ماناى (لا إله‌ إلاّ الله) و ناوه‌ڕۆك و داخوازیيه‌كانى

ماناى (لا إله إلاّ الله) و ناوه ڕۆك و داخوازیيه كانى

پێشتر ماناى (لا إله إلاّ الله) مان بۆ ڕوون بووه وه كه بريتى يه له وه ى كه هيچ په رستراوێكى حه ق نىيه ته نها يه ك په رستراو نه بێت كه (الله) يه به ته نهاو هاوبه شى نى يه ، چونكه هه ر ئه و شايه نى په رستنه وه ناوه ڕۆكى ئه م ووشه گه وره يه ئه وه ده گرێته خۆى كه جگه له خواى گه وره له تێكڕاى په رستراوه كانى تر په رستراوى حه ق نين و به تاڵن، چونكه شايه نى په رستن نين، بۆيه زۆر جار فه رمان كردن به په رستنى خواى گه وره له گه ڵ نه فى په رستن له جگه له خواى گه وره پێكه وه دێت، چونكه په رستنى خواى گه وره ڕاست و دروست نىيه له گه ڵ هاوبه ش كردنى جگه له خۆى له گه ڵيدا له په رستندا، خواى گه وره ده فه رموێت:-(فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِن بِاللّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىَ لاَ انفِصَامَ لَهَا وَاللّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ) {سورة البقرة: 256}.واته : هه ركه سێك بێ باوه ڕ بێت و كوفر بكات به تاغوت، وه باوه ڕ بهێنێت به خواى گه وره ئه وا به جه خت له سه ر كراوى ده ستى گرتووه به په تى به هێزه وه و بچڕان و كردنه وه ى بۆ نىيه و ده يگه يه نێت به به هه شت، وه خواى گه وره بيسه رو زانايه . وه ده فه رمووێت: (وَاعْبُدُواْ اللّهَ وَلاَ تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْئاً) {سورة النساء: 36} .واته : به تاك و ته نها خواى گه وره بپه رستن، وه هيچ هاوبه شى بۆ بڕيارمه ده ن . وه ده فه رمووێت:(وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولاً أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ وَاجْتَنِبُواْ الطَّاغُوتَ) {سورة النحل: 36} .
واته : به جه خت له سه ركراوى بۆ هه موو كۆمه ڵه مرۆڤــــێك كه له شوێنێكدا ژيابێتن پێغه مبه رێكمان ناردووه بۆيان كه پێيانى فه رمووه : به تاك و ته نها خواى گه وره بپه رستن و خۆتان دوور بخه نه وه له تاغوت
.وه پێغه مبه ر (صلی الله علیه وسلم )ده فه رمووێت: ( من قال لا إله إلا الله وكفر بما يعبد من دون الله حرم دمه وماله)( صحيح مسلم، كتاب الايمان، رقم: 23). واته : هه ركه سێك بڵێت (لا إله إلاّ الله) وه كوفر بكات و بێباوه ڕ بێت به و په رستراوانه ى كه جگه له خواى گه وره ده په رسترێن ئه وا خوێن وماڵى حه رام و پارێزراو ده بێت . وه هه موو پێغه مبه رێك به نه ته وه ى خۆى ده فه رموو:(اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُمْ مِنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ) {سورة الأعراف: 59} .واته : به تاك و ته نها خواى گه وره بپه رستن، چونكه جگه له و هيچ په رستراوێكى ترى حه قتان نىيه كه شايانى په رستن بێت. وه جگه له م به ڵگانه به ڵگه ى تر زۆره .

پێشه وا ابن رجب (ڕه حمه تى خواى لێ بێت) ده فه رمووێت: (جێبه جێ كردنى ئه م مانايه و ڕوونكردنه وه ى ئه وه يه كه به نده ده ڵێت: (لا إلة إلاّ الله) وا ده خوازێت
و پێويست ده كات كه هيچ په رستراوێكى ترى نه بێت جگه له الله، و (الاله ) ئه وه يه كه گوێڕايه ڵى ده كرێت و سه رپێچى فه رمانه كانى ناكرێت له ترس و به ڕێزى و خۆش ويستن و به هيوا بوون و پشت به ستن پێى و داواكردن لێى و پاڕانه وه له و، كه ئه مانه هيچيان ناگونجێن و دروست نين ته نها بۆ خواى گه وره نه بێت .

