|
فەرموودەعه‌قیده - بیروباوەڕی ڕاستڕوونکردنەوەی شەرعیبەهەشت و دۆزەخبیدعە و داهێنراوەکانبابەتی گشتی + وته‌ی زانایان و دانایان پەروەردە و خێزانبابەتی عەرەبیتاوان و حەرامکراوەکاننزا و پاڕانەوەژیاننامه و ڕووداو و بەسەرهاتەکانمانگی ره‌مه‌زانگۆشەی فه‌توا
|
ئیسراف زیاده‌ره‌وی و به‌فیرۆدان ئیسراف زیاده‌ره‌وی و به‌فیرۆدان
زیاده‌ره‌وی و به‌فیرۆدان بریتیه له خه‌رج كردنی ماڵێكی زۆر له‌شتی بێ سوود و كه‌م ؛ وه بریتیه له سنوور ده‌رچوون زیاده‌ره‌وی كردن ؛ وه بریتیه له خواردنی ماڵی حه‌رام ؛ وه بریتیه له به‌كارهێنانی زیاد له‌سنوور . ئیمامی شافیعی – ره‌حمه‌تی خوای لێبێت – فه‌رموویه‌تی : به‌فیرۆدان بریتیه له سه‌رف كردنی ماڵ له شتی بێ پێویست و ناحه‌ق . خوای په‌روه‌ردگار له‌چه‌ندین ئایه‌تی قورئانی پیرۆزدا نه‌هی له زیاده‌ره‌وی و به‌فیرۆدان كردووه : له سوره‌تی النساء ئایه‌تی شه‌ش فه‌رموویه‌تی : ( وَابْتَلُوا الْيَتَامَىٰ حَتَّىٰ إِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَ فَإِنْ آنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْدًا فَادْفَعُوا إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ ۖ وَلَا تَأْكُلُوهَا إِسْرَافًا وَبِدَارًا أَنْ يَكْبَرُوا ۚ وَمَنْ كَانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ ۖ وَمَنْ كَانَ فَقِيرًا فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ ۚ فَإِذَا دَفَعْتُمْ إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ فَأَشْهِدُوا عَلَيْهِمْ ۚ وَكَفَىٰ بِاللَّهِ حَسِيبًا ) . النساء : 6 . واته : هه‌تیوان تاقی بکه‌نه‌وه هه‌ر کاتێک گه‌یشتنه(ته‌مه‌نی) ژن هێنان و شووکردن ئینجا ئه‌گه‌ر هه‌ستان کرد له‌واندا ژیری(و پێگه‌یشتن) ئه‌وه سامان و ماڵه‌کانیان پێ بده‌نه‌وه ماڵه‌کانیان مه‌خۆن به زیاده‌ره‌وی و به‌په‌له نه‌وه‌ک گه‌وره ببن (و لێتان وه‌رگرنه‌وه) وه هه‌ر که‌س له‌سه‌رپه‌رشتیاری هه‌تیوان ده‌وڵه‌مه‌ند بوو با خۆی بگرێته‌وه له(خواردنی ماڵیان) وه هه‌ر که‌س له‌وان هه‌ژار بوو با(لێ ی) بخوات به ئه‌ندازه‌ی پێویست ئینجا هه‌ر کات ماڵی هه‌تیوه‌کانتان دایه‌وه پێیان ئه‌وه شایه‌تیان له‌سه‌ر بگرن به‌سه خوا بۆ لێپرسینه‌وه‌و(به‌سه‌رتان)ه‌وه. پێشه‌وا ابن كه‌ثیر – ره‌حمه‌تی خوای لێبێت – فه‌رموویه‌تی : خوای په‌روه‌ردگار له‌م ئایه‌ته پیرۆزه‌دا نه‌هی كردووه له خواردنی ماڵی هه‌تیوان به‌بێ پێوسییت و به‌ناحه‌ق . وه هه‌روه‌ها خوای په‌روه‌ردگار فه‌رموویه‌تی : ( ۞ وَهُوَ الَّذِي أَنْشَأَ جَنَّاتٍ مَعْرُوشَاتٍ وَغَيْرَ مَعْرُوشَاتٍ وَالنَّخْلَ وَالزَّرْعَ مُخْتَلِفًا أُكُلُهُ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُتَشَابِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ ۚ كُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَآتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصَادِهِ ۖ وَلَا تُسْرِفُوا ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ ) . الأنعام : 141 . پێشه‌وا طه‌به‌ری – ره‌حمه‌تی خوای لێبێت – فه‌رموویه‌تی : ئه‌و به‌فیرۆدانه‌ی خوای په‌روه‌ردگار له‌م ئایه‌ته‌دا نه‌هی لێ كردووه بریتیه له زیاده‌ره‌وی كردن له‌به‌خشینێكی له‌سنوور ده‌رچوو كه زیان به خاوه‌ن ماڵه‌كه ده‌گه‌یه‌نێت . وه له ئایه‌تێكی تردا خوای په‌روه‌ردگار فه‌رموویه‌تی : ( ۞ يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ ) . الأعراف : 31 . واته : ئه‌ی نه‌وه‌ی ئاده‌م، پۆشاکی جوان و ڕازاوه‌تان بپۆشن له کاتی هه‌موو نوێژێکدا وه بخۆن و بخۆنه‌وه(له‌وه‌ی که حه‌ڵاڵه بۆتان) و زیاده رهوی مه‌که‌ن بێگومان خوا زیاده ره‌‌وانی خۆش ناوێ . پێشه‌وا سودی – ره‌حمه‌تی خوای لێبێت – له‌ته‌فسیری ئه‌م ئایه‌ته پیرۆزه‌دا فه‌رموویه‌تی : ئه‌وه‌نده مه‌به‌خشن به‌هه‌ژاری بمێننه‌وه ؛ وه زه‌ججاج فه‌رموویه‌تی : ئه‌گه‌ر مرۆڤ هه‌موو ماڵه‌كه‌ی ببه‌خشێت و هیچ شتێك بۆ منداڵه‌كانی نه‌مێنێته‌وه ئه‌وا زیاده‌ره‌وی و ئیسرافی كردووه . وه پێشه‌وا ماوردی – ره‌حمه‌تی خوای لێبێت – فه‌رموویه‌تی : نه‌هی كردن له ئیسراف له‌م ئایه‌ته پیرۆزه‌دا سێ مانا له‌خۆ ده‌گرێت : یه‌كه‌میان : واته : زیاده‌ره‌وی مه‌كه‌ن له حه‌رام ؛ دووه‌میان : واته : ماڵی حه‌رام مه‌خۆن ؛ سێیه‌میان : واته : خواردنی زیاد له‌پێویست مه‌خۆن چونكه زیان به‌خشه . وه پێشه‌وا سه‌عدی – ره‌حمه‌تی خوای لێبێت – فه‌رموویه‌تی : به‌ڕاستی خوای په‌روه‌ردگار رقی له ئیسراف و به‌فیرۆدانه ؛ چونكه زیان به‌لاشه‌ی مرۆڤ ده‌گه‌یه‌نێت ؛ له‌م ئایه‌ته پیرۆزه‌دا خوای په‌روه‌ردگار فه‌رمانی كردووه به‌خواردن و خواردنه‌وه وه نه‌هی كردووه له وازهێنان لێیان و زیاده‌ره‌وی كردن لێیان . خوای په‌روه‌ردگار فه‌رموویه‌تی : ( وَآتِ ذَا الْقُرْبَىٰ حَقَّهُ وَالْمِسْكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَلَا تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا . إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ ۖ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا ) . الإسراء : 27 . واته : وه مافی خزمانت بده (هه‌روه‌ها مافی) هه‌ژارو ڕێبوایش زیاده ره‌‌ویش مه‌که ؛ به‌ڕاستی زیاده ڕه‌وان دۆست و برای شه‌یتانه‌کانن، شه‌یتانیش به‌رانبه‌ر (نازو نیعمه‌ته‌کانی) په‌روه‌ردگاری هه‌میشه سپڵه‌‌یه . پێشه‌وا ابن كه‌ثير – ره‌حمه‌تی خوای لێبێت – له‌ته‌فسیری ئه‌م ئایه‌ته پیرۆزه‌دا فه‌رموویه‌تی : واته ده‌بن به‌برای شه‌یتان له زیاده‌ره‌وی و وازهێنان له‌گوێڕایه‌ڵی كردنی خوا و ئه‌نجامدانی گوناه و تاوان . وه هه‌روه‌ها له‌ئایه‌تێكی تردا خوای په‌روه‌ردگار فه‌رموویه‌تی : ( وَالَّذِينَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَٰلِكَ قَوَامًا ) . الفرقان : 67 . واته : وه که‌سانێکن کاتێ ماڵ و سامان خه‌رج ده‌که‌ن (بۆ خۆیان و خێزانیان) نه زیاده رهوی و نه ره‌‌زیلی و ده‌ست نوقاوی (تێدا) ناکه‌ن (به‌ڵکو) مام ناوه‌ندیه له‌و نێوانه‌دا.
