ئه‌و كردارانه‌ى ده‌بێته‌ هۆى ڕزگار بوونى موسوڵمان له‌ سزاى گۆڕ

ئه و كردارانه ى ده بێته هۆى ڕزگار بوونى موسوڵمان له سزاى گۆڕ

پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم) مژده ى داوه كه هه ندێ له و باوه ڕدارانه ى خواى گه وره ڕزگاريان ده كات له سزاى گۆڕ ئه مانه ى خواره وه ن :

يه كه م : شه هيد بوون له پێناوى خو ادا

له (ميقدامى كوڕى مه عد) ه وه ده فه رموێت : پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم) فه رمووى : ((للشهيد عند الله ست خصال ـ في رواية ـ [ سبع خصال ] يغفر له فى أول دفعة من دمه ويرى مقعده من الجنة ويجار من عذاب القبر ويأمن من الفزع الأكبر...))( أخرجه : الترمذى في (السنن): (1633) وإبن ماجه في (السنن) (2799))واته : شه هيد لاى خوا حه وت شتى بۆ هه يه ، به يه كه م دڵۆپ له خوێنى كه ده ڕژێت خواى گه وره له هه موو گوناهى خۆش ده بێت ، وه شوێنى خۆى له به هه شت دا نيشان ده دات وه پارێزراو ده بێت له سزاى گۆڕ ...هتد .. واته : هه موو جۆره سزايه كى ناوگۆڕى لێ دووره ، له فه رمووده كه ى تردا (راشدى كوڕى سه عد) ، ده فه رموێت : هاوه ڵێكى پێغه مبه ر (صلی الله علیه وسلم) به پێغه مبه رى ووت : ((ما بال المؤمنين يفتنون فى قبورهم إلاّ الشهيد ؟ قال ((كفى ببارقة السيوف على رأسه فتنة))( أخرجه : النسائي في((السنن)) (4/99)). واته : بۆچى باوه ڕداران توشى تاقيكردنه وه ده بن له گۆڕه كانياندا ته نها شه هيد نه بێت ؟ پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم) فه رمووى: (شه وقى شمشێر به سه ريانه وه به سه بۆ تاقى كردنه وه يان) ، ئيبن و قه يم ـ رحمه الله ـ ده فه رموێت : (واتاى ئه و فه رمووده يه ى پێشوو (والله أعلم) ئه وه يه : خواى گه وره ئه و شه هيده تاقى ده كاته وه و جياى ده كاته وه له دووڕووه كان به شه وق و بريسكه ى سه رى ئه و شمشێره ى كه پێ ى شه هيد بووه و ڕاى نه كردووه له به رده ميدا . وه ئه گه ر دووڕوو بوايه ئه وا ئارامى نه ده گرت و ڕاى ده كرد و ئه وه ش به ڵگه يه له سه ر ئه وه ى باوه ڕه كه ى واى لێ كردووه ئارام بگرێت و ڕۆحى خۆى ببه خشێت له پێناوى خوادا)( انظر : في كتاب ((الروح)) لإبن القيم (ص:81)) .

دووم : مردن له ڕۆژى هه ينى دا يان له شه وه كه يدا .

پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم) ده فه رموێت : (( إنَّ يوم الجمعة سيَّد الايام ، وأعظمها عند الله ، وهو اعظم عند الله من يوم الأضحى و يوم الفطر ...))( اخرجه : أحمد (3/430) ، وحسنه الشيخ الألباني في (صحيح الجامع ) (2279) ، و(صحيح الترغيب) (695)) واته : ڕۆژى جومعه سه روه رى ڕۆژه كانه وله هه موويان گه وره تر لاى خوا ، ئه و ڕۆژه گه وره تره لاى خوا له ڕۆژى جه ژنى ڕه مه زان و قوربان .

