گيان كێشانى ئینسانی کافر له‌قورئان و فه‌رمووده‌ صه‌حیحه‌کاندا

گيان كێشانى ئینسانی کافر له قورئان و فه رمووده صه حیحه کاندا

ئێستا ده گه ڕێينه وه سه ر باسى گيان كێشانى كافر له درێژه ى فه رمووده كه ى پێغه مبه ر (صلی الله علیه وسلم) كه (براء) ده يگێڕێته وه ده فه رمووێت : ((إن العبد الكافر )) له ڕيوايه تێكى تردا [(الفاجر) إذا كان في إنقطاع من الدنيا وإقبال من الآخرة ] ـ له ڕيوايه تێكى تردا ـ [إن الكافر إذا إحتضر ]( أخرجه : النسائي في ((السنن)) (4/10) ، وصححه الشيخ الألباني في ((صحيح النسائي)) (1729)) ـ [ نزل إليه من السماء ملائكة العذاب ]( أخرجه : الحاكم في ((المستدرك)) (1/352))ـ له ڕيوايه تێكى تردا ـ [ملائكة غِلاظٌ شِداد] سود الوجوه معهم المسوح من النار ـ له ڕيوايه تێكى تردا ـ [أرسل إليه بقطعة نجاد أنتن من كل نتن،وأخشن من كل خشن ]( أخرجه : الهيثمي في ((مجمع الزوائد)) (2/328) مرفوعا) فيجلسون منه مد البصر فيقولون: اخرجى ساخطة مسخوطاً عليك إلى عذاب الله عز وجل ] (أخرجه : النسائي في ((السنن)) (4/10)) [وسخطه]( أخرجه : الحاكم في ((المستدرك)) (1/352)) ـ له ڕيوايه تێكى تردا [قيل أيتها النفس الخبيثة كانت في الجسد الخبيث ، اخرجى ذميمة وأبشري بحميم وغساق وآخر من شكله أزواج ، فلا يزال يقال لها ذلك حتى تخرج ] ))( أخرجه : النسائي في ((التفسير)) (462)) واته : كاتێك كافر يان خراپه كار نزيكى مردن ده بێته وه ، فريشته كانى سزا له ئاسمانه وه دێنه خواره وه بۆ لاى كه زۆر توندو تيژو
به زه بروو هێزن ، وڕوخسار ڕه شن كفنێكيان پێ يه له ئاگره كه زبر تره له هه موو زبرێك وه بۆ گه نتره له هه موو بۆگه نێك
، پاشان لاى داده نيشن هه تا چاوى بڕ ده كات وه پێى ده ڵێن : ئه ى ڕۆحى لێ توڕه بوو وه ره ده ره وه بۆ لاى سزا وتوڕه يى خواى گه وره . يان پێى ده ڵێن : ئه ى ڕۆحى پيس كه له جه سته يه كى پيس دا بوويت وه ره ده ره وه بێزراويت وه مژده ت لێ بێ به سزاى ئاوى له كوڵ هاتوو و پيسى دۆزه خ ، ئه مانه ى پێ ده وترێت تاوه كو دێته ده ره وه .( نفس المصدر) بێگومان ئه و ڕۆحه ش له م كاته دا كه مژده ى ئه و سزايه ى پێ ده درێ پێى ناخۆشه كه بگات به خواى گه وره . 