زه‌مكردنی ئیسراف و به‌فیرۆدان له فه‌رمووده سه‌حیحه‌كان : فه‌رمووده‌ی یه‌كه‌م : پێغه‌مبه‌ری خوا (ﷺ) فه‌رموویه‌تی : ( كلُوا، و اشربُوا، و تصدقُوا، والْبَسُوا في غيرِ إسرافٍ ولا مَخيلةٍ ) . صحیح الجامع الصغير . واته : بخۆن و بخۆنه‌وه ؛ وه ببه‌خشن ؛ وه جل و به‌رگ بپۆشن به‌بێ ئیسراف و خۆبه‌زلزانین . فه‌رمووده‌ی دووه‌م : پێغه‌مبه‌ری خوا (ﷺ) فه‌رموویه‌تی : ( إنَّ اللَّهَ يَرْضَى لَكُمْ ثَلاثًا ، ويَكْرَهُ لَكُمْ ثَلاثًا ، فَيَرْضَى لَكُمْ : أنْ تَعْبُدُوهُ، ولا تُشْرِكُوا به شيئًا، وأَنْ تَعْتَصِمُوا بحَبْلِ اللهِ جَمِيعًا ولا تَفَرَّقُوا، ويَكْرَهُ لَكُمْ: قيلَ وقالَ، وكَثْرَةَ السُّؤالِ، وإضاعَةِ المالِ ) . صحيح مسلم . واته : به‌ڕاستی خوای په‌روه‌ردگار له‌سی شت لێتان رازیه ؛ وه له‌سێ شت لێتان ناڕازیه ؛ لێتان رازیه : كه ئه‌و به‌تاك و ته‌نها بپه‌رستن و هیچ هاوه‌ڵێكی بۆ دانه‌نێن ؛ وه هه‌مووتان ده‌ست به‌دینی خوا بگرن و په‌رته‌وازه مه‌بن ؛ وه لێتان رازی نیه : له قسه و قسه‌ڵۆك و وتی وتی ؛ وه له‌زۆر پرسیار كردنی بێ پێویست ؛ وه له به‌فیرۆدانی ماڵ و سامان . فه‌رمووده‌ی سێیه‌م : عبدالله ی كوڕی عه‌مر – ره‌زای خوای لێبێت – فه‌رموویه‌تی : ( جاءَ رجلٌ إلى النَّبيِّ صلَّى اللَّهُ علَيهِ وسلَّمَ فقالَ: لا أجِدُ شيئًا وليسَ لي مالٌ، ولي يتيمٌ لَهُ مالٌ، قالَ كُل من مالِ يتيمِكَ، غيرَ مُسرفٍ ولا متأثِّلٍ مالًا ) . صحيح ابن ماجه . واته : پیاوێك هاته خزمه‌ت پێغه‌مبه‌ری خوا (ﷺ) وتی : ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا (ﷺ) من هیچ شتێكم ده‌ست ناكه‌وێ و هیچ ماڵێكم نیه ؛ وه منداڵێكی هه‌تیوم له‌لایه و ماڵ و سامانی هه‌یه ؛ پێغه‌مبه‌ری خوا (ﷺ) فه‌رمووی : له‌ماڵی ئه‌م منداڵه بێ باوكه سه‌رف بكه به‌ڵام به‌بێ ئیسراف و زیاده‌ره‌وی ؛ وه به‌بێ ئه‌وه‌ی به‌ماڵ و سامانی ئه‌و ماڵ و سامان بۆخۆت كۆ بكه‌یته‌وه . وته‌ی پێشینان و زانایان ده‌رباره‌ی ئیسراف و به‌فیرۆدان : عومه‌ر – ره‌زای خوای لێبێت – فه‌رموویه‌تی : به‌سه بۆ مرۆڤ به موسریف حیساب بكرێت به‌هۆی ئه‌وه‌ی هه‌رچی ئاره‌زووی كرد بیكرێت و بیخوات . وه عبدالله ی كوڕی عه‌باس – ره‌زای خوایان لێبێت – فه‌رموویه‌تی : بخۆ ئه‌وه‌ی ده‌ته‌وێ وه بپۆشه ئه‌وه‌ی ده‌ته‌وێ ؛ به‌مه‌رجێك تووشی ئه‌م دوو سیفه‌ته نه‌بی ؛ ئیسراف و خۆبه‌زلزانین . عوسمانی كوڕی ئه‌سوه‌د – ره‌حمه‌تی خوای لێبێت – فه‌رموویه‌تی : من ته‌وافم ده‌كرد له‌گه‌ڵ موجاهید به‌ده‌وری به‌یتدا ؛ فه‌رمووی : ئه‌گه‌ر كه‌سێك ده هه‌زار درهه‌م له‌پێناو گوێرایه‌ڵی كردنی خوا سه‌رف بكان ئه‌وا ئیسرافی نه‌كردووه ؛ به‌ڵام ئه‌گه‌ر در‌هه‌مێك له‌تاوان سه‌رف كات ئه‌وا ئیسراف و زێده‌ره‌وی كردووه .
وه پێشه‌وا مالیك – ره‌حمه‌تی خوای لێبێت – فه‌رموویه‌تی : ئیسراف و به‌فیرۆدان بریتیه له سه‌رف كردنی ماڵ له شتی بێ سوود و بێ پێویست .
وه ئیاسی كوڕی موعاویه فه‌رموویه‌تی : ئیسراف بریتیه له كه‌مته‌رخه‌م بوون له‌جێ به‌جێ كردنی مافی خوا .
وه پێشه‌وا قورطوبی – ره‌حمه‌تی خوای لێبێت – فه‌رموویه‌تی : كه‌سی موسریف وه‌ك شه‌یانیته‌نه‌كان هه‌وڵی تێكدان و خراپه‌كاری ده‌دات و شوێن هه‌واو ئاره‌زوه‌كانی كه‌وتووه . وه ابن عاشور – ره‌حمه‌تی خوای لێبێت – فه‌رموویه‌تی : خێر له ئیسراف و به‌فیڕۆدان نیه ؛ وه ئیسراف و به‌فیڕۆدان له خێر و چاكه نیه .
زیانه‌كانی ئیسراف و به‌فیڕۆدان : 1_ له‌ده‌ستدانی خۆشه‌ویستی خوای په‌روه‌ردگار : ( إِنَّهُ لاَ يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ ) . الأنعام: 141 واته : به‌ڕاستی خوا كه‌سانی موسریف و زێده‌ره‌ی خۆش ناوێت . 2_ هۆكاره بۆ گه‌ران به‌دوای به‌ده‌ست هێنانی ماڵی حه‌رام . چونكه كه‌سی موسریف به‌هۆی ده‌ست بڵاویه‌وه كاتێك مالی له‌لا نامێنێت هه‌وڵ ده‌دات به‌هه‌ر شێوازێك بێت دووباره ماڵ و سامانی تر به‌ده‌ست بێنت و له‌تاوان و شتی بێ پێوست سه‌رفی بكات . 