حوكمه‌كانی سێ خوێنه‌كه‌ی ئافره‌تان 1_ ( الحيض ) : خوێنی بێ نوێژی . 2_ الاستحاضة : خوێنی ده‌مار . 3_ النفاس : خوێنی زه‌ییستان .

حوكمه‌كانی سێ خوێنه‌كه‌ی ئافره‌تان

1_ ( الحيض ) : خوێنی بێ نوێژی .

 2_ الاستحاضة : خوێنی ده‌مار .

 3_ النفاس : خوێنی زه‌ییستان .

 

1_ ( الحيض ) : خوێنی بێ نوێژی - سوری مانگانه -

 
خوێنی ( حَيْض ) خوێنێكه‌ له‌ ڕه‌حمی ئافره‌ت دێته‌ خواره‌وه‌ ؛ ئافره‌ت له‌كاتی باڵغ بوونی به‌دواوه‌ تووشی ئه‌م حاڵه‌ته‌ ده‌بێت‌  ؛ مانگانه‌ ئافره‌ت تووشی ئه‌م حاڵه‌ته‌ ده‌بێ‌ ؛ كه‌مترین كاتی هاتنی ئه‌م خوێنه‌ شه‌ و ڕۆژێكه‌ ؛ وه‌ زۆرترین كاتی پازده‌ ڕۆژه‌ ؛ وه‌ ئافره‌تان به‌گشتی شه‌ش یان حه‌وت ڕۆژ تووشی ئه‌م حاڵه‌ته‌ ده‌بن ؛ وه‌ هه‌ندێك له‌ئافره‌تان له‌وماوه‌یه‌دا تووشی ئازار ده‌بن له‌خواره‌وه‌ی زگیان یان له‌خواره‌وه‌ی پشتیان .
_ وه‌ شێوه‌ی خوێنی ( حَيْض ) خوێنێكی ڕه‌ش و تڵخ و بۆن ناخۆشه .‌
_ هه‌ركاتێك ئافره‌ت تووشی بێ نوێژی بوو نابێت ( نوێژ ) بكات وه‌ نابێت ( ڕۆژوو ) بگرێت وه‌ نابێت ( جووت بوون - كاری سه‌رجێی ) له‌گه‌ڵ مێرده‌كه‌ی بكات وه‌ نابێت له‌وكاته‌ی له‌حه‌جه‌ یان له‌عومره‌یه‌ ( ته‌واف ) بكات وه‌ نابێت بچێته‌ ( ناو مزگه‌وت ) و تیایدا بمێنێته‌وه‌ ؛ هه‌تا ئه‌وكاته‌ی پاك ده‌بێت .

_ وه‌ كاتێك پاك بویه‌وه‌ گێرانه‌وه‌ی نوێژه‌كانی له‌سه‌ر نیه‌ به‌ڵام گرتنه‌وه‌ی رۆژوه‌كانی له‌سه‌ره‌ .

 
_ وه‌ له‌وماوه‌ی بێ نوێژیه‌دا بۆ ئافره‌ت دروسته‌ زیكری خوا بكات ؛ وه‌ له‌خوا بپاڕێته‌وه‌ ؛ وه‌ قورئان بخوێنێته‌وه‌ به‌مه‌رجێك قوڕئان به‌ده‌سته‌وه‌ نه‌گرێت  به‌ په‌رۆیه‌ك یان به‌ده‌ست كێشێك قورئان به‌ده‌سته‌وه‌ بگرێت یان له‌سه‌ر مۆبایل بخوێنێته‌وه‌ ؛ وه‌ دروسته‌ پیاوه‌كه‌ی لێی نزیك بێته‌وه‌ به‌مه‌رجێك خۆیان له‌كاری سه‌رجێی و جووت بوون بپارێزن .
وه‌ كاتێك پاك بویه‌وه‌ واجبه‌ له‌سه‌ری خۆی بشوات ؛ وه‌ گێڕانه‌وه‌ی ئه‌و نوێژانه‌ی له‌سه‌ر نیه‌ كه‌ له‌وماوه‌یه‌دا ئه‌نجامی نه‌داوه‌ ؛ به‌ڵام گێڕانه‌وه‌ی ڕۆژوه‌ فه‌رزه‌كانی له‌سه‌ره‌ ئه‌گه‌ر له‌مانگی ڕه‌مه‌زاندا تووشی ئه‌م حاڵه‌ته‌ ببوو .

 
_ حيكمه‌تی تووش بوونی ئافره‌ت به‌ بێ نوێژی :
بێگومان خوای په‌روه‌ردگار زانا و دانایه‌ ئه‌م خوێنه‌ی له‌ ئافره‌تتدا دروست كردووه‌ بۆ ئه‌وه‌ی ببێته‌ سه‌رچاوه‌ی خواردن و خواردنه‌وه‌ بۆ كۆرپه‌له‌ی‌ ‌ناو ڕه‌حمی دایك ؛ له‌ڕێگه‌ی ناوكه‌وه‌ ئه‌و ڕژێنه‌ خوێنانه‌ ده‌گوازرێنه‌وه‌ بۆ كۆرپه‌له‌كه‌ و خوێن به‌هه‌موو ده‌ماره‌كانیدا ده‌ڕوات و ده‌بێته‌ خۆراك و خواردن بۆی ؛ به‌رز و پیرۆزی بۆ خوای گه‌وره‌ باشترینی دروستكاران .

............................................................

2_ الاستحاضة : خوێنی ده‌مار .