بۆيه كاتێك كه پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم ) به كافره كانى قوره يشى فه رموو بڵێن:(لا إله إلاّ الله) ئه وانيش له وه ڵامدا ووتيان: (أَجَعَلَ الْآلِهَةَ إِلَهاً وَاحِداً إِنَّ هَذَا لَشَيْءٌ عُجَابٌ) {سورة ص: 5}.واته : ئايا هه موو خوايه كانى كردووه به يه ك خواو داواى په رستنى يه ك خوامان لـێده كات به ڕاستى ئه مه شتێكى زۆر سه يرو سه رسوڕهێنه ره . له م ووشه يه تێگه يشتبوون كه وا په رستنى هــه موو بته كان به تاڵ ده كاته وه و په رستن كورت ده كاته وه بۆ خواى گه وره به ته نها، كه كافره كانيش ئه م شته يان نه ده ويست به مه ده ركه وت كه ماناو ناوه ڕۆك و داخوازى (لا إله إلاّ الله) بريتى يه له به تاك زانينى خواى گه وره له په رستندا، وه وازهێنان له په رستنى جگه له خواى گه وره ، كه به نده ده ڵێت (لا إله إلاّ الله) ئه وا پێويستێتى به تاك زانينى خواى گه وره ى به په رستن و به تاڵى په رستنى جگه له خواى گه وره ى ئاشكرا كردووه ، له بته كان و گۆڕه كان و پياو چاكان، وه به مه ئه وه ى به نده ى گۆڕه كان و هاوشێوه كانيان ئه مڕۆ باوه ڕيان پێ يه تى له وه ى كه ماناى (لا إله إلاّ الله) بريتى يه له دان نان به وه ى كه خواى گه وره بوونى هه يه ، ياخود دروست كه رو ده سه ڵات داره له سه ر داهێنان و هاوشێوه ى ئه م قسانه به تاڵ ده بێته وه . ياخود بڵێن ماناى (لا إله إلاّ الله) بريتى يه له وه ى كه هيچ فه رمانڕه وايه ك نى يه جگه له خواى گه وره ، وه وا گومان ده به ن كه هه ركه سێك باوه ڕى وا بێت و (لا إله إلاّ الله)ى پێ ڕاڤه بكات ئه وا به ڕه هايى يه كخواپه رستى جێبه جێ كردووه ، هه رچه نده چه ندێك په رستن بۆ جگه له خواى گه وره ئه نجام بدات، وه باوه ڕى به مردووه كان هه بێت كه سوودو زيانيان به ده سته و خۆى نزيك بكاته وه لێ يان به ئاژه ڵ سه ربڕين بۆيان و په يمان به ستن له گه ڵيان و سووڕانه وه به ده ورى گۆڕه كانيان وه خۆڵه كه يشيان به به ركه ت بزانێت، وه ئه م كه سانه هه ستيان نه كردووه و نه يانزانيوه كه كافره عه ره به كانى سه ره تا به شداريان له گه ڵدا ده كه ن له م بيروباوه ڕه ياندا و ئه وانيش ده يانزانى كه خواى گه وره دروستكه ره و ده سه ڵاتداره و تواناى هه يه به سه ر داهێناندا و دانيان به م شتانه دا ده نا، و جگه له خواى گه وره يان نه ده په رست ته نها له به ر ئه وه نه بێت كه به قسه ى خۆيان ده يان ووت له خواى گه وره مان نزيك ده كه نه وه ، نه ك له به ر ئه وه ى كه بته كانيان دروستكه رو ڕۆزى ده رن .وه حاكميه ت به شێكه له ماناى (لا إله إلاّ الله) نه ك مانا ڕاسته قينه يى يه كه ى بێت كه داوا كراوه ، بۆيه حوكم كردن به شه ريعه ت له مافه كان و سنووره كان و كێشه كاندا به س نى يه له گه ڵ بوونى هاوبه ش بڕياردان له په رستندا .