3_ ئیسراف كردن و زیاده‌ره‌وی كردن له‌خواردن و خواردنه‌وه زیان به‌لاشه ده‌گه‌یه‌نێت و ده‌بێته هۆی چه‌ندین نه‌خۆشی ؛ خوای په‌ره‌وه‌ردگار قه‌رمانی كردووه به‌خواردن و خواردنه‌وه به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا فه‌رموویه‌تی زیاده‌ره‌وی مه‌كه‌ن تیایدا چونكه ده‌بێته هۆكاری زه‌ره و زیان . محمد بن ره‌شید – ره‌حمه‌تی خوای لێبێت – فه‌رموویه‌تی : هه‌ركه‌سێك ئاره‌زوی سكی گه‌وره‌ترین خه‌می بێت ئه‌وا كه‌سێكی موسریف و زێده‌ره‌وه . 4_ ئیسراف و زێده‌ره‌وی له‌سیفه‌تی كه‌سانی نزیك له‌شه‌یتانه ؛ خوای په‌روه‌ردگار فه‌رموویه‌تی : ( إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ ۖ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا ) . الإسراء : 27 واته : به‌ڕاستی زیاده ره‌‌وان دۆست و برای شه‌یتانه‌کانن، شه‌یتانیش به‌رانبه‌ر (نازو نیعمه‌ته‌کانی) په‌روه‌ردگاری هه‌میشه سپڵه‌‌یه . 5_ ئیسراف هۆكاری لێپێچینه‌وه‌ی قورسه له‌ڕۆژی دواییدا ؛ پێغه‌مبه‌ری خوا (ﷺ) فه‌رموویه‌تی : هیچ كه‌سێك له‌رۆژی دواییدا له‌شوێنی خۆی هه‌نگاونانێ هه‌تا پرسیاری ته‌مه‌نی لێ نه‌كرێت ؛ له‌چی سه‌رف كرد ؛ وه پرسیاری كرده‌وه‌كانی لێ ده‌كرێ ؛ وه پرسیاری مالی لێ ده‌كرێ له‌كوێ به‌ده‌ستت هێنا وه له‌چی سه‌رفت كرد ؛ وه پرسیاری لاشه‌ی لێ ده‌كرێ له‌چی پیركرد و بێ تواناكرد . 6_ ئیسراف ده‌رئه‌نجامه‌كه‌ی زۆر خراپ و مه‌ترسیداره ؛ پێشه‌وا ابن جه‌وزی – ره‌حمه‌تی خوای لێبێت – فه‌رموویه‌تی : كه‌سی ئاقڵ زۆر به‌ژیرانه ژیانی خۆی له‌دونیادا به‌سه‌ر ده‌بات ؛ ئه‌گه‌ر هه‌ژاربێت هه‌وڵ ده‌دات كارێك بكات بۆ ئه‌وه‌ی خۆی رزگاربكات له‌ده‌ستی خه‌ڵك و زه‌لیلی بۆ هیچ كه‌سێك نه‌نوێنێت ؛ وه ئیسراف ناكات له‌ماڵ و ساماندا بۆ ئه‌وه‌ی دوژمنان بۆی له‌بۆسه دانه‌نیشن و تووشی كێشه و ناخۆشی نه‌كه‌ن ؛ وه هه‌موو ماڵ و سامانی ئاشكرا ناكات بۆ ئه‌وه‌ی تووشی چاوی پیس نه‌بێ ؛ بۆیه پێوسته كه‌سی ژیر مام ناوه‌ندبێ له‌سه‌رف كردنی ماڵ و ساماندا وه هه‌موو شتێك بۆ خه‌ڵك ئاشكرا نه‌كات .