وه له فه رمووده يه كى تردا ده فه رموێت: (( خير يوم طلعت عليه الشمس يوم الجمعة ، فيه خلق آدم [ وفيه أدخل الجنة وفيه أخرج منها ] [ وفيه مات وفيه تيبَ عليه][ وفيه النفخة وفيه الصعقة] ...))( أخرجه أحمد (2/504) ، ومسلم (854)، وأبوداود (1046، 1047) ، والترمذي (491)) واته : چاكترين ڕۆژێك ڕۆژى به سه ردا هه ڵ هاتبێت ، ڕۆژى جومعه يه ، له و ڕۆژه دا ئادم ( عليه السلام) دروست كرا ، وه له و ڕۆژه دا كراواته ناو به هه شته وه ، وه له و ڕۆژه دا ده ركراوه له به هه شت ، وه له و ڕۆژه دا ته وبه ى لێ وه رگيراوه ، وه له و ڕۆژه شدا وه فاتى كردووه ،وه هه ر له و ڕۆژه دا ڕۆژى كۆتاى دێته پێش ... له عبدالله ى كوڕى عه مره وه (ڕه زای خوای لێبێت) ده فه رموێت پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم) فه رمووى : ((ما من مسلم يموت يوم الجمعة أو ليلة الجمعة إلا وقاه الله من فتنة القبر ))( أخرجه : عبدالرزاق في ((المصنف)) (5596) ، وأحمد في ((المسند)) (2/169)). واته : هه ر موسوڵمانێك له ڕۆژى جومعه دا يان له شه وه كه يدا بمرێت خواى گه وره له تاقيكردنه وه ى گۆڕ ده يپارێزێت .

سێ يه م : پاساوانى كردن له پێناوى خوادا (الرباط)

ئه بو هورةيرة (ڕه زای خوای لێبێت) ده فه رموێت پێغه مبه ر (صلی الله علیه وسلم) فه رمووى : ((كل ميت يختم على عمله الا الذى مات مرابطاً في سبيل الله فإنه ينمو له عمله إلى يوم القيامة ويأمن من فتنة القبر))( أخرجه : مسلم في ((الصحيح)) : (4915)) . واته : (هه موو مردوويه ك كۆتايى به كرده وه كانى دێت و مۆر ده نرێت به سه ريدا ته نها ئه و كه سه نه بێت كه له پێناوى خواى گه وره دا پاسه وانى كردووه دژ به دوژمنانى كافر ئه و كه سه كرده وه كه ى گه شه ى پێ ده درێت له گۆڕدا تا ڕۆژى كۆتايى و پارێزراو ده بێت له سزاو تاقيكردنه وه ى گۆڕ) .

وه هه روه ها پێغه مبه ر (صلی الله علیه وسلم) ده فه رموێت : (( من مات مرابطاً في سبيل الله اجري عليه عمله الصالح الذي كان يعمل [(وفي رواية ) اجرى الله له اجره الذي كان يعمل : اجر صلاته وصيامه و نفقتِهِ]، واجري عليه رزقه ، وأمِن من الفتان ، وبعثه الله آمنا من الفزع الكبر))( أخرجه :الطبراني (الكبير)( 6179) ، واحمد (23727)) . واته : هه ر كه سێك بمرێت له كاتى پاسه وانى كردندا له پێناوى خواى گه وره ، خوا ئه و كرده وه چاكه ى بۆ درێژه پێده دات [ پاداشتى ئه و كاره ى كه ئه نجامى داوه : پاداشتى نوێژ و ڕۆژو وه خه رجيه كانى ] ، وه درێژ به ڕۆزى پێدانى بۆ ده درێت تا ڕۆژى كۆتايى وه دوور ده بێت له تاقيكردنه وه و لێ پرسينه وه ى ناوگۆر ، وه له ڕۆژى كۆتايشدا خواى گه وره زيندوى ده كاته وه و بێ ترسى ده كات له تۆقينى هه ره گه وره .

چواره م : خۆێندنى سوڕه تى (اللمك)

پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم) ده فه رموێت : ((سورة تبارك هي المانعة من عذاب القبر ...))( أخرجه: الحاكم في ((المستدرك)) (2/498)) . واته : (سوره تى ته باره ك ئه و سوره ته يه كه ڕێگره له سزاى گۆڕ ) واته : ئه و موسوڵمانانه ى كه بيخوێنن يان له به ريانه هيوا وايه كه (إن شاء الله) خواى گه وره بيان پارێزێت له سزاى گۆڕ . پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم) ده فه رموێت : ((إن سورة في القرآن ثلاثون أيةشفعت لصاحبها حتى غُفِر له (تبارك الذي بيده الملك) ))( اخرجه : أبوداود (1400)، والترمذي (2891)، وابن ماجة (3786) ،وصححه الشيخ الألباني في (صحيح ابي داود) (1247)) واته : سوره تێك له قورئاندا هه يه سى ئايه ته تكاى بۆ خاوه نه كه ى كرد تا خوا لێ ى خۆش بوو . خوێندنه كه شى ـ والله أعلم ـ چاكتر وايه پێش خه وتن بێت.