وه له ڕوايه تێكدا : ((..... إذا كان عدوَّ الله نزل به الموت وعاين ما عاينَ ، فإنه يحب أن لا تخرج روحه أبدا والله يُبغِضُ لقاءه ...)) (أخرجه: البزار في ((المسند)) (874) ، وعبدالله بن أحمد ((السنة)) (1375)). واته : (گه ر دوژمى خوا كاتى مردنى هات و ئه و فريشتانه ى بينى حه ز ده كات هه رگيز ڕۆحى ده رنه چێت ، وه خواى گه وره ش پێى ناخۆشه ئه و به نده يه ى پێ ى بگات) .وه به رده وام فريشته كان ئه و هه ڕه شانه ى لێ دووباره ده كه نه وه ...((ثم يجئ ملك الموت)) (ڕه زای خوای لێبێت) پاشان فريشته ى گيان كێشان (سه لامى خواى لێ بێت ) دێته لاى سه ريه وه و داده نيشێت و پێى ده ڵێت : ئه ى نه فسى پيس وه ره ده ر بۆ لاى ڕق و توڕه يى خواو . ڕۆحه كه ش به لاشه كه يدا بڵاوده بێته وه فريشته ى گيان كێشانيش ڕاى ده كێشێت و ده يهێنێته ده ر وه كو چۆن شيشێكى گۆشت برژاندنى قولاپدار بكرێت به ناو خوريه كى ته ڕى ـ ئاڵۆسكاودا هه مو خوريه كه له گه ڵ خۆيدا به يه كجار ده هێنێته ده ره وه كه ده ردێت هه مووشى ده ئاڵۆسكێ به يه كدا ... به هه مان شێوه ئه و گيان ده رچوونه هه موو ئه و ده مارو ده زولانه ى ناو له شى ئه و كافره ى پێ پارچه پارچه ده بێ له و كاته دا هه موو فريشته كانى نێوان ئاسمان و زه وى وه هه موو فريشته كانى ئاسمان نه فرينى لێ ده كه ن و هه موو ده رگاكانى ئاسمانى له سه ر داده خرێت، وه هه موو فريشته كانى ده رگاوان داوا ده كه ن له خوا كه ئه و ڕۆحه پيسه به لاياندا به رز نه بێته وه و تێنه په ڕێت له وێوه به ره و سه ره وه ئنجا ڕۆحه كه ده هێنرێته ده ره وه ...)) . (وه ڕۆحى كافر له لاشه ويلگه يه وه ده هێنرێته ده ره وه ك ڕۆح كێشانى كه ر) (أخرجه :الطبراني في ((المعجم الكبير)) (10417))، وه له چاو تروكانێكدا له ده ستى فريشته ى گيان كێشانى وه رده گرن و ده يكه نه ناو ئه و كفنه زبره بۆن ناخۆشه بۆگه نه دۆزه خيه وه كه ئاماده كراوه بۆ ڕۆحه گڵاوه كه ى له كاتى ده ركێشانى ئه و ڕۆحه پيسه بۆن ناخۆشه دا ، ناخۆشترين بۆن له و شوێنه دا له سه ر زه ويدا

بڵاوده بێته وه به هۆى ئه و ڕۆحه وه پاشان به و ڕۆحه پيسه وه كه تێده په ڕن به لاى هه ر كۆمه ڵێكدا له فريشته كان ئه وان ده ڵێن: ئه م ڕۆحه پيسه كێيه ؟ پێيان ده ڵێن : ئه مه فڵانى كوڕى فڵانه به ناشرين ترين ناو كه له دنيادا ناوى براوه و پێى ناسراوه هه تا ده گه يه نرێته ئاسمانى دنيا ، داواى كردنه وه ى ده رگاى ئاسمان ده كه ن بۆ ئه و ڕۆحه كه بچێته سه ره وه ، ده رگاوانى ئاسمان پێى ده ڵێ : ئه مه كێيه ؟
ده ڵێن : ئه مه فڵانى كوڕى فڵانه ئه ويش ده ڵێ : ئه ى ڕۆحى پيس كه له لاشه ى پيس دا بويت بێزراوى پێشوازيت لێ نه بێت بڕۆ هه رگيز ده رگاكانى ئاسمانت بۆ ناكرێته وه ...) (أخرجه: النسائي في ((التفسير)) (462) ، وإبن ماجة في ((السنن)) (4262)) .