وه ئه گه ر ماناى (لا إله إلاّ الله) به و شێوه يه بوايه كه ئه و جۆره كه سانه ده يڵێن ئه وا هيچ كێشه يه ك له نێوان پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم )و هاوبه ش بڕيارده راندا نه ده بوو، به ڵكو په له يان ده كردو ده ست پێشخه رى وه ڵامدانه وه ى پێَغه مبه ريان(صلی الله علیه وسلم )ده كرد ئه گه ر پێيانى بووتايه دان بنێن به وه ى كه خواى گه وره تواناى هه يه به سه ر داهێناندا، ياخود دان بنێن به بوونى خواى گه وره دا، ياخود حوكم بكه ن به شه ريعه ت له خوێن و ماڵ و مافه كان و بێ ده نگ بوايه له په رستن. به ڵام كافره كانى عه ره ب كه خۆيان خاوه نى زمانى عه ره بى بوون تێگه يشتن كه ئه گه ر بڵێن (لا إله إلاّ الله) ئه وا دانيان ناوه به به تاڵى په رستنى بته كاندا، وه ئه م ووشه يه به ته نها وشه يه كى بآ مانا نى يه ، بۆيه ڕايان كرد لێ ى و ووتيان: (أَجَعَلَ الْآلِهَةَ إِلَهاً وَاحِداً إِنَّ هَذَا لَشَيْءٌ عُجَابٌ) {سورة ص: 5}. واته : ئايا محمد (صلی الله علیه وسلم )هه موو خوايه كانمانى كردووه به يه ك خواو داواى په رستنى ته نها خوايه كمان لێ ده كات ئه مه شتێكى زۆر سه ير و سه رسوڕهێنه ره .هه روه ها وه كو خـواى گــــه وره ده ربــــاره يـــــــان ده فه رمووێت: (إِنَّهُمْ كَانُوا إِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ يَسْتَكْبِرُونَ * وَيَقُولُونَ أَئِنَّا لَتَارِكُوا آلِهَتِنَا لِشَاعِرٍ مَّجْنُونٍ) {سورة الصافات: 35-36} .واته : كافره كان كاتێك پێَغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم ) پێيانى بووتايه بڵێن: (لا إله إلاّ الله) نه يان ده ووت و وه ريان نه ده گرت له خۆ به گه وره زانينياندا، وه ده يان ووت ئايا ئێمه واز له خواكانمان بهێنين بۆ شاعيرێكى شێت.؟!ده يانزانى كه (لا إله إلاّ الله) وا ده خوازێت كه ده ست به ردارى په رستنى جگه له خواى گه وره ببن و خواى گه وره به تاك ڕابگرن له په رستندا، وه ئه گه ر ئه وان بيانووتايه (لا إله إلاّ الله) وه به رده وام بوونايه له سه ر په رستنى بته كانيان ئه وا له گه ڵا نه فسى خۆياندا دژ به يه ك ڕاده وه ستان، وه ئه وان خۆيان به رزو پاك ده گرت له دژ به يه ك بوون له گه ڵا نه فسى خۆياندا .به ڵام به نده ى گۆڕه كان ئه مڕۆ خۆيان له و دژ به يه ك وهه ڵوه شاندنه وه ناشيرينه ناپارێزن و ده ڵێن (لا إله إلاّ الله) پاشان هه ڵيده وه شێننه وه به په رستنى مردووه كان و خۆ نزيك كردنه وه له ئارامگاو گۆڕه كان به جۆره ها په رستن، ده ى كه سێك له ناو چێت كه أبو جهل و أبو لهب له و زاناتر بن به ماناى (لا إله إلاّ الله) .

ده ست كه وتوو ئه وه يه كه :

* هه ركه سێك (لا إله إلاّ الله) بڵێت و ماناكه ى بزانێت و ئيش بكات به ناوه ڕۆك و داخوازى يه كه ى به ئاشكراو نهێنى له نه فى كردنى هاوبه ش بڕياردان و جێگيركردنى په رستن بۆ خواى گه وره له گه ڵ بيروباوه ڕێكى يه كلا به ناوه ڕۆكه كه ى و ئيش كردن پآى ئه وا ئه و كه سه به ڕاستى موسڵمانه .

* وه هه ركه سێك لا إله إلا الله بڵێت و ئيش بكات به ناوه ڕۆكه كه ى به ئاشكرا به بێ باوه ڕبوون به وه ى كه ده لاله ت ئه كات له سه رى ئه وه مرۆڤــــێكى دووڕووه (المنافق) .

* وه هه ركه سێك (لا إله إلاّ الله) به زمان بڵێت و به پێچه وانه يه وه هاوبه ش بڕيار بدات بۆ خوا كه دژێتى ئه وا هاوبه ش بڕيارده ره و (لا إله إلاّ الله) كه ى هه ڵوه شاندۆته وه ، بۆيه ده بێت له گه ڵ ووتنى ئه م ووشه يه به زمان ماناكه ى بزانرێت، چونكه زانينى ماناكه ى هۆكارێكه بۆ ئيش كردن به ناوه ڕۆكه كه ى . خواى گه وره ده فه رمووێت:
(إِلَّا مَن شَهِدَ بِالْحَقِّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ) {سورة الزخرف: 86}.
واته : ته نها كه سێك نه بێت كه شايه تى به حه ق دابێت واته به يه ك خواپه رستى له سه ر زانستء چاوڕۆشنايى ئه وا تكاكاران تكايان بۆ ده كه ن ئه گه ر خواى گه وره ڕێگايان پێ بدات . وه ئيش كردن به ناوه ڕۆكه كه ى په رستنى خواى گه وره يه و كوفركردنه به په رستنى جگه له خواى گه وره كه ئه مه يش مه به سته له م ووشه يه ، وه له ناوه ڕۆك و داخوازى (لا إله إلاّ الله) وه رگرتنى شه ريعه تى خواى گه وره يه له په رستنه كان و هه ڵسوكه وته كان و حه ڵاڵ و حه رام كردن و ڕه تكردنه وه ى شه ريعه تى جگه له خواى گه وره يه . خواى گه وره ده فه رمووێت:(أَمْ لَهُمْ شُرَكَاء شَرَعُوا لَهُم مِّنَ الدِّينِ مَا لَمْ يَأْذَن بِهِ اللَّهُ) {سورة الشورى: 21} .واته : ئايا هاوبه ش بڕيارده ريان بۆخۆيان داناوه كه له ديندا ياسايان بۆ داده نێت كه خواى گه وره ڕێگه يشى پێ نه داوه . بۆيه ده بێت شه ريعه ت و ياساى خواى گه وره وه ربگيرێت له په رستنه كان و هه ڵسوكه وته كان و كرده وه كان و بڕياردان له نێوان خه ڵكى دا له و شتانه ى كه تێيدا جياوازن له شێوازى تاكه كه سى و جگه له مانه وه ڕه تكردنه وه ى ياسا دانراوه كان، وه ماناى ئه مه بريتى يه له ڕه تكردنه وه ى هه موو بيدعه و ئه فسانه يه ك كه شه يتانه كانى جنى و مرۆڤــــ دايانهێناوه ، وه بڵاوى ده كه نه وه له په رستنه كان، كه هه ركه سێك ئه گه ر شتێك له مانه وه ربگرێت ئه وه هاوبه ش بڕيارده ره له گوێڕايه ڵى كردندا وه كو خواى گه وره ده فه رمووێت: (أَمْ لَهُمْ شُرَكَاء شَرَعُوا لَهُم مِّنَ الدِّينِ مَا لَمْ يَأْذَن بِهِ اللَّهُ) {سورة الشورى: 21}.
وه ده فه رموويَت: (وَإِنْ أَطَعْتُمُوهُمْ إِنَّكُمْ لَمُشْرِكُونَ) {سورة الأنعام: 121}.واته : ئه گه ر گوێ ڕايه ڵى شه يتان و بێ باوه ڕه كان بكه ن ئه وا به جه خت له سه ركراوى ئێوه يش ده بن به هاوبه ش بڕيارده ر بۆ خواى گه وره .وه ده فه رمووێت:(اتَّخَذُواْ أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَاباً مِّن دُونِ اللّهِ) {سورة التوبة: 31} .واته : جوله كه و گاوره كان زاناو خواپه رسته كانيان كردبوو به په روه ردگارو جگه له خواى گه وره ده يانيان په رست .وه پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم )ئه م ئايه ته ى خوێنده وه به سه ر عدى كورى حاتمى الطائي ((ڕه زای خوای لێبێت) ئه ويش فه رمووى: ئه ى پێغه مبه رى خوا (صلی الله علیه وسلم )ئێمه پێشتر ئه وانمان نه ده په رست (پێشتر گاور بوو) پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم )فه رمووى: ( أليس يحلون لكم ما حرم الله فتحلونه، ويحرمون ما أحل الله فتحرمونه؟ قال: بلى، قال النبي (صلی الله علیه وسلم ) فتلك عبادتهم )( (رواه الترمذي في التفسير رقم: 3094)، وصححه الشيخ الألباني في: (الحديث حجة بنفسه في العقائد والأحكام، ص77)) .
