ست.

خۆی و له‌شکره‌که‌ ڕۆشت تا ئه‌وکاته‌ی گه‌یشته‌ شوێنی ئاوا بوونی خۆر (له‌و شوێنه‌دا) وا دیار بوو خۆرئاوا ده‌بێ له‌ کانیاوێکدا که‌ قوڕه‌ ڕه‌شه‌ی به‌ ده‌وردایه‌ جا له‌و جێگادا ڕێی که‌وت له‌گه‌لێکی(بێ باوه‌ڕ) پێمان وت ئه‌ی (ذو القرنین) یا سزایان بده‌ (به‌ کوشتن گه‌ر باوه‌ڕیان نه‌هێنا) یا چاکه‌یان له‌گه‌ڵدا بکه‌(گه‌ر باوه‌ڕیان) هێنا.

ذو القرنین وتی ئه‌وه‌ی سته‌م بکات (باوه‌ڕ نه‌هێنێ) ئه‌وه‌ بێگومان ئێمه‌ سزای ئه‌ده‌ین(به‌ کوشتن) پاشان ده‌گه‌ڕێنرێته‌وه‌ بۆلای په‌روه‌ردگاری ئه‌ویش سزای ده‌دات به‌ سزایه‌کی سه‌خت که‌ وێنه‌ی نه‌بینراوه‌.

به‌ڵام ئه‌وه‌ی باوه‌ڕ بێنێ و کرده‌وه‌ی چاکیش بکات ئه‌وه‌ پاداشتی هه‌ره‌ چاك (له‌ دواڕۆژدا) بۆ ئه‌وه‌ و کارو فه‌رمانی خۆمانی بۆ سووك و ئاسان ده‌که‌ین.

پاشان ڕێگاو هۆی گه‌یشتنی به‌و مه‌به‌سته‌ی دایه‌به‌ر.

هه‌تا کاتێ گه‌یشته‌ شوێنی هه‌ڵاتنی خۆر بینی خۆر هه‌ڵدێت له‌سه‌ر گه‌ل و نه‌ته‌وه‌یه‌ك که‌ هیچ په‌رده‌و په‌نایه‌کمان بۆ دانه‌ نابوون له‌ خۆر بیانشارێته‌وه‌.

هه‌ر به‌و شێوه‌ بوو (به ‌سه‌رهاتی ذو القرنین) بێگومان ئێمه‌ به‌وه‌ی هه‌یبوو (له‌بیریدا بوو) ئاگادار بووین.

پاشان شوێنی هۆی گه‌یشتن به‌و مه‌به‌سته‌ که‌وت و ڕۆیشت.

هه‌تا گه‌یشته‌ نێوانی دوو به‌ربه‌ست (نێوان دوو چیا) له‌ نزیك ئه‌و دوو به‌ربه‌سته‌دا گه‌لێکی دی له‌ هیچ وته‌یه‌ك تێ نه‌ده‌گه‌یشتن(به‌ زمانی خۆیان نه‌بێ) ت.

وتیان ئه‌ی (ذو القرنین) به‌ڕاستی (یأجوج و مأجوج) له‌م خاکه‌دا خراپه‌کارن ئاخۆ خه‌رجێکت پێ بده‌ین بۆ ئه‌وه‌ی به‌ربه‌ستێ له‌نێوان ئێمه‌و ئه‌واندا دروست بکه‌یت.

وتی ئه‌و سامان و ده‌سه‌ڵاته‌ی په‌روه‌ردگارم پێی داوم چاکتره‌ (له‌وه‌ی ئێوه‌ باسی ده‌که‌ن) جا ئێوه‌ به‌هێز و بازوو یارمه‌تیم بده‌ن له‌نێوان ئێوه‌و ئه‌واندا به‌ربه‌ستێك دروست ئه‌که‌م.

پارچه‌ ئاسنم بۆ بێنن (له‌سه‌ر یه‌ك داینێن) هه‌تا نێوانی هه‌ردوو کێوه‌که‌ی پڕ کردو ڕێکی یه‌ك بوون وتی: (به‌ موشه‌ده‌مه‌) فوو بکه‌ن (له‌و ئاگره‌ی له‌ ژێریدا کرابۆوه‌) هه‌تا کاتێ ئه‌و (پارچه‌ ئاسنانه‌) ی کرد به‌ ئاگر (ذو القرنین) وتی مسی تواوه‌م بۆ بێنن بیکه‌م به‌سه‌ریدا.

ئینجا (یأجوج و مأجوج) نه‌یان ده‌توانی سه‌رکه‌ون به‌سه‌ریدا (به‌هۆی) به‌رزی و ساف و لوسی یه‌وه‌، وه‌ نه‌یان ده‌توانی کونی تێبکه‌ن (له‌به‌ر ڕه‌قی و ئه‌ستوور) ی.

ذو القرنین وتی ئه‌م (دروست کردنه‌) ره‌‌حمه‌تێکه‌ له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگارمه‌وه‌ جا هه‌رکات به‌ڵێنی په‌روه‌ردگارم هات (به‌ ده‌رچوونی یأجوج و مأجوج) ئه‌م سه‌ده‌ ده‌کاته‌ زه‌ویه‌کی ته‌خت وه‌ بێگومان به‌ڵێنی په‌روه‌ردگارم هه‌ق و ڕاسته‌.

وه‌رگێڕانی : مامۆستا هه‌ڵگورد مسته‌فا گه‌ڵاڵه‌یی .

2/11/2023 م