پاشان پێغه مبه ر (صلی الله علیه وسلم) ئه م ئايه ته ى خوێنده وه : ( إِنَّ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآَيَاتِنَا وَاسْتَكْبَرُوا عَنْهَا لَا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَلَا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِيَاطِ وَكَذَلِكَ نَجْزِي الْمُجْرِمِينَ ) (الأعراف :40) . واته : هه رگيز ده رگاى ئاسمانيان بۆ ناكرێته وه و ناچنه به هه شت هه تا ووشتر نه چێت به كونى ده رزيدا كه ئه وه ش مه حاڵه واته هه رگيز ناچنه به هه شت ، ئا به و شێوه يه تاوانكار سزا ده درێت هێشتا ڕۆحه كه ى به رز نه بووه ته وه بۆ سه ره وه ئه مه ى پێ ووتراوه ، وه خواى گه وره
ده فه رمووێت : ناوى به نده كه م بنووسن له ((سجين))دا له ژێر حه وته م زه وى هه ره خوار ...) (أخرجه: البيهقى في ((شعب الايمان)) (395) وقال حديث صحيح الاسناد) .

پاشان پێى ده وترێت : ئه و به نده يه م بگێڕنه وه بۆ زه وى چونكه من به ڵێنم داوه كه له زه وى دروستم كردون و ده يانگێڕمه وه بۆ ناو زه وى وه هه ر له ناو زه ويه وه ديسان زيندويان ده كه مه وه ، وه ڕۆحه كه ى فڕێ ده درێت له ئاسمانه وه چۆن فڕێ دانێك هه تا ده گه ڕێته وه و ده كه وێته ناو لاشه كه ى خۆى ، پاشان پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم) ئه و ئايه ته ى خوێنده وه كه ده فه رموێت: ( حُنَفَاءَ لِلَّهِ غَيْرَ مُشْرِكِينَ بِهِ وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَكَأَنَّمَا خَرَّ مِنَ السَّمَاءِ فَتَخْطَفُهُ الطَّيْرُ أَوْ تَهْوِي بِهِ الرِّيحُ فِي مَكَانٍ سَحِيقٍ ) (الحج: ٣١) .واته : هه ركه سێ هاوبه ش بۆ خوا بڕيار بدات ، وه كو كه سێك وايه له ئاسمانه وه بكه وێته خواره وه و باڵنده شاڵاوى بۆ ببات يان بايه كى به هێز بيكاته ناو قوڵترين شوێن له خوارووى زه ويدا، ڕۆحه كه ى
دێته وه ناو لاشه كه ى وه كو پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم) ده فه رموێت: ((اذا وضعت الجنازة وحملها الرجال على أعناقهم ... ، إن كانت غير صالحة قالت: ياويلها [ إلى ] أين يذهبون بها يسمع صوتها كل شيء الا الانسان ..)). واته : كاتێ جه نازه ى پيسى ئه و كافره ده كرێته سه ر شانى ئه و كه سانه ى كه هه ڵيان گرتووه به ره و گۆڕستان هاوار ده كات له سه ر داره مه يته كه و ده ڵێت: ئه ى هاوار بۆ كوێى ده به ن ،هه موو شتێك گوێ ى له ده نگى ده بێت ته نها ئاده ميزاد نه بێت ..