خوێنی ئیستیحاضه‌ - پێشی ده‌وترێت خوێنی نه‌خۆشی و خوێنی ده‌مار - : بریتیه‌ له‌ خوێن له‌به‌ر ڕۆییشتنی ئافره‌ت له‌غه‌یری كاتی بێ نوێژی ؛ ئه‌م خوێنه‌ له‌به‌شی سه‌ره‌تای ڕه‌حم دێته‌ خواره‌وه‌ نه‌ك له‌قوڵایی ڕه‌حم ؛ شێوه‌ی ئه‌م خوێنه‌ ته‌نك و سووره‌ ؛ وه‌كو خوێنی بێ نوێژی نیه‌ بۆن ناخۆش و تڵخ و ڕه‌ش بێت ؛ به‌لأكو ئه‌م خوێنه‌ وه‌ك خوێنی برینی لاشه‌ وایه‌ كاتێك ده‌لكێت به‌لاشه‌ یان به‌پۆشاك دوای ماوه‌یه‌ك ئه‌م خوێنه‌ وه‌ك خوێنی برین وشك ده‌بێت به‌ڵام خوێنی بێ نوێژی وانیه‌ .

حوكمه‌كانی خوێنی ئیستیحاضه‌

یه‌كه‌م : ئه‌م خوێنه‌ وه‌كو خوێنی بێ نوێژی نیه‌ ببێته‌ هۆی ڕێگری كردنی ئافره‌ت له‌نوێژكردن و رۆژوو گرتن ؛ بۆیه‌ كاتێك ئافره‌ت تووشی ئه‌م حاله‌ته‌ ده‌بێت ئه‌وا ده‌بێت له‌سه‌ر نوێژه‌كانی به‌رده‌وام بێت ؛ وه‌ رۆژوه‌كانی بگرێت ئه‌گه‌ر له‌ناو مانگی ره‌مه‌زان بوو ؛ وه‌ دروسته‌ له‌م حاله‌ته‌ رۆژووی سوننه‌ت بگرێت یان ڕۆژی قه‌رزی بگرێته‌وه‌ یان رۆژووی سونه‌ت بگرێت .

دووه‌م : ئافره‌ت له‌م حاله‌ته‌دا پێویسته‌ له‌سه‌ری بۆ هه‌موو نوێژێك خۆی پاك بكاته‌وه‌ و ده‌ست نوێژی بگرێته‌وه‌ ئینجا نوێژه‌كه‌ی بكات .

سێ یه‌م : پێویسته‌ له‌سه‌ر ئافره‌ت له‌م حاڵه‌ته‌دا له‌دوای ده‌ست نوێژگرتن و خۆپاك كردنه‌وه‌ پارچه‌ په‌رۆیه‌ك به‌خۆیه‌وه‌ هه‌ڵگرێت بۆ ئه‌وه‌ی خوێن به‌رلاشه‌ و پۆشاكی نه‌كه‌وێت ؛ پاشان له‌كاتی ده‌ست نوێژگرتنه‌وه‌ په‌رۆیه‌كه‌ بگۆڕێت .

چواره‌م : دروسته‌ ئافره‌ت له‌م حاڵه‌ته‌دا له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌كه‌ی كاری سه‌رجێی بكات ؛ چونكه‌ هیچ به‌ڵگه‌یه‌ك نه‌هاتووه‌ نه‌هی لێ بكات .

-------------------------------

3_ النفاس : خوێنی زه‌ییستان .

خوێنی زه‌ییستان كه‌ به‌عه‌ره‌بی پێی ده‌وترێت ( النِّفاس ) : بريتیه‌ له‌ ده‌رچوونی خوێن له‌دامێنی ئافره‌ت له‌دوای منداڵ بوون ؛ زۆربه‌ی ئافره‌تان بۆماوه‌ی چل ڕۆژ له‌دوای منداڵ بوونی تووشی ئه‌م حاڵه‌ته‌ ده‌بن ؛ وه‌ هه‌ندێكیان كه‌متر له‌ چل رۆژ ده‌خایه‌نێت ؛ وه‌ هه‌ندێكیان هه‌تا شێست ڕۆژ ده‌خایه‌نێت .

حوكمه‌كانی خوێنی زه‌ییستان

خوێنی زه‌ییستان هه‌مان حوكمی خوێنی بێ نوێژی هه‌یه‌‌ :

یه‌كه‌میان : نابێت له‌م ماوه‌یه‌دا نوێژ بكات ؛ وه‌ نابێت به‌ڕۆژوو بێت ؛ وه‌ دوای پاك بوونه‌وه‌ گێڕانه‌وه‌ی نوێژه‌كانی له‌سه‌ر نیه‌ به‌ڵام گرتنه‌وه‌ی ڕۆژووه‌ فه‌ڕزه‌كانی له‌سه‌ره‌ .

دوه‌میان : نابێت له‌م حاڵه‌ته‌دا ته‌واف به‌ده‌وری كه‌عبه‌دا بكات .

سێ یه‌میان : نابێت كاری سه‌رجێی له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌كه‌ی بكات .

چواره‌میان :  نابێت بچێته‌ ناو مزگه‌وت و تیایدا بمێنێته‌وه‌ .

پێنجه‌میان : كاتێك پاك بویه‌وه‌ ئه‌گه‌رچی پێش چل ڕۆژیش بێت ئه‌وا ده‌بێت خۆی بشوات و گشت ئه‌وكاره‌ی بۆ دروست ده‌بێت كه‌ بۆی دروست نه‌بوو ئه‌نجامی بدات .

نوسینی : مامۆستا هه‌ڵگورد مصطفى گه‌ڵاڵه‌یی .

23 / شعبان / 1442 --- 6 / 4 / 2021