ئه‌وشتانه‌ی ڕێگا پێدراون له‌ناو نوێژ ئه‌نجام بدرێن

ئه وشتانه ی ڕێگا پێدراون له ناو نوێژ ئه نجام بدرێن

1- چوونه پێشه وه له كاتى پێويستيدا:

دروسته ئه گه ر كه سێك له نوێژدا بێت و بچێته پێشه وه يان بێته دواوه ، جا نوێژى فه رز بێت يان سوننه ت، دايكى باوه ڕداران (عَائشَة)(رَضِيَ اللَّه عَنْهَا) ده فه رمووێت: پێغه مبه رى خوا(صلی الله علیه وسلم ) له ماڵه وه نوێژى ده كرد ده رگاى ژوره كه ش داخرابوو، جا منيش هاتم له ده رگامدا، پێغه مبه رى خوا(صلی الله علیه وسلم ) ده رگاكه ى بۆكردمه وه ، ده رگاكه ش ڕووى له قيبله بوو (حَسَن: أَخْرَجَهُ التِّرْمِذِي(606) والنَّسَائِيُّ(1206) وَحَسَّنَهُ الشَّيْخ الأَلْبَاني فِي مِشْكَاة الْمَصَابِيح(1005). ).

2- كوشتنى مارو دووپشك:

دروسته ئه گه ر كه سێك له نوێژدا بێت مار يان دوو پشك بكوژێت. (أَبُو هُرَيْرَة(ڕه زای خوای لێبێت) ده فه رمووێ: پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم ) فه رموويه تى: (اقْتُلُوا الأَسْوَدَيْنِ فِى الصَّلاَةِ الْحَيَّةَ وَالْعَقْرَبَ)(صَحِح: أَخْرَجَهُ أَبُودَاوُد(912) والتِّرْمِذِي(390) وصَحَّحَهُ الشَّيْخ الأَلْبَاني فِي صَحِيح الْجَامِع(1147). ) واته : دوو ڕه شه كه بكوژن له نوێژدا، (مارو دوپشك).

3- هه ڵگرتنى منداڵ:


دروسته ئه گه ر كه سێك له نوێژدا بێت و منداڵ بێته به رده مى وهه ڵى بگرێت، (أَبُو قَتَادَه َ(ڕه زای خوای لێبێت) ده فه رمووێ:(
أَخْرَجَهُ الْبُخَارِيُّ (516) ومُسْلِمٌ (1212). ) پێغه مبه رى خوا(صلی الله علیه وسلم ) نوێژى ده كرد (أُمَامَه َ)ى كچى زه ينه بى كچى پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم ) ده هاته به رده م نوێژه كه ى جا ئه گه ر سوژده ى ببردايه داى ده ناو ئه گه ر هه ڵبسايه ته وه هه ڵى ده گرت.

4- وه ڵام دانه وه ى سه لام به ئاماژه كردن:

دروسته وه ڵامدانه وه ى سه لام به ئاماژه كردن ئه گه ر چى له نوێژيشدا بيت، هاوه ڵى خۆشه ويست (صُهَيْب (ڕه زای خوای لێبێت) ده فه رمووێ: به لاى پێغه مبه رى خوا(صلی الله علیه وسلم ) تێپه ڕ بووم نوێژى ده كرد، منيش سه لامم لێكرد، ئه ويش وه ڵامى دامه وه به ئاماژه كردن (صَحِيح: أَخْرَجَهُ أَبُودَاوُد (925) والتِّرْمِذِي (367) والنَّسَائِيُّ (1186) وصَحَّحَهُ الشَّيْخ الأَلْبَاني. ) .

5- ڕاست كردنه وه ى هه ڵه بۆ ئيمام:

دروسته ڕاستكردنه وه ى هه ڵه بۆ ئيمام ئه گه ر هه ڵه ى كرد، جا ئه گه ر له قورئان خوێندندا بوو بۆى ڕاست ده كرێته وه ، وه ئه گه ر ڕوكنێكى نوێژى له بير چوو ئه وا به وتنى (سُبْحَانَ اللَّه) ئاگادار ده كرێته وه ، هاوه ڵى خۆشه ويست (ابن عُمَر(ڕه زای خوای لێبێت) ده فه رمووێ: جارێكيان پێغه مبه رى خوا(صلی الله علیه وسلم )
نوێژى كرد له كاتى قورئان خوێندندا لێى تێكه ڵ بوو، پاشان كه سه لامى دايه وه به (أُبَيّ بْن كَعْب(ڕه زای خوای لێبێت) فه رموو ئايا له گه ڵماندا نوێژت كرد؟ ئه ويش فه رمووى: به ڵێ پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم )
پێى فه رموو: چى ڕێگرى لێ كردى كه وابيرم بخه يته وه (
صَحِيح: أَخْرَجَهُ أَبُودَاوُد (907) وصَحَّحَهُ الشَّيْخ الأَلْبَاني. ) .

