سزاى زينا كردن له‌ ئيسلامدا!

سزاى زينا كردن له ئيسلامدا!

سزاى زينا به و شێوه يه يه ئه گه ر پياوێك كه پێشتر ژنى هێنابوو يان ئافره تێك پێشتر شووى كردبێ سه د جه لديان لێئه درێ و دوايى ره جم ئه كرێن به به رد تا مردن به ڵام ئه گه ر كوڕێك و كچێك كه پێشتر ژيانى خێزانيان پێك نه هێنابێ به شێوه يه كى شه رعى ئه وه 100 جه لديان لێئه درێ له گه ڵ ساڵێك نه فى كردن خواى به رز ئه فه رموێ : (الزَّانِيَةُ وَالزَّانِي فَاجْلِدُوا كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مِائَةَ جَلْدَةٍ وَلَا تَأْخُذْكُمْ بِهِمَا رَأْفَةٌ فِي دِينِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَلْيَشْهَدْ عَذَابَهُمَا طَائِفَةٌ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ )(النور 2) . واته : ( ژن و پياوى زينا كه ر هه ر يه كه يان سه د جه لديان لێبده ن وه به زه يى پيا هاتنه وه تان به وان نه بێته هۆى نه كردنى ئه وه ى دين له سه رى واجب كردوون له لێدانيان به جه لده ئه گه ر ئێوه بڕواتان به خواو ڕۆژى دوايى هه يه وه با كۆمه ڵێ له بڕواداران ئاماده بن بۆ بينينى سزادانه كه يان ).

وه هاتووه له أَبِي هُرَيْرَةَ وَزَيْدِ بْنِ خَالِدٍ الْجُهَنِيِّ خوا لێيان ڕازى بێ كه : ( إِنَّ رَجُلًا مِنْ الْأَعْرَابِ أَتَى رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَنْشُدُكَ اللَّهَ إِلَّا قَضَيْتَ لِي بِكِتَابِ اللَّهِ فَقَالَ الْخَصْمُ الْآخَرُ وَهُوَ أَفْقَهُ مِنْهُ نَعَمْ فَاقْضِ بَيْنَنَا بِكِتَابِ اللَّهِ وَأْذَنْ لِي فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قُلْ قَالَ إِنَّ ابْنِي كَانَ عَسِيفًا عَلَى هَذَا فَزَنَى بِامْرَأَتِهِ وَإِنِّي أُخْبِرْتُ أَنَّ عَلَى ابْنِي الرَّجْمَ فَافْتَدَيْتُ مِنْهُ بِمِائَةِ شَاةٍ وَوَلِيدَةٍ فَسَأَلْتُ أَهْلَ الْعِلْمِ فَأَخْبَرُونِي أَنَّمَا عَلَى ابْنِي جَلْدُ مِائَةٍ وَتَغْرِيبُ عَامٍ وَأَنَّ عَلَى امْرَأَةِ هَذَا الرَّجْمَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَأَقْضِيَنَّ بَيْنَكُمَا بِكِتَابِ اللَّهِ الْوَلِيدَةُ وَالْغَنَمُ رَدٌّ وَعَلَى ابْنِكَ جَلْدُ مِائَةٍ وَتَغْرِيبُ عَامٍ وَاغْدُ يَا أُنَيْسُ إِلَى امْرَأَةِ هَذَا فَإِنْ اعْتَرَفَتْ فَارْجُمْهَا قَالَ فَغَدَا عَلَيْهَا فَاعْتَرَفَتْ فَأَمَرَ بِهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَرُجِمَتْ ) متفق عليه . واته ( پياوێك له ده شته كيه كان هاته لاى پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم وه ووتى : ئه ى پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم داوات لێده كه م به خوا ئيللا حوكم بكه يت بۆم به كتابى خوا وه ئه وه ى تر كه كێشه ى له گه ڵى بوو وه ئه و له و تێگه يشتوو تر بوو ووتى : به ڵێ به كتابى خوا حوكم بكه له به ينمان وه ئيزنم بده قسه ى بكه م جا پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم فه رمووى : بڵێ ووتى : من كوڕه كه م لاى ئه و كه سه كرێكار بوو جا زيناى له گه ڵ خێزانه كه ى كردووه وه من هه واڵم پێدرا كه له سه ر كوڕه كه م ڕه جم هه يه جا فديه م دا يانى سوڵحم كرد له گه ڵ ئه و كابرايه به سه د مه ڕ و جاريه يه كى =گه نج= كوڕه كه م له و ڕه جمه ڕزگار بكه م جا پرسيارم كرد له ئه هلى زانست هه واڵيان پێدام كه له سه ر كوڕه كه م ته نها سه د جه لد هه يه له گه ڵ نه فى كردنى ساڵێك وه له سه ر خێزانى ئه و كه سه ش ڕه جم هه يه جا پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم فه رمووى : سوێند به وه ى نه فسى منى به ده سته حوكم ده كه م له نێوانتان به كتابى خوا جاريه كه و مه ڕه كان بۆت ده گێڕدرێته وه وه له سه ر كوڕه كه ت سه د جه لدو نه فى كردنى ساڵێك هه يه وه ئه ى انيس تۆ بڕۆ بۆ لاى ژنى ئه و كابرايه ئه گه ر دانى نا به تاوانى زينا كردن ئه وه ڕه جمى بكه فه رمووى : جا انيس ڕۆيشته لاى ئافره ته كه ئه و ئافره ته دانى نا به وه ى زيناى كردووه جا ڕه جم كرا ). ( خُذُوا عَنِّي خُذُوا عَنِّي قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبِيلًا الْبِكْرُ بِالْبِكْرِ جَلْدُ مِائَةٍ وَنَفْيُ سَنَةٍ وَالثَّيِّبُ بِالثَّيِّبِ جَلْدُ مِائَةٍ وَالرَّجْمُ ) رواه مسلم . واته ( لێمى وه گرن لێمى وه گرن خوا ڕێگاى بۆ كردنه وه =بۆ ئافره تى كه زيناى كردبێ= ئه وه ى شووى نه كردبێ سه د جه لدى لێئه درێ وه ساڵێك نه فى ئه كرێ وه ئه وه ى شووى كردبێ سه د جه لدى لێئه درێ و ڕه جم ئه كرێ ). ديارى مه به ست له وه ى كه ڕێگايان بۆ كرايه وه و خواى به رز پێشتر له ئايه تێك كه ده فه رموێ : ( وَاللَّاتِي يَأْتِينَ الْفَاحِشَةَ مِنْ نِسَائِكُمْ فَاسْتَشْهِدُوا عَلَيْهِنَّ أَرْبَعَةً مِنْكُمْ فَإِنْ شَهِدُوا فَأَمْسِكُوهُنَّ فِي الْبُيُوتِ حَتَّى يَتَوَفَّاهُنَّ الْمَوْتُ أَوْ يَجْعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبِيلًا)( النساء 15 ).  فه رمانى كردبوو ئه گه ر ئافره ت زينايان كرد و چوار كه س شاهێدى دا له سه ريان سابت بوو ئه وه با ئه و ئافره ته له ماڵ حه پس بكرێ تا ئه مرێ يان خوا ڕێگايان بۆ ئه كاته وه ئه و ڕێگايه ئه وه يه والله اعلم . له به ر ئه وه ى له و باسه خه ڵك زۆر به هه ڵه تێگه يشتووه من پێم خۆشه به جوانى ڕوونى بكه مه وه وه ئه وه ڕوون بكه مه وه كه ئێستا باوه ئه بينين به ناوى شه ڕه ف پارێزى خه ڵك ئافره ت ئه كوژێ بزانين هه ڵوێستى ئيسلام چۆنه .

