باله‌خۆمانه‌وه‌ ده‌ست پێبکه‌ین

باله خۆمانه وه ده ست پێبکه ین


~~

بسم الله الرحمن الرحيم

الحمد لله رب العالمين والصلاة والسلام على نبينا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين ومن تبعهم باحسان الى يوم الدين،وبعد:

گومانى تێدا نىيه كه خه ڵكى به شێوه يه كى گشتى وه موسڵمانان به شێوه يه كى تايبه تى زۆر له مێژه له ژيانێكى ته سك وپڕله ناخۆشى و دوور له ئاسايش و هێمنى ژيان ده گوزه رێنن ، وه هه ر يه كێك له چاكسازان ويستويانه له لايه نى خۆيانه وه له هۆكاره كانى ئه و ژيانه تاڵ ودژواره بكۆڵنه وه وچاره سه رى شايسته و گونجاوى بۆ ده ست نيشان بكه ن .
جا بۆيه هه ريه ك له وان په نجه ى ئاماژه پێكردن درێژ ده كه ن بۆچه ند هۆكارێك كه به لايانه وه ئه وه خودى هۆكارى ناله بارى ژيانه وپێويسته له سه ر تاك و كۆمه ڵ كه هه ستى پێ بكه ن وبه ره و چاره سه رى گونجاوى دانراوى لاى خۆيان خه ڵكى هه نگاو پێ بنێن .

چاره سه رى گونجاوى دانراوى لاى خۆيان خه ڵكى هه نگاو پێ بنێن .

بۆ نموونه : هه ندێك ده يگێڕنه وه بۆ ناپه سه ندى له بوارى كۆمه ڵايه تيدا ،وه كۆمه ڵێكى تر بۆ ناله بارى ژيانى ئابوورى، وه كۆمه ڵێكى تر بۆ نادروستى بارى ڕاميارى،و
...........هتد.
به م چه شنه هه ريه ك كۆمه ڵه هۆكارێكى له به رچاوى خۆى ڕاگرتووه وپاشان هه ستاوه به چاره سه ركردنى گيروگرفته كان و به پێى بۆچونى خۆى خاڵى چاكسازى خستۆته ڕوو، به ڵام ئێمه ى موسڵمان پێويسته ئه وه بزانين كه ئاماژه ى ڕاسته قينه و دروست له مه ڕ خراپى بارى ژيان ئه وه يه كه خواى گه وره و ميهره بان ده ست نيشانى كردووه و هه روه ها چاره سه رى گونجا و دروستيش ئه وه يه كه خۆى بۆى داناوه .
جا با پێكه وه سه رنج بده ين له هۆكارى ڕاسته قينه وچاره سه رى گونجاو . خواى گه وره ده فه رمێت : ( وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى) ( طه / 124 ). له م ئايه ته پيرۆزه دا خواى گه وره هۆكارى ژيانى تاڵ و ته نگ و ناخۆش له دونيا و له قه بروله دۆزه خدا ده گێڕێته وه بۆ پشت هه ڵكردن له قورئانى پيرۆز وگوێ نه دان به ئامۆژگارى يه كانى .
وه ده فه رمێت: ( وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُكِّرَ بِآَيَاتِ رَبِّهِ فَأَعْرَضَ عَنْهَا) ( الكهف / 57 ). واته / كه س له وه سته مكارترنىيه كه ئايه ته كانى قورئانى وه بيرهێنرايه وه كه چى ئه و وه لاى ناو پشت گوێ خست وئاوڕێ لێ نه دايه وه .
كه واته گوێ نه دان به قورئانى پيرۆز له گه وره ترينى سته مه كانه و سه ره نجام ئاكامى خراپى لێ ده كه وێته وه ، وه خاوه نه كه ى دوچارى چه نده ها ئاينده ى پڕ له ئێش وئازار ده بێت ،جا له و ئاكامه خراپانه ئه وه يه كه هه رگيز ئه و كه سه ى كه پشت بكاته قورئان دڵى حه ق و ڕاستى وه رناگرێت به ڵكو خواى گه وره له تۆڵه ى ئه و پشت تێ كردنه دا دڵى داده خات و گوێ ى له ئاستى بيستنى حه ق قورس ده كات و هه رگيزيش هيدايه ت وه رناگرێت، وه ك ده فه رمێت : ( إِنَّا جَعَلْنَا عَلَى قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَفِي آَذَانِهِمْ وَقْرًا وَإِنْ تَدْعُهُمْ إِلَى الْهُدَى فَلَنْ يَهْتَدُوا إِذًا أَبَدًا) ( الكهف / 57 ). هه روه ها ده فه رمێت : ( وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُكِّرَ بِآَيَاتِ رَبِّهِ ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْهَا إِنَّا مِنَ الْمُجْرِمِينَ مُنْتَقِمُونَ ) ( السجدة / 22 ). واته /خواى گه وره تۆڵه ده كاته وه له وكه سه ى پشت بكاته ئايه ته كان و فه رمانه كانى پێشێل بكات ، وه له و كه سه يش سته مكار ترنى يه . وه هه روه ها ده فه رمێت : ( فَإِنْ أَعْرَضُوا فَقُلْ أَنْذَرْتُكُمْ صَاعِقَةً مِثْلَ صَاعِقَةِ عَادٍ وَثَمُودَ) ( فصلت / 13 ). به و جۆره سزايه ى كه عاد و ثه موودى پێ له ناو برد كه سانێكيش له ناو ده بات كه پشت هه ڵكه ن له و قورئانه .
ته نانه ت ئه و جۆره كه سانه ى كه ڕوو وه رده گێڕن و له قورئانى پيرۆز دوور ده كه ونه وه وه ك گۆى درێژ وان كه له ترسى شێر سڵ ده كه نه وه ، وه كوخواى گه وره ده فه رمێت : ( فَمَا لَهُمْ عَنِ التَّذْكِرَةِ مُعْرِضِينَ كَأَنَّهُمْ حُمُرٌ مُسْتَنْفِرَةٌ
فَرَّتْ مِنْ قَسْوَرَةٍ ) (المدثر / 49 ، 50 ، 51). وه هه روه ها ده فه رمێت :
(وَمَنْ يُعْرِضْ عَنْ ذِكْرِ رَبِّهِ يَسْلُكْهُ عَذَابًا) ( الجن / 17 ).