چه‌ند نموونه‌یه‌ك له‌سه‌ر ئیسراف و دیارده‌كانی : 1_ ئیسراف كردن له‌نه‌فسدا به ئه‌نجامدانی گوناه و تاوان ؛ خوای په‌روه‌ردگار فه‌رموویه‌تی : ( ۞ قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا ۚ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ) . الزمر : 53 . واته : ئه‌ی موحه‌ممه‌د(ﷺ) بڵێ : ئه‌ی به‌نده‌کانم ئه‌ی ئه‌وانه‌ی که خۆتان زۆر گوناهبار کردووه نائومێد مه‌بن له میهره‌بانی و به‌زه‌یی خوا چونکه بێگومان خوا له هه‌موو گوناهه‌کانتان خۆش ده‌بێت به‌ڕاستی هه‌ر ئه‌وه لێبورده‌ی به به‌زه‌یی یه. 2_ ئیسراف كردن له‌خواردن و خواردنه‌وه‌ی زۆر . به‌ڕاستی پێغه‌مبه‌ری خوا (ﷺ) زه‌می خواردن و خواردنه‌وه‌ی زۆری كردووه و فه‌رموویه‌تی : هیچ به‌نی ئاده‌مێك كیسه‌یه‌كی پر نه‌كردووه خراپتر بێت له‌پركردنی سكی ؛ به‌سه بۆ به‌نی ئاده‌م چه‌ند پاروه نانێك بخوات پشتی پێ بگرێت ؛ ئه‌گه‌ر هه‌ر ویستی زیاتر بخوات ئه‌وا با سكی بكات به‌سێ به‌شه‌وه به‌شێكی بۆ خواردن وه به‌شێكی بۆ خواردنه‌وه وه به‌شێكی بۆ هه‌ناسه . پێشه‌وا قورطوبی – ره‌حمه‌تی خوای لێبێت – فه‌رموویه‌تی : خواردن له‌سه‌ر تێری ئیسراف و زێده‌ره‌ویه . 3_ ئیسراف كردن له‌كاتی ده‌ست نوێژ : پێغه‌مبه‌ری خوا (ﷺ) جارێكیان به‌لای سه‌عد تێپه‌ری بینی به‌ئاوێكی زۆر ده‌ست نوێژ ده‌گرێ ؛ فه‌رمووی : ئه‌م ئیسراف و به‌فیرۆدانی ئاوه چیه ئه‌ی سه‌عد ؟ سه‌عد وتی : ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا (ﷺ) ئایه له‌ئاوی ده‌ست نوێژیشدا ئیسراف هه‌ی ؟ فه‌رمووی : به‌ڵێ ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر روبارێكیش بی نابێت ئیسراف و زێده‌ره‌وی بكه‌ی .
هۆكاره‌كانی ئیسراف و زێده‌ره‌وی : 1_ نه‌زانین و شاره‌زانه‌بوون له‌شه‌ریعه‌تی پیرۆزی ئیسلام ؛ زۆر كه‌س هه‌یه ئیسراف ده‌كات و ناشزانێت كه ئه‌مه ئیسرافه و دروست نیه . 2_ كاریگه‌ری ده‌ورووبه‌ر و لاسایی كردنه‌وه . 3_ ده‌وڵه‌مه‌ندبوون له‌دوای هه‌ژاری ؛ زۆر كه‌س كاتێك ده‌وله‌مه‌ند ده‌بێت پاره‌ی زیاد سه‌رف ده‌كات و نازانێك به‌شێوه‌یه‌كی شه‌رعی ماڵ و سامانی سه‌رف بكات . 4_ بێ ئاگابوون له‌ڕۆژی دوایی . 5_ هاوڕێیه‌تی كردنی كه‌سانی موسریف و زێده‌ره‌و .
هۆكاره‌كانی خۆپاراستن و وازهێنان له ئیسراف و زێده‌ره‌وی : 1_ مامناوه‌ندی له‌به‌خشیندا ؛ خوای په‌روه‌ردگار فه‌رموویه‌تی : ( وَالَّذِينَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَٰلِكَ قَوَامًا ) . الفرقان : 67 . واته : وه که‌سانێکن کاتێ ماڵ و سامان خه‌رج ده‌که‌ن (بۆ خۆیان و خێزانیان) نه زیاده رهوی و نه ره‌‌زیلی و ده‌ست نوقاوی (تێدا) ناکه‌ن (به‌ڵکو) مام ناوه‌ندیه له‌و نێوانه‌دا. 2_ دووركه‌وتنه‌وه له‌هاوڕێیه‌تی كردن و دانیشتن له‌گه‌ڵ كه‌سانی موسریف و زێده‌ره‌و . 3_ خوێندنه‌وه‌ی ژیاننامه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا (ﷺ) ؛ وه ژیاننامه‌ی پیاوچاكان . 4_ بیركردنه‌وه له زیانه‌كانی ئیسراف و زێده‌ره‌وی . 5_ بیركردنه‌وه له‌مردن و ڕۆژی دوایی . وه‌رگێڕانی : مامۆستا هه‌ڵگورد مسته‌فا گه‌لاڵه‌یی . 9 / صفر / 1444 ك --- 5 / 9 / 2022 م |