واته : ئايا ئه وه ى خواى گه وره حه رامى كردبوو حه ڵاڵيان ناكرد بۆتان ئێوه يش حه ڵاڵتان ده كرد و به قسه يانتان ده كرد، وه ئه وه ى خواى گه وره حه لاڵى كردبوو حه راميان نه ده كرد لێتان ئێوه يش به قسه يانتان ده كردو حه رامتان ده كرد؟ فه رمووى: به ڵێ، پێغه مبه ر(صلی الله علیه وسلم )فه رمووى: ده ى ئه وه په رستنى ئه وانه .شێخ عبدالرحمن بن حسن (ڕه حمه تى خواى لێ بێت) ده فه رمووێت: (گوێڕايه ڵى كردنيان له سه رپێچى كردندا بوو به په رستنێك بۆ جگه له خواى گه وره ، وه به هۆى ئه مه وه كرديانيان به په روه ردگار بۆ خۆيان جگه له خواى گه وره هه روه كو چۆن ئه مڕۆ له ناو ئه م ئوممه ته دا ڕوو ده دات، كه ئه مه يش هاوبه ش بڕياردانى گه وره يه و دژى ئه و يه كخواپه رستى يه يه كه شايه تى دانى (لا إله إلاّ الله)
ده لاله تى له سه ر كردووه ... كه واته ڕوون بووه وه كه ووشه ى نياز پاكى (لا إله إلاّ الله) نه فى هه موو ئه و شتانه ده كات، چونكه ئه مانه نه فى ده لاله ت له سه ر كراوى (لا إله إلاّ الله) ده كه ن(فتح المجيد: 107) .
به هه مان شێوه پێويسته حوكم بردن بۆ لاى ياسا ده ستكرده كان ڕه ت بكرێته وه ، چونكه پێويسته حوكم ببرێت بۆ لاى قورئانى خواى گه وره و واز بهێنرێت له حوكم بردن بۆ لاى جگه له قورئان له ياساو ده ستوره مرۆڤـــ كرده كان. خواى گه وره ده فه رمووێت: (فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللّهِ وَالرَّسُولِ) {سورة النساء: 59} .واته : ئه گه ر كێشه كه وته نێوانتان له هه ر شتێكدا بێت ئه وا بيگه ڕێننه وه بۆ لاى خواو پێغه مبه ره كه ى(صلی الله علیه وسلم )(قورئان و سوننه ت) . وه ده فه رمووێت:(وَمَا اخْتَلَفْتُمْ فِيهِ مِن شَيْءٍ فَحُكْمُهُ إِلَى اللَّهِ ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبِّي){سورة الشورى: 10}.واته : ئه گه ر جياوازى كه وته نێوانتانه وه له هه ر شتێكدا ئه وا بيگه ڕێننه وه بۆ لاى خواى گه وره و خواى گه وره بڕيار ده دات له نێوانتاندا، وه هه ر ئه و خوايه په روه ردگارى منه . به جه خت له سه ركراوى خواى گه وره بڕيارى كوفرو سته م و له ڕێ ده رچوونى دا به سه ر هه ركه سێكدا كه حوكم نه كات به قورئان وه نه فى باوه ڕى لێ كرد كه ئه مه يش به ڵگه يه له سه ر ئه وه ى كه حوكم نه كردن به قورئان ئه گه ر حاكمه كه به حه ڵاڵى دانا ياخود واى بينى كه گونجاوتره له قورئان و چاكتره ئه مه كوفرو هاوبه ش بڕياردانه نه فى يه كخواپه رستى ده كات و (لا إله إلاّ الله) هه ڵده وه شێنێته وه به ته واوى، به ڵام ئه گه ر حوكمى كرد به جگه له قورئان و به حه لاڵى نه زانى و باوه ڕى وا بوو كه حوكمى خواى گه وره پێويسته حوكمى پێ بكرێت، به ڵام هه واو ئاره زووى پاڵى پێوه نا سه رپێچى بكات ئه وا كوفرى بچوك و هاوبه ش بڕياردانى بچوكه و ماناو ناوه ڕۆكى (لا إله إلاّ الله) كه م ده كاته وه . كه واته (لا إله إلاّ الله) به رنامه يه كى ته واوكراوه و پێويسته زاڵ بێت به سه ر ژيانى موسڵمانان و هه موو په رستن و هه ڵسوكه وته كانيان، وه ته نها ووته يه ك نى يه كه بووترێته وه بۆ به ره كه ت ياخود بخوێنرێت له ويرده كانى به يانيان و ئێواراندا به بێ تێگه يشتن له ماناكه ى و ئيش كردن به ناوه ڕۆكه كه ى و ڕۆيشتن له سه ر ڕێبازه كه ى، هه روه كو چۆن زۆركه س وا گومان ده به ن له وانه ى كه به زمان ده يڵێن و پێچه وانه ى ده كه ن له بيروباوه ڕو هه ڵسوكه وت كردنياندا . وه له ناوه ڕۆك و داخوازى (لا إله إلاّ الله) جێگيركردنى ناوو سيفاته كانى خواى گه وره يه كه وا خۆى ناوى له خۆى پێ ناوه و وه سفى نه فسى پيرۆزى خۆى پێ كردووه ، ياخود پێغه مبه ر (صلی الله علیه وسلم )