6- گرتنى قورئان به ده ست وه سه ير كردنى له نوێژدا:

زانايان بۆچوونيان جياوازه سه باره ت به گرتنى قورئان به ده سته وه ، هه ندێكيان ده فه رموون باش وايه كه ئيمام قورئان له به ر بكات بۆ ئه وه ى پێويستى به وه نه بێت كه قورئان به ده سته وه بگرێت چونكه خشوع له نوێژدا نايه ڵێت، وه هه ندێكى تريان ده فه رموون دروسته له نوێژدا بيتء قورئانيش به ده سته وه بگريت، جا ئه و كه سه ئيمام بێت قورئان له سه ر موصحف بخوێنێت، يان بۆ ڕاست كردنه وه ى ئيمام بێت، پێشه وا (الْبُخَارِيُّ) بابێكى داناوه به ناوى(باب إِمَامَةِ الْعَبْدِ وَالْمَوْلَى) كه دايكى باوه ڕداران به نده يه كى هه بوو ناوى(ذَكْوَانُ) بوو پێش نوێژى بۆ ده كردنء قورئانى به ده سته وه ده گرت(صَحِيح الْبُخَارِيُّ، باب إِمَامَةِ الْعَبْدِ وَالْمَوْلَى(54) وَكَانَتْ عَائِشَةُ يَؤُمُّهَا عَبْدُهَا ذَكْوَانُ مِنَ الْمُصْحَفِ. هه روه ها پێشه وا (النَّوَوِيّ) ده فه رمووێت: دروسته و هيچى تێدا نى يه ئه گه ر په ڕه كانيشى هه ڵبداته وه هه ندێك جار، هه روه ها ده فه رمووێت: ده توانێت سه يرى نوسراوى تريش بكات جگه له قورئان(برِوانة: الْمَجْمُوع شَرْحِ الْمُهَذَّبِ (4/95). هه روه ها پرسيار كرا له زاناى پايه به رز (عَبْد الْعَزِيز بن بَاز) ده رباره ى قورئان به ده سته وه گرتن بۆ ئيمام؟ له وه ڵامدا فه رمووى: به ڵێ دروسته و هيچى تێدا نييه ، ئه گه ر ئه و ئيمامه قورئانى له به ر نه بێت يان لاوازبێت له حفظدا(برِوانة: مَجْمُوع فَتَاوى للشيخ العَلاَمَة (عَبْد الْعَزِيز بن بَاز(11/340). ).

7- گريان:

دروسته وه هيچى تێدا نييه ئه گه ر كه سێك له نوێژدا بێت و بگريات جا ئه و گريانه له ترسى خوا بێت يان هه رشتێكى تر، هاوه ڵى خۆشه ويست على(ڕه زای خوای لێبێت) ده فه رمووێ: له ڕۆژى به در سوارمان تێدا نه بوو جگه له (مِقْدَاد(ڕه زای خوای لێبێت) ، وه له شه ودا كه سمان نه ده بينرا هه موو خه وتبوين، جگه له پێغه مبه رى خوا(صلی الله علیه وسلم ) كه له ژێر دارێكدا نوێژى ده كردو ده گريا تا به يانى ڕۆژ بووه وه (صَحِيح: أَخْرَجَهُ اِبْن خُزَيْمَة(862) وصَحَّحَهُ الشَّيْخ الأَلْبَاني فِي صَحِيح ا لتَّرْغِيب وَالتَّرْهِيب(545). ) .

8.قه ده غه كردنى كه سێك به پێشتدا تێپه ڕێت:

دروسته ڕێگرتن له هه ر كه سێك كه بيه وێت به به رده م نوێژدا تێ بپه ڕێت: وه پێغه مبه رى خوا(صلی الله علیه وسلم ) فه رمانى به وكاره كردووه ، وه هاوه ڵان و شوێن كه وتوانى په يڕه وى ئه م فه رمانه يان كردووه (ڕه زاى خواى گه وره يان لێ بێ) هاوه ڵى خۆشه ويست(أَبُو سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ(ڕه زای خوای لێبێت) ده فه رمووێ: پێغه مبه رى خوا(صلی الله علیه وسلم ) فه رموويه تى: ئه گه ر يه كێك له ئێوه نوێژى ده كرد وه كه سێكيش ده يويست به به رده م نوێژه كه يدا تێپه ڕێت ئه وا با ڕێگه ى پێنه دا وپاڵى پێوه بنێت، ئه گه ر هه ر نه گه ڕايه وه با له گه ڵيدا بجه نگێت چونكه ئه وه شه يتانه (أَخْرَجَهُ الْبُخَارِيُّ (509) ومُسْلِمٌ (1129) . ).

(ئاماده کردنی مامۆستا ابوبکراحمد)

(مافی گشت موسڵمانێکه بۆسود وه رگرتن و بڵاو کردنه وه ی گشت بابه ته کانی ماڵپه ڕی فه رمووده )