((ولو سمعها الانسان لصعق)) واته : گه ر ئاده ميزاد گوێى لێبێت له ترسا ده مرێت . پاشان ده كرێته ناو گۆڕه كه وه وخۆڵه كه ى ده درێت به سه ردا وگوێى له ده نگى نه عل وپێلاوى هاوڕێكانيه تى كه به جێ ى ده هێڵن و لێ دوور ده كه ونه وه )( أخرجه: البخارى في ((الصحيح)) : (1314)). ئينجا ده فه رموێت : ((..... اتاه ملكان أسودان ازرقان [شديدا الأنتهار ]))( أخرجه: أحمد (6/352) ، الترمذى في ((السنن)) (1071)). واته : دوو فريشته ى ڕووخسار ڕه شى چاو شينى يه كجار توڕه و به زه بر دێنه سه رى (يه كێكيان ناوى مُنكره ئه وى تريان ناوى نكيره )). له ڕيوايه تێكدا ده فه رموێت: ((في يده مطراق))( أخرجه: أحمد في ((المسند)) (11000) ، وابن ابى عاصم ((السنة)) (865))، واته چه كوشى به ده سته وه يه ، پاشان هه ردوو لێ ى توڕه ده بن و تێ ى ده خوڕن ...((وان الكافر اذا اوتى من قبل رأسه لم يوجد شيء ، ثم اتى عن يمينه فلا يوجد شيء ثم أتى من قبل رجليه فلا يوجد شيء فيقال له : أجلس فيجلس خائفاً مرعوباً )) (أخرجه: ابن حبان في ((الصحيح)) (3113)) واته : لاى سه ريه وه بۆى دێن هيچ شتێك نى يه ڕێگريان بكات ،پاشان لاى ڕاستيه وه
بۆى دێن ، ديسان هيچ شتێك نييه ڕێگريان بكات ، پاشان لاى هه ردوو قاچيه وه بۆى دێن ، و ديسان هيچ شتێك نييه ڕێگريان بكات ئه وان دێن و پاشان پێى ده وترێت : دانيشه . ئه ويش داده نيشێت به ترس و توقينێكى گه وره وه .(چونكه كافر هيچ نوێژو ڕۆژوو و چاكه ى نى يه تا چوارده ورى بگرێت و بيپارێزێت ) . ((ليس بينه و بينه شيء فأجلسه)) (أخرجه: أحمد في ((المسند)) : (6/352)) وه هيچ شتێك له نێوانياندا نابێت داى ده نيشێنێت (1)(1) واته :دايده نيشێنێت ،وه ئه و به هيچ شێوه يه ك له خه ياڵدا نه بووه ڕۆژێك له ڕۆژان بڕوا بۆ ئاسمان و فريشته ببينێت و بچێته ناو گۆڕو پرسيارى لێ بكرێت و زيندوبونه وه هه بێت ، ئه مانه هه موو مه حاڵ بووه له مێشكيدا به ڵام ئێستا كه كه وتوه ته ئه و ڕاستى يه وه زۆر تۆقيوه و سه رسامه .) و پێى ده ڵين خواى تۆ كێيه ؟ ده ڵێ ها . ها نازانم، وه پێى ده ڵێن : ئاين و به رنامه ت چى بوو له ژياندا : ده ڵێ ها ها نازانم ، وه پێى ده ڵێن : ئه و پياوه ى له ناوتان دا بوو چى بوو ؟ وه چى ده ڵێى له باره يه وه ده ڵێت: ها ها نازانم )( ابن حبان في ((الصحيح)) (3113).) ، و ده فه رموێت ((إن كان منافقا، قال :[ ها ها] لا أدرى كنتُ (أسمع الناس يقولون شيئاً فكنت أقول)كما قال الناس [لا أدري]...)( أخرجه : الترمذي (1083) ، وحسنه الشيخ الألباني في (1391)) واته : گه ر ئه و كه سه دووڕوو بێت ده ڵێت: هاها نازانم ، گوێم لێ بوو خه ڵكان شتێكيان ده ووت : منيش ووته كه ى ئه وانم ده وته وه ، نازانم.