ناوى لێ ناوه و وه سفى كردووه له فه رمووده ڕاسته كانيدا.

خواى گه وره ده فه رمووێت: (وَلِلّهِ الأَسْمَاء الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا وَذَرُواْ الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي أَسْمَآئِهِ سَيُجْزَوْنَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ) {سورة الأعراف: 180}. واته : خواى گه وره ناوه جوانه كانى هه يه ، ئێوه بپاڕێنه وه له خواى گه وره به هۆى ئه و ناوه جوانانه وه ، وه واز له و كه سانه بهێنن كه بێ باوه ڕن به ناوه كانى خواى گه وره ، ئه وانه سزاى ئه و كرده وه خراپانه يان وه رده گرن له دواڕۆژدا.

له (فتح المجيد) دا ده فه رموێت: ( بنچينه ى الإلحاد له قسه ى عه ره بدا بريتى يه له لادان له مه به ست و لاربوونه وه و سته م و له ڕێ ده رچوون، وه ناوه كانى خواى گه وره هه مووى ناوو وه سفن خواى گه وره خۆى پێيان ناساندووه به به نده كانى، وه به ڵگه ن له سه ر ته واوێتى خواى پيرۆزو به رز. وه ده فه رمووێت: (فتح المجيد: ص537-538 )، وانظر: (مدراج السالكين: 1/29-30)) ( الإلحاد)بێ باوه ڕبوونه له سيفاتى خواى گه وره دا يان به به رهه ڵستى كردن و ئينكارى كردن ده بێت ياخود به به رهه ڵستى ماناكانى و له كار خستنيان ده بێت ياخود به گۆڕينيان ده بێت له ڕاستى و ده ركردنيان ده بێت له حه ق به لادانى ماناكه ى، ياخود به وه ده بێت كه ناوو سيفاتى خواى گه وره به كاربهێنن بۆ ئه م دروست كراوانه وه كو بێ باوه ڕى (أهل الأتحاد) كة ناوو سيفاتى خواى گه وره يان كردووه به هى ئه م بوونه وه ره به چاكء خراپى يه وه ....... ته واو بوو . جا هه ركه سێك بێ باوه ڕى بكات له ناوو سيفاتى خواى گه وره دا به له كارخستنء گۆڕينء ڕه ت كردنه وه ، وه باوه ڕى نه بێت به و مانا پيرۆزانه ى كه ده لاله ت ده كات له سه رى وه كو جه همى يه كان و موعته زيله كان و ئه شعه رى يه كان ئه وه پێچه وانه ى ده لاله ت له سه ر كراوى (لا إله إلاّ الله) ى كردووه ، چونكه خوا ئه وه يه كه دوعاى لێ ده كرێت و خۆى لێ نزيك ده كرێته وه به ناوو سيفاته كانى، وه كو خواى گه وره ده فه رموێت: (فادعوه بها) واته دوعاى پآبكه ن له خواى گه وره ، وه ئه وه ى ناوو سيفاتى نه بێت چۆن ده بێت به خوا؟! وه چۆن دوعاى لێ ده كرێت؟! وه به چى لێ ى ده پاڕێيته وه ؟! .