واته / ئه وه ى پشت هه ڵكات له قورئانه كه ى خواى خۆى به سزاى سه ختا هه ڵى ده گێڕێت .
دواى ئه وه ى زانيمان ئاكامى وه لانانى قورئان چى بوو پاشان پێويسته بزانين كه پشت تێكردن و وه لانانى قورئان شێوازى زۆره ، خواى گه وره ده فه رمێت :
( وَقَالَ الرَّسُولُ يَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِي اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْآَنَ مَهْجُورًا ) ( الفرقان / 30 ). واته /خواى گه وره باسى پێغه مبه رمان(صلی الله علیه وسلم) بۆ ده كات كاتێك سكاڵاى خۆى بۆلاى خواى گه وره به رز ده كاته وه و گازنده وگله يى له گه له كه ى ده كات و ده فه رمێت : ئه ى په روه ردگارم گه ل وهۆزه كه م ئه م قورئانه يان وه لا ناو پشت گوێ يان خست ، ئه مه يش له كاتێكدا بوو وه ك خواى گه وره ده فه رمێت: (وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَا تَسْمَعُوا لِهَذَا الْقُرْآَنِ وَالْغَوْا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَغْلِبُونَ ) ( فصلت / 26 ) .
واته : بێ باوه ڕان ده يانووت گوێ مه ده ن به و قورئانه و قسه ى هيچ وپوچى خۆتانى تێكه ڵ بكه ن به ڵكو ئێوه به سه ريدا سه ر بكه ون . جا كاتێك قورئانيان به سه ردا بخوێنرايه ته وه ده يانكرد به هه راو هوريا وزۆر بڵێ يى تاوه كو نه يبيستن . ئه مه خراپترين جۆرى وه لانان وپشت تێ كردنه ،وه باوه ڕ پێ نه بوونى و به ڕاست نه زانينى جۆرێكى تره ، وه ڕاڤه نه كردن و وورد نه بوونه وه لێى جۆرێكى تره ، وه ئيش پێ نه كردن و به جێ نه هێنانى فه رمانه كانى و دوورنه كه وتنه وه له هه ڕه شه كانى جۆرێكى تره ، وه واز لێهێنانى ونه خوێندنه وه ى و ڕووكردنه گۆرانى وهه ر ووته يه كى تر جۆرێكى تره . به ڵێ به م شێوه يه ده بينين وه لانان و دووركه وتنه وه چه ند جۆرێكى هه يه و ئه وه يش تاكه خاڵى تێك چونى بارى ژيانه له سه ر ڕووى زه مين ، جا با بزانين خه ڵًكى خاوه نى باوه ڕى پته و بن وڕويان له خواى خۆيان بێت و پشت نه كه نه قورئانه كه ى بارو دۆخى ژيانيان چۆن ده گوزه رێت . خواى گه وره ده فه رمێت : ( مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً) ( النحل / 97 ). واته / هه ركه سێك كارى باش ئه نجام بدات نێرينه بێت يان مێينه به مه رجێك خاوه نى باوه ڕ بێت، ئه وا ژيانێكى باشى بۆ ده گوزه رێنين، وه ده فه رمێت : (وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آَمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ) ( الأعراف / 96 ). واته / ئه گه ر خه ڵكى شار و باژێڕه كان خوا په رست و ڕوو له خوا بوونايه ئه وا ده رگا و ده روازه ى پڕ فه ڕوبه ره كه تى
ئاسمانه كان و زه ويمان له ڕوودا ده كردنه وه .
كه واته خاڵى چاكسازى و چاره سه ر كردن خۆى له باوه ڕو خوا ناسيدا ده بينێته وه . هه روه ها له په شيمانى و داواى لێبوردن و گه ڕانه وه بۆ دينى خواى گه وره ژيانى باش و پڕ هێمنى و كامه رانى ڕه نگ ده داته وه ،وه كو ده فه رمێت : (وَأَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُمَتِّعْكُمْ مَتَاعًا حَسَنًا إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى) ( هود / 3 ).
ئه گه ر سه رنج بده ينه ژيانى هه موو گه لانى پێشوو له كاتى تێك چون و خراپ بوون و سه ر لێ شێواوى دا له كاتى به سه ر بردنى ژيانى تاڵ و ناخۆشدا كه سزا و تۆڵه ى خوا بووه بۆيان، خواى گه وره به به زه يى و ميهره بانى خۆى پێغه مبه رێكى بۆ ناردوون و خاڵى چاكسازى وڕزگار بوونى له نه هامه تى يه كان بۆ ده ست نيشان كردوون ،وپێى ڕاگه ياندون كه پاشگه ز بوونه وه يان له بێ باوه ڕى و داواى لێخۆش بوون كردن و له سه ر فه رمايشتى خوا ڕۆيشتن ژيانى خۆشى ئه وان مسۆگه ر ده كات ،وه كو ده فه رمێت : ( فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا وَيُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَيَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَيَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهَارًا) ( نوح / 10، 11، 12 ). هه روه ها ده فه رمێت : ( وَيَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا وَيَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَى قُوَّتِكُمْ وَلَا تَتَوَلَّوْا) ( هود / 52).