حه ددى زينا بۆ پياوو ئافره ت وه ك يه كه

پێش هه موو شتێك تاوانى زينا بۆ ئافره ت و پياو وه ك يه كه حوكمه كه شى بۆ هه ردوولا وه ك يه كه وه ك له ئايه ت و فه رمووده كانى پێشتر بينيمان چ پياو چ ژن فه رقى نيه ! به ڵام لاى زۆر كه سى نه فام و دڵ ڕه ش وا تێگه يشتوون يان ده يانه وێ وا له خه ڵك بگه يه نن ئيسلام سته مى له ئافره ت كردووه و حوكمى كوشتنى به سه ر داون و پياوانى كردووه به خاوه نى ئافره ت و ئازادى كردوون له وه ى سته ميان لێبكه ن و بيانكوژن! بێگومان ئه وه هيچى له نزيك ڕاستيه وه ش نيه نه ك ڕاست! ئه وه ى په يوه ندى به و باسه يه من هه ندێكى ڕوون ئه كه مه وه ان شاء الله بۆ ده م كوت كردنى ئه و جۆره كه سانه و بۆ دڵنيا بوونى موسڵمانان دياره ئه وه حوكمى كوشتن و جه لد لێدان ته نها بۆ ئافره ت نيه هه ر وه ك چۆن حوكمى ده ست بڕين و حوكمه كانى تر ته نها بۆ پياو نيه به ڵكو بۆ پياو وه ئافره ت وه ك يه ك وايه ! به ڵگه كانى سه ره وه تان بينى كه خواى به رز ئه فه رموێ : (الزَّانِيَةُ وَالزَّانِي) يانى ئافره ت يان پياو زينا بكات! ئه وه ئه گه ر له كۆمه ڵگه يه كى دوور له ئيسلام سته م له ئافره ت بكرێ يان ئافره تان ئه و حوكمه يان له سه ر جێبه جێ بكرێ و له سه ر پياوان نه كرێ له به ر نه بوونى حوكمى شه رعى و جێبه جێ نه كردنى شه رعى خوا ئه وه چ په يوه ندى به ئيسلامه وه يه !؟ به ڵكو نه فامى و له خوا نه ترسانى حاكم و پياوه سته مكاره كانه !

چۆن تاوانى زينا ده سه لمێت له سه ر ئافره ت يان پياو؟

ئه وه ش لێره گرنگه به ڕاستى كه دووباره زۆر خه ڵك لێى ناشاره زان و بيستومانه ئافره ت كوژراوه له سه ر بوونى ژماره ى ته له فۆن لاى يان له به ر ته نها بينينى كه سێك يان له به ر گومانێك يان قسه يه ك يان ڕه سمێك وه يانى تر زۆره ! دياره له شه رعى ئيسلام كه ئه و حوكمه داندراوه ئه وه ش ڕوون كراوه ