|
فەرموودەعه‌قیده - بیروباوەڕی ڕاستڕوونکردنەوەی شەرعیبەهەشت و دۆزەخبیدعە و داهێنراوەکانبابەتی گشتی + وته‌ی زانایان و دانایان پەروەردە و خێزانبابەتی عەرەبیتاوان و حەرامکراوەکاننزا و پاڕانەوەژیاننامه و ڕووداو و بەسەرهاتەکانمانگی ره‌مه‌زانگۆشەی فه‌توا
|
ڕێگاكانی دوور كه‌وتنه‌وه له گوناه و تاوان ڕێگاكانی دوور كه‌وتنه‌وه له گوناه و تاوان
یه‌كه‌میان : نوێژ كردن ؛ خوای په‌روه‌ردگار فه‌رموویه‌تی : ( إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ ) . العنكبوت : 45 . واته : به‌ڕاستی نوێژ ڕێگری له کاری ناشرین و ناپه‌سه‌ند ده‌كات.
دووه‌میان : دووركه‌وتنه‌وه له هاوڕێی خراپ ؛ پێغه‌مبه‌ری خوا – صلی الله علیه وسلم – فه‌رموویه‌تی : ( مَثَلُ الْجَلِيسِ الصَّالِحِ وَالْجَلِيسِ السَّوْءِ، كَحَامِلِ الْمِسْكِ وَنَافِخِ الْكِيرِ، فَحَامِلُ الْمِسْكِ، إِمَّا أَنْ يُحْذِيَكَ، وَإِمَّا أَنْ تَبْتَاعَ مِنْهُ، وَإِمَّا أَنْ تَجِدَ مِنْهُ رِيحًا طَيِّبَةً، وَنَافِخُ الْكِيرِ، إِمَّا أَنْ يُحْرِقَ ثِيَابَكَ ، وَإِمَّا أَنْ تَجِدَ رِيحًا خَبِيثَةً ) . رواه البخاري و مسلم . واته : نموونه‌ى هاومه‌جليسى چاك و هاومه‌جليسى خراپ : وه‌كـو هه‌ڵگرى بـۆنـى ميسك (واته بۆن فرۆش) و فووكار به كووره‌دا وايه ، جا هه‌ڵگرى بۆنى ميسك يان له‌و بۆنه‌ت پێده‌به‌خشێت يان لـێى ده‌كڕيت يان بۆنى خۆشى لـێ هه‌ڵده‌مژيت ، به‌ڵام فووكار به كووره‌دا يان جله‌كانت ده‌سوتێنێت يان بۆنى پيسى لـێ هه‌ڵده‌مژيت . وه فه‌رموویه‌تی : ( الرَّجُلُ عَلَى دِينِ خَلِيلِهِ، فَلْيَنْظُرْ أَحَدُكمْ مَنْ يُخَالِلُ ) . حسن صحیح . واته : پیاو له‌سه‌ر دینی هاوڕێ كه‌یه‌تی ؛ جا هه‌ریه‌كێك له‌ئێوه سه‌یر بكات تێكه‌ڵی كێ ده‌كات .
سێیه‌میان : خوێندنه‌وه‌ی قورئانی پیرۆز و زیكر و یادی خوای په‌روه‌ردگار ؛ كه بێگومان قورئان شیفای دڵه‌كانه وه زیكر و یادی خوا هۆكاری زیاد بوونی ئیمانه و هۆكاری پاراستنی مرۆڤه‌كانه له گوناه و تاوان .
چواره‌میان : سه‌رقال بوون به زانستی شه‌رعی و كرده‌وه پێكردنی ؛ عبدالله ی كوڕی عه‌باس – ره‌زای خوای لێبێت – فه‌رموويه‌تی : زانایه‌كی شاره‌زا له‌دین به‌لای شه‌یتانه‌وه له‌هه‌زار خواپه‌رست ناخۆشتر و مه‌ترسیدارتره .
پێنجه‌میان : نزا و پاڕانه‌وه له‌خوای په‌روه‌ردگار كه له‌گشت و گوناه و تاوانێك بتپارێزێت .
شه‌شه‌میان : هه‌ست كردن به‌چاودێری خوای په‌روه‌ردگار ؛ پێغه‌مبه‌ری خوا (ﷺ) فه‌رموویه‌تی : یه‌كێك له‌وكه‌سانه‌ی له‌ژێر سێبه‌ری عه‌رشی خوای په‌روه‌ردگار له‌رۆژی دواییدا حه‌شر ده‌كرێت ئه‌وكه‌سه‌یه : ئافره‌تێكێكی خاوه‌ن پێگه و جوانی داوای كاری به‌دره‌وشتی لێ بكات ئه‌ویش بڵێت من له‌خوا ده‌ترسم .
حه‌وته‌میان : بيركردنه‌وه له زیانه‌كانی گوناه و تاوان ؛ گوناه و تاوان بووه هۆكاری له‌ناوچوونی گه‌لانی بێ باوه‌ر ؛ گوناه و تاوان بووه هۆكاری ده‌ركردنی باوكه ئاده‌م له‌به‌هه‌شت ؛ گوناه و تاوان هۆكاری به‌ڵاو ناخۆشیه‌كانی دونیایه ؛ خوای په‌روه‌ردگار فه‌رموویه‌تی : [ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ] ئاشووب و فه‌سادو خراپه‌كارى و تاوان ده‌ركه‌وتووه له وشكانی و ده‌ریادا، وه له بیابان و ئاوه‌دانیدا، وه له شارو دێیه‌كاندا [بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ] به‌هۆی هاوبه‌شبڕیاردان و تاوان و خراپه‌كاری خه‌ڵكیه‌وه (هه‌ر كه‌سێك تاوان بكات ئه‌وا ئاشوبى ناوه‌ته‌وه له‌سه‌ر زه‌ویداو سزاى خواى گه‌وره به هۆى ئه‌وانه‌وه‌یه، چونكه چاكسازى به گوێڕایه‌ڵى كردنى خواى گه‌وره ده‌بێت و، ئه‌وانه‌ى گوێڕایه‌ڵى خواى گه‌وره ده‌كه‌ن ئه‌وانه چاكسازن و به هۆى كرده‌وه‌ى ئه‌وانه‌وه خوا ره‌حم و به‌ره‌كه‌تى خۆى ده‌نێرێته سه‌ر زه‌وى، هه‌روه‌ها به‌هۆى جێبه‌جێ كردنى شه‌ریعه‌ت و دادپه‌روه‌ریه‌وه، هه‌روه‌كو له كاتى هاتنى عیسادا - صلی الله علیه وسلم - كار به شه‌ریعه‌تى ئیسلام ده‌كرێت خوا به‌ره‌كه‌ت ده‌خاته سه‌ر رووى زه‌وى) [لِيُذِيقَهُمْ بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا] تا خوای گه‌وره سزایان بدات به‌هۆی هه‌ندێك له كرده‌وه خراپه‌كانی خۆیان [لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ] به‌ڵكو واز له تاوان بهێنن و بگه‌ڕێنه‌وه بۆ لای خواى گه‌وره‌و ته‌وبه بكه‌ن و به خۆیاندا بچنه‌وه . وه‌رگێڕانی : مامۆستا هه‌ڵگورد مسته‌فا گه‌ڵاڵه‌یی |