موسڵمانانى به ڕێز
:

پاش ئه م سه ره تايه كه تێيدا باسى هۆكارى تێك چون و خاڵى چاره سه رى گونجاومان كرد، جا با ئاوڕێك له كۆمه ڵگاى موسڵمانان بده ينه وه و بچينه سه ر تاكه تاكه ى ئه م كۆمه ڵگايه ، واته : هه ريه ك ئاوڕێك له خۆى بداته وه بۆ ئه وه ى بزانێت تا چ ئه ندازه يه ك پابه نده به قورئانه كه ى خواوه ،ئايا به لايه نى كه مه وه مانگى جارێك قورئان خه تم ده كات ،وه كو پێغه مبه ر (صلی الله علیه وسلم) ده فه رمێت: (اقرأ الْقُرْآَنَ في شهر) ( رواه البخاري ) ( 5052 ). وه ئايا لێى وورد ده بێته وه و ڕاڤه ى ده كات، و بۆ ئه مانه يش ده گه ڕێته وه سه ر ئه و ته فسير و ڕاڤانه ى له نێو زانايانى پێشيندا جێى متمانه ن ؟ وه ئاياكارى پێ ده كات وه بانگه وازى بۆ ده كات، وه ئارامى له سه ر ده گرێت ؟ وه ئايا مه به ستى خوايه له خوێندنه وه و كارپێكردن و بانگه واز پێكردنيدا ؟ بۆ وه ڵام دانه وه ى ئه م پرسيارانه و چه نده ها پرسيارى تر زۆر به داخه وه ده ڵێم بارو دۆخى موسڵمانان ئه مڕۆ زۆر له وه ڵامى (نه خێر) ه وه نزيكتره تا وه ڵامى (به ڵێ) .
جا ئه گه ر تاكه كان به ڵكو ئه وانه يشمان كه خۆى به (ملتزم ) ده زانێت وه ڵامى هه ر به ( نه خێر ) بێت ئايا ئه و كۆمه ڵگايه يش كه له وان پێك دێت كۆمه ڵگايه كى دوور له قورئان نى يه ؟ له به رئه وه پێويسته له سه رمان زۆر به خۆماندا بچينه وه و له خۆمانه وه ده ست
پێ بكه ين و هه نگاو به ره و چاره سه رى كاريگه ر بنێين، و خۆمان خێزان و منداڵه كانمان هه رده م هۆگرى ئه و قورئانه بين و چاك بزانين كه ئه گه ر خوێنده وارى بۆ خزمه تكردنى قورئان نه بێت ئه وا ته نها وه ك خواى گه وره ده فه رمێت : ( يَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِنَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ عَنِ الْآَخِرَةِ هُمْ) ( الروم / 7 ).
واته /له ڕوواڵه تى ژيانى دونيا شاره زان و به ڵام له دوا ڕۆژى خۆيان بێ ئاگان .
به ڵێ زۆربه ى زۆرى خوێنده وارانى ئه مڕۆ بێ ئاگان له قورئانه كه ى خوا ، له كاتێكدا له سه رده مى پێغه مبه رمانه وه (صلی الله علیه وسلم) هه تا سه د ساڵيش پێش ئێستا خه ڵكى خوێنده وارى له مزگه وته كاندا وه رده گرت هه تا له قورئان و دينى خۆيان شاره زا ببن و كارى پێ بكه ن، واته : عيلم وزانست بۆ ته قوا وخواپه رستى له كاردا بوو،به ڵام ئێستا له قۆناغى سه ره تايى يه وه تاوه كو زانكۆكان كه زياتر له شازده ساڵ زياتر خوێندن ده خوێندرێت ده رچووانى ئه و قۆناغانه ته نانه ت نازانن كه چۆن قورئانيش بخوێننه وه چ جاى تێگه يشتن وكارپێكردن و بانگه