(بێ گومان گه ر كافر بێت نايناسێت به ڵام گه ر دوو ڕوو بێت شتێكى له باره وه  ده زانێت بۆيه : پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم) ده فه رموێت: ((يبعث كل عبد في القبر على مات عليه المؤمن على ايمانه والمنافق على نفاقه))( أخرجه أحمد في ((المسند)) : (3/346) رقم : (11000)) واته :[هه موو كه سێك له سه ر ئه و بيرو باوه ڕى دنياى كه له سه رى مردووه زيندوو ده كرێته وه له گۆڕدا بڕوادار له سه ر بڕوادارى خۆى و دووِوو له سه ر دووڕى خۆى ] بێگومان دووڕوو له ژيانيدا هه ر دووڕوو بووه له گۆڕيشدا و له قيامه تيشدا هه ر دووڕووه  له سه ر پردى سيراتيش هه ر دووڕووه هه تا ده كه وێته خواره وه و خواى گه وره چاره نووسى به قوڵايى هه ره خوارووى جه هه نم ده گه ێنێت) پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم) ده فه رموێت : (كاتێ كه پرسيار ده كرێت له دوو ڕوو (ده ڵێ : ها ها نازانم گوێم له خه ڵكان بوو شتێكيان ده وت محمد پێغه مبه ره (صلی الله علیه وسلم) منيش هه ر وام ده وت)( أخرجه: الترمذى في ((السنن)) (1083)
، وابن حبان في ((الصحيح)) (3117)) .
وه ك چۆن خه ڵكان ده يان ووت دووباره م ده كرده وه ،ده فه رموێت: ئه وانيش پێى ده ڵێن: ((لا ادريت ولا تليت ولا اهتديت))( أخرجه: أحمد في ((المسند)) (11000)).واته : نه شت زانيوه و نه شت خوێندوه و ڕێنمويش نه كراويت ، ((ولاصدقت))( أخرجه: الطبراني في ((المعجم الأوسط)) (2/651)). و به ڕاستيشت نه زانيوه ، تۆ له سه ر ئه و گومان و دووڕوويى يه ى خۆت ژيانت برده سه ر ، وه هه ر له سه ر ئه وه ش مرديت ، وه هه ر له سه ر ئه وه ش زيندو ده كرێيته وه إن شاءالله)( أخرجه : ابن ماجة في ((السنن)) (4262) وابن حبان في ((الصحيح)) (3117)).وه له ڕوايوتێكدا: ((... إننا كنا لنعلم إنك لتقول ذلك ...))( أخرجه : ابن حبان في ((الصحيح)) (3117) ، والشيخ الألباني في ((صحيح الجامع)) (724)) . واته : ئێمه ده مان زانى كه تۆ وه ڵامه كه ت هه روا ده بێت ، وه له ڕوايه تێكدا: (بانگ كارێك له ئاسمانه وه بانگ ده كات ئه وه درۆ ده كات) ... ((فافرشوا له من النار ـ والبسوه من النار))( أخرجه: البيهقى في ((شعب الايمان)) (395) وصحح إسناده). واته : گۆڕه كه ى پڕبكه ن له ئاگر وه پۆشاكى دۆزه خى ئاگرى به به ردا بكه ن .. وه له ڕوايه تێكدا: ((وأروه منزله من النار ...))( أخرجه : الحاكم في ((المستدرك)) (1/38)) . واته : وه جێگه كه ى خۆى له دۆزه خ دا نيشان بده ن وه ده رگايه كى له گۆڕه كه يه وه بۆ بكه نه سه ر دۆزه خ ، تا گڕووهه ڵاوى دۆزه خى به سه ردا دێت (پاشان ده رگايه كى به هه شتى بۆ ده كرێته وه و گوڵ و گوڵزارى به هه شت و ئه وانه ى كه تيايه تى ده يبينێ)( أخرجه : ابن ماجة في ((السنن)) (4268)) . وه له ڕوايه تێكى تردا: (پێى ده وترێت ئه مه جێگه ى تۆ بوو له به هه شتدا كه خواى گه وره بۆى ئاماده كردبووى)( أخرجه :إبن حبان في ((الصحيح)) : (3113)) . (ئه گه ر بڕوات به په روه ردگارت بهێنايه ، ئه ويش ئه وه نده ى تر داخ و خه فه ت ده خوات و هاوار ده كات)( أخرجه: إبن حبان في ((الصحيح)) : (3113)) .