پێشه وا ابن القيم (ڕه حمه تى خواى لێ بێت) ده فه رمووێت: (زانايان له زۆر حوكمه كانيان كێشه يان هه بووه ، به ڵام هيچ كێشه يان نه بووه له ئايه ته كانى هه واڵ و سيفاته كانيدا له ته نها شوێنێكيشدا، به ڵكو هاوه ڵان و شوێن كه وتووان (ڕه زای خوای لێبێت) يه ك ده نگ بوون له سه ر دان نان پێياندا وه كو خۆى چۆن هاتووه له گه ڵ تێگه يشتنى ماناكانيان، وه جێگيركردنى ڕاستييه كانيان، كه ئه مه يش به ڵگه يه له سه ر ئه وه ى كه ئه م جۆره له هه ردوو جۆره كه ى تر زياتر ڕوون كراوه ته وه ، وه بايه خ دان به ڕوون كردنه وه ى گرنگتره ، چونكه له ته واوێتى جێبه جێكردنى هه ردوو شايه تمانه كه دايه ، وه جێگيركردنێتى له پێويستى يه كانى يه كخواپه رستى بۆيه خواى گه وره و پپَغه مبه ره كه ى(صلی الله علیه وسلم ) ڕوونيان كردۆته وه ڕوونكردنه وه يه كى ته واو كه هيچ گومان و ئاڵۆزى يه كى تآناكه وێت. وه ئايه ته كانى ئه حكام له وانه يه كه س له ماناكه ى تێ نه گات ته نها كه سانێكى تايبه ت نه بن له ناو خه ڵكى (زانايان)، به ڵام ئايه تى سيفات له تێگه يشتنيان خه ڵكى تايبه ت و گشتى به شدارن، مه به ستم تێگه يشتنى بنچينه ى ماناكه يه نه ك نهێنى و چۆنێتى يه كه ى(مختصر الصواعق المرسلة: 1/15) . هه روه ها ده فه رمووێت: (وه ئه مه شتێكى زانراوه به فيتره ت و عه قڵى ساغ و په رتوكه ئاسمانى يه كان كه ئه وه ى سيفاتى ته واوى نه بێت، نابێت به خواو هه ڵسوڕێنه رو په روه ردگار به ڵكو زه م كراوه و ڕه خنه لێگيراو وكه مكراوه ، نه له سه ره تادا نه له كۆتاييدا سوپاسى بۆ نى يه ، به ڵكو له سه ره تاو كۆتاييدا سوپاس بۆ ئه وه يه كه سيفاتى ته واوو پيرۆزى هه بێت كه به هۆيه وه شايانى په رستن بێت، بۆيه پێشينه كان ئه و دانراوانه ى كه دايان ناوه له سوننه ت و جێگيركردنى سيفاتى په روه ردگارو به رزى به سه ر دروست كراوه كانى و قسه و قسه كردنى: ناويان ناوه يه كخواپه رستى، چونكه نه فى ئه و شته و به رهه ڵستى كردنى و كوفركردن پێى به رهه ڵستى كردنى دروستكارو ئينكارى كردنێتى، به ڵكو يه كخواپه رستى پێويسته له جێگيركردنى سيفاته ته واوه كانى و به پاك ڕاگرتنى له چواندنى به دروست كراوه كانى وه له زه م كردنى به خراپ باس كردنى(مدراج السالكين: 1/26).

دانراوى زاناى پايه به رز صالح بن فوزان بن عبدالله الفوزان

وه رگێڕانى مامۆستا. صلاح الدين عبد الكريم

(مافی گشت موسڵمانێکه بۆسودوه رگرتن و بڵاوکردنه وه ی گشت بابه ته کانی ماڵپه ڕی فه رمووده )