له ڕيوايه تێكدا ده فه رموێت : ((كان لاينام حتى يقرأ (السجدة) ، و(تبارك) ،[ وبني اسرائيل) و (الزمر)]))( أخرجه : الترمذي (3404، 3405) ، وصححه الشيخ الألباني في (الصحيحة) (641 ،587)).واته : هه موو شه وێك پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم)  پێش ئه وه ى بخه وێت چوار سوره تى خوێندووه يه كێ له و سوره تانه سوره تى ته باره ك بووه ، پاشان سوڕه تى(السجدة) ، و پاشان (الاسراء) ،و پاشان (الزمر). بۆيه پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم) ده فه رموێت : پارێزراوه له سزاى گۆڕ وه هه روه ها ده ور كردنه وه و خوێندنه وه ى ده بێته وه هۆى ئه وه ى كه دێته وه ڵام له سه ر خاوه نه كى و دوورى ده خات له سزاى گۆڕ.وه له ڕوايه تێكدا هاتووه : (( من قرأها كل ليلة جاءت تجادلُ عن صاحبها)) (أخرجه: الدارمى ((2/455)) ، والبيهقي في : ((اثياب عذاب القبر)) (163)) واته : ((هه ركه سێك هه موو شه وێك بيخوێنێته وه ، دێت و خاوه نه كه ى سه ر ده خات وتكاى بۆ ده كات)).

پێنجه م : مردن به نه خۆشى سك چوون

له (سوله يمان بن صرد و خاليد بن عرفطة ) و (رضي الله عنهما) ... پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم) فه رموويه تى : ... ((من يقتله بطنه فلن يعذب في قبره ...))( أخرجه : أحمد في ((المسند)) (5/292) رقم (18310)). واته : هه ركه سێك سكى بيكوژێت ياخود ببێته هۆى مردنى و له ناوچوونى به هيچ جۆرێك سزا نادرێت له گۆڕدا. دياره ئه وه ش كه ئيمامى (سندى) ده فه رموێت ئه م (بطن) ه مه به ست له (إستسقاء) واته : ووشك بوونه وه ى ناو سك كه به هۆى سك چوونه وه ده بێت (والله أعلم).

شه شه م : خێر وچاكه كردن

خێر وچاكه كردن گوناه ده كوژێنێته وه ، وه ك چۆن ئاو ئاگر ده كوژێنێته وه ،خێر و(صدقه )ى نهێنى توڕه بوونى خوا ناهێڵێت به سه ر خاوه نه كه يه وه . وه له گۆڕيشدا سزاو گه رمايى له سه ر خاوه نه كه ى ده كوژێنێته وه : عوقبه ى كوڕى عامر (ڕه زای خوای لێبێت)
ده ه گێرێته وه له پێغه مبه روه (صلی الله علیه وسلم) كه فه رموويه تى:((إنَّ الصدقة لتطفيء عن أهلها حرَّ القبور..))( أخرجه : الطبراني ((الكبير)) (17/ 248 (788) ) ، والبيهقي ((الشعب)) (3347) ، وحسنه الشيخ الألباني في ((صحيح الترغيب و الترهيب )) برقم (873)) واته : خێر وچاكه كردن گه رماوگڕى ناو گۆڕه كان ده كوژێنێته وه به سه ر خاوه نه كانيانه وه .

(مردن و ژيانى ناو گۆڕ له قورئان و فه رمووده صه حيحه كاندا)

(مافی گشت موسڵمانێکه بۆسود وه رگرتن و بڵاوکردنه وه ی گشت بابه ته کانی ماڵپه ڕی فه رمووده )