واز كردن بۆى ، خواى گه وره ده فه رمێت : ( إِنَّمَا أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ رَبَّ هَذِهِ الْبَلْدَةِ الَّذِي حَرَّمَهَا وَلَهُ كُلُّ شَيْءٍ وَأُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ وَأَنْ أَتْلُوَ الْقُرْآَنَ فَمَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَمَنْ ضَلَّ فَقُلْ إِنَّمَا أَنَا مِنَ الْمُنْذِرِينَ) (النمل / 91 ، 92 ) . له م دوو ئايه ته ى سوره تى ( النمل ) دا خواى گه وره فه رمان به پێغه مبه ره كه ى(صلی الله علیه وسلم) ده كات كه بڵێ من فه رمانم پێ كراوه كه ته نها خواى ئه و شاره (مكه ) بپه رستم كه هه ندێ شتى تێدا قه ده غه كردووه (چونكه ڕێزى لێ ناوه ) ،وه ئه وخوايه هه رخۆى خاوه نى هه موو شتێكه له بوونه وه ردا ،وه فه رمانيشم پێ كراوه كه قورئان بخوێنمه وه ، جا هه ر كه سێك ڕێگاى ڕاست بگرێته به ر ئه وا بۆ خۆيه تى وه هه ر كه سێكيش لاى دا ئه وا تۆ بڵێ من يه كێكم له پێغه مبه ره ترسێنه ره كان .
وه له چه نده ها ئايه تى تردا خواى گه وره فه رمان ده كات به پێغه مبه ره كه ى (صلی الله علیه وسلم) كه به رده وام قورئانه كه ى بخوێنێته وه ، وه كو ئايه تى( وَرَتِّلِ الْقُرْآَنَ تَرْتِيلًا) ( المزمل / 4 ). ، (وَاتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنْ كِتَابِ رَبِّكَ) ( الكهف / 27 )
.، (اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ ) ( العنكبوت / 45 ). (فَاقْرَءُوامَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآَنِ) ( المزمل / 20 )..
به ڵێ با ئاگادارى خۆمان بين با له خۆمانه وه ده ست پێ بكه ين با ئاگادارى منداڵه كانمان بين قورئانيان پێ له به ر بكه ين ،با چاو بگێڕينه وه به سه ر هه موو بارودۆخى ژيانماندا ، با بزانين ئايا ئێمه بۆ خواى گه وره ده ژين ، وه چيمان بۆ دوا ڕۆژى خۆمان پێش خستووه ، خواى گه وره ده فه رمێت : ( وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ) ( الحشر / 18 ).
با نه خشه ى ژيانمان بگۆڕين له هه موو ڕوانگه يه كه وه :له ڕووانگه ى بير و باوه ره ِوه ،له ڕوانگه ى په رستنه وه ،له ڕووانگه ى ئاكار و خوڕه وشته وه . به ڵێ چاره سه ر ته نها ئه و گۆڕٍانكارى يه يه كه پێويسته له سه ر خۆمان و هاوسه ر و منداڵه كانمان بيهێنين، ڕواڵه تمان ڕواڵه تى موسڵمانى خوا په رست بێت ، ناخ و ده رونيشمان ئاوه دان بێت به خۆشه ويستى خواو لێ ترسانى و هيوا پێ بوونى .

وصلى الله على نبينا محمد وعلى آله وصحبه وسلم.

(ئاماده كردنى : مامۆستا
كامه ران)


~~~~~~~~~~