گرنگی کات لەئایینی پیرۆزی ئیسلامدا

 بسم الله الرحمن الرحيم الحمدلله رب العالمين والصلاة والسلام على نبينا محمد وعلى آله وصحبه ومن تبعهم بإحسان إلى يوم الدين .

١- خوای گەورە لەقورئانی پیرۆزدا فەرمویەتی : { فَإِذَا فَرَغْتَ فَانصَبْ } . [الشرح:7-8] . واتە : کاتێک لەکارێکی خێر دەبیتەوە ؛ خۆت سەرقال بکە بەکارێکی خێری ترەوە . وە هەروەها بەهۆی گرنگی کاتەوە ؛ خوای گەورە سوێندی بەکات خواردووە و فەرمویەتی : { وَالْعَصْرِ. إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِى خُسْرٍ. إِلا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ } . [العصر] . واتە : سوێند بەکات ؛ هەموو مرۆڤێک لە زەرەرمەندی دایە تەنها ئەوانە نەبێت باوەریان هێناوە و کردەوەی چاک دەکەن و ئامۆژگاری یەکتر دەکەن بە ئەنجامدانی کردەوەی چاک و ئارام گرتن لەسەری .

 ٢-  پێغەمبەری خوا ( صلى الله علیه وسلم ) فەرمویەتی : (ِ نْمَتَانِ مَغْبُونٌ فِيهِمَا كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ : الصِّحَّةُ وَالفَرَاغُ ) . رواه البخارى 6412 . واتە : دوو نیعمەت هەیە زۆرێك لە خەڵكی لێی بێ ئاگان : ئەویش لەش ساغی و هەبوونی كاتە . وە فەرمویەتی : ( اغتنِمْ خمسًا قبلَ خمسٍ : حَياتَك قبلَ موتِك ، و صِحَّتَك قبلَ سَقَمِك ، و فراغَك قبلَ شُغْلِك ، و شبابَك قبلَ هَرَمِك ، و غِناك قبلَ فقرِكَ ) . [ صححه الألبانى فى صحيح الجمع :1077] . واتە: سوود لە پێنج شت وەربگرە پێش ئەوەی پێنج شتت بەسەردا بێت ، ژیانت پێش مردنت ، وە لەش ساغیت پێش نەخۆشیت ، وە دەست بەتاڵیت پێش سەرقالبوونت ، وە گەنجیت پێش پەككەوتەییت ، وە دەوڵەمەندیت پێش هەژاریت  .

٣-  موعازی کوری جەبەل –( رەزای خوای گەورەی لێبێت ) - فەرمویەتی :( ليس تحسّر أهل الجنّة إلّا على ساعة مرّت بهم لم يذكروا الله - عزّ وجلّ – فيها ) . الوابل الصيب (59) . واتە : ئەهلی بەهەشت خەفەت و پەشیمانیان بۆ هیچ نیە تەنها بۆ ئەوە نەبێت لەدونیادا کاتێکیان بەسەر بردبێت بەبێ ئەوەی یادی خوای گەورەیان تیادا کردبێت .

٤ - ئیمامی ابن القیم - رەحمەتی خوای لێبێت - فەرمویەتی :( إضاعة الوقت أشد من الموت ؛ لأن إضاعة الوقت تقطعك عن الله والدار الآخرة والموت يقطعك عن الدنيا وأهلها ) . الفوائد / ص 44 . واتە : بەفیڕۆدانی کات گەورەترو مەترسیدارترە لە مردن ؛ چونکە بەفیڕۆدانی کات دەتپچرێنێت لەخوا و لەڕۆژی دوایی بەڵام مردن دەتپچرێنێت لە دونیا و ئەهلەکەی .

٥-  موعاویەی کوڕی قوڕڕە - رەحمەتی خوای لێبێت - فەرمویەتی :( أكثر الناس حساباً يوم القيامة الصحيح الفارغ ) . اقتضاء العلم العمل (ص103) . واتە : زۆربەی ئەوکەسانەی لەڕۆژی دواییدا لێپیچینەوەیان لەگەلدا دەکرێت ئەو کەسانەن لەدونیادا لەش ساغ و دەست بەتاڵ بوونە .

٦ - ئیبن حەجەر - رەحمەتی خوای لێبێت - فەرمویەتی :( إننى لأتعجب ممن يجلس خالياً عن الاشتغال ) ! . الجواهر والدرر : (1/ 170) . واتە : بەڕاستی من سەیرم لەوکەسە دێت بەدەست بەتاڵی دادەنیشێت و خۆی بەهیچ کارێکی چاکەوە سەرقاڵ ناکات .

٧ - موسای کوڕی ئیسماعیل - رەحمەتی خوای لێبێت - فەرمویەتی :( لَوْ قُلْتُ لَكُم : إِنِّيْ مَا رَأَيتُ حَمَّادَ بنَ سَلَمَةَ ضَاحِكاً، لَصَدَقْتُ، كَانَ مَشْغُوْلاً، إِمَّا أَنْ يُحَدِّثَ، أَوْ يَقْرَأَ، أَوْ يُسبِّحَ، أَوْ يُصَلِّيَ، قَدْ قَسَّمَ النَّهَارَ عَلَى ذَلِكَ ). سير أعلام النبلاء : 7/ 44 . واتە : ئەگەر پێتان بڵێم حەممادی کوڕی سەلەمەم نەبینیوە پێ بکەنێت ئەوە راستم کردووە لەقسەکەمدا ؛ حەمماد بەردەوام سەرقاڵ بوو یان بەقسەی خێر یان بەخوێندنەوە یان بە زیکر و یادی خوا یان بە نوێژ کردن ؛ کاتەکانی رۆژی بەسەر ئەم شتانەدا دابەش دەکرد .

٨-  حەسەنی بەصری - رەحمەتی خوای لێبێت - فەرمویەتی : ( یا ابن آدم إنما أنت أيام ، كلّما ذهبَ يوم ذهب بعضُكَ ) . [الحلية] . واتە : ئەی کوری ئادەم بەڕاستی ژیانی تۆ چەند رۆژێکە ؛ هەر رۆژێکی لێ بروات ئەوە بەشێک لەتۆ ڕۆییشتووە .

٩ - دانایان وتویانە : الوقت كالسيف ان لم تقطعه قطعك . واتە : کات وەک شمشێر وایە ئەگەر نەیبری ئەو دەتبرێت .

وصلى الله على نبینا محمدوعلى آله وصحبه وسلم .

نوسین و ئامادەکردنی : مامۆستا هەڵگورد مصطفى گەڵاڵەیی . 3 / ذوالقعدة / 1438 ك - 26 / 7 / 2017 م