به ڵام دواى ئه وه ى كافر بوويت به خواى خۆت بزانه خواى گه وره ئه و جێگه يه ى به هه شتى بۆ گۆڕيويت به م جێگايه ته ماشا بكه ...((ثم يفتح له باب من النار ...))( اخرجه: أحمد في ((المسند)) (11000)). واته : پاشان ده رگايه كى دۆزه خى بۆ ده كرێته وه و [ فينظرُ إليها يُحطمُ بعضها بعضاً ]( أخرجه : ابن ماجة في ((السنن)) (4268)) ده بينێ چۆن گڕو كڵپه ى دۆزه خ به ناو يه كدا ده چێت) . وه پێى ده ڵێن (([عصي ربك واطعت وعدوّك] هذا مقعدك من النار وما أعد الله لك فيها فيزداد حسرةً و ثبوراً ))( أخرجه : ابن حبان في ((الصحيح)) (3113)) . واته : تۆ سه ر پێچى خوات كردو گوێڕايه لێ شه يتانت كرد ئائه وه ئه و جێگه يه يه كه خواى گه وره بۆى ئاماده كردويت له دۆزه خدا ، ئه نجا ئه وه نده ى تر داخ و خه فه ت ده خوات و هاوار ده كات پاشان به زه وى ده وترێت وه ره وه يه ك و بيگووشه . فى روايه : ((... ثم يُضيّق عليه قبره ...))( نفس المصدر السابق)
واته : گۆڕه كه ى له سه ر ته سك ده كرێته وه ((... حتى تختلف فيها أضلاعه [من وراء صلبه] ...))( أخرجه : الترمذى في ((السنن)) (1071) ، وابن ابى عاصم في ((السنة)) (864)) . هه تا هه موو په راسووه كانى له پشته وه تێك ده شكێنێت پاشان پياوێكى ڕوخسار ناشرين وپۆشاك ناشيرن و بۆن ناخۆش و بۆگه ن دێت بۆلاى و وه پێى ده ڵێت : مژده بێت به وه ى پێت ناخۆشه ئا ئه مه ئه و ڕۆژه يه كه هه ڕه شه ت ڵى ده كرا و ئاگادار ده كرايته وه لێى [ مژده بێت به ڕسوايت لاى خوا و سزايه كى هه تا هه تايى ]، ئه ويش ده ڵێت: تۆش خوا مژده ى شه ڕت پێ بدات تۆ كێيت ڕوخسارت له ڕوخسارى تاڵ و پياوى شه ڕانى ده چێت؟ له وه ڵامدا به و كافره ده ڵێت : من كاره چه په ڵه كانى تۆم سوێند به خوا ئه وه ى من تۆم ناسيبێت زۆر سست بوويت له گوێ ڕايه ڵى خواداو به په له و خێرا بووى له سه ر پێچى كردنى خوادا ، خوا سزاو پاداشتى كرده وه خراپه كانت بداته وه . ئه ويش ده ڵێت : 
خوايه قيامه ت نه هێنيته پێش . چونكه ده زانێت جێگه ى دۆزه خه ، وه پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم) ده فه رموێت : پاشان فريشته يه كى كه ڕى كوێرى لاڵى بۆ داده نرێت كه چه كوشێكى يان گورزێكى دۆزه خى پێ يه بيكێشێت به شاخێكى دنيادا ئه يكات به خۆل دێت بۆ لاى و يه ك گورزى به و شێوه ى پيا ده كێشێت ده يكات به خۆڵ پاشان خواى گه وره وه كو جارى يه كه مى لێ ده كاته وه و ڕۆحى به به ردا ده كاته وه (انظر رواية : احمد (3/81) و(4/287) ، و ابو يعلى (1377)) . پاشان گورزێكى ترى پيا ده كێشێت به نێوان هه ردوو گوێيدا واته : به سه ر ناوه ڕاستى سه ريدا)( إخرجه : البخارى في ((الصحيح)) (1338) ، ومسلم في ((الصحيح))) (2870)). ده فه رموێت ((فيصيح صيحة يسمعه كل شىء إلاّ الثقلين))... واته : هاوارێكى لێ به رز ده بێته وه له تاو ئازاره كه ى كه  هه موو شتێك له وێ گوێى لێ ده بێت ته نها ئاده ميزاد و جنۆكه نه بێت[ فيذهب به إلى باب الأرض ] پاشان ده برێت بۆ درگاى زه وى وشۆڕ ده كرێته وه و[ ويقول خزنة الأرض : ماوجدنا ريحاً انتن من هذا فتبلغ بها إلى الأرض السفلى ] (أخرجه: النسائي (4/8) ،والحاكم (1/353) و صححه و وافقه الذهبي ، وابن حبان (3013-3014)) واته : درگاوانى زه وى ده ڵێن : تا ئێستا نه مان ديوه بۆنێكى بۆگه ن تر له مه ، شۆڕى ده كه نه وه هه تا ده يگه يه نه زه وى هه رخوار و [ حتى يأتوا به ارواح الكفار] أخرجه : النسائي (4/8) ، وصححه الشيخ الألباني في (( صحيح النسائي )) (1729).) واته : ڕۆحه كه ى ده به ن هه تا ده يگه ينه لاى ڕۆحى كافره كان له هه ره خواروودا وه ك ده فه رموێت [ نسمة الكفار في سجين ]( الطبراني ((الكبير)) (19/66) ، والحميدى ((المسند)) (2/385).) واته : ڕۆحى بێ بڕوا (الكافر) كۆت و زنجير ده كرێن له گه ڵ يه ك له به نديخانه ى ئه وێدا...... ((ثم يفتح له باب من النار ويمهد من فرش النار...))( إسناده صحيح ، وأبو داود في((السنن)) (4/8) ، و النسائي في ((السنن الكبرى)) (1959) ، وإبن ماجه في ((السنن)) (1548)) واته :پاشان ده رگايه كى دۆزه خى بۆ ده كرێته وه هه موو سزاى دۆزه خى پێ ده گه يه نرێت ئينجا فه رشى دۆزه خى بۆ ڕاده خرێت پاشان وه پێى ده وترێت: .... ((نم كما ينام المنهوش))( أخرجه : البزار في ((المسند)) (874)) واته : بخه وه ، وه ك گازلێگيراو واته چۆن يه كێك بخه وێت مار و دووپشك و زه رده واڵه هه رچى جڕو جانه وه ر هه يه گازو قه پى لێبگرنو بيگه ستن و ئازارێكى زۆرى پێ بگات و نه توانێت له خه و هه ڵسێت چه ند ناڕه حه ته ئه ويش به و جۆره يه ؟(والله أعلم).ابن مسعود(ڕه زای خوای لێبێت) ده فه رموێت : " وتبعث عليه حيات من حيات القبر كاعناق الابل فاذا خرج قمح بمقمح من نار و حديد" (أخرجه: الاجري ((الشريعة)) (918) وقال محققه :حسن). واته : هه ندێك مارى ناوگۆرى بۆ ده نێرێت وه ك ملى حوشتر گه وره ن هه ر ويستى له وان ڕابكات به چه كوش وگورزه ى ئاگر لێ ى ده درێ. پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم) ده فه رموێت :((فلا يزال فيها معذبا حتى يبعثه الله من مضجعه ذلك...))( أخرجه : أبن حبان في ((الصحيح)) (3117) وقال محققه اسناده قوي ، وحسنه الشيخ الألباني في (( صحيح الجامع)) (724)) واته : به و شێوه يه به سزادانه وه ده مێنێته وه تا خواى گه وره زيندووى ده كاته وه له گۆڕه كه يه وه .

(مردن و ژيانى ناو گۆڕ له قورئان و فه رمووده صه حيحه كاندا)

(مافی گشت موسڵمانێکه بۆسود وه رگرتن و بڵاوکردنه وه ی گشت بابه ته کانی ماڵپه ڕی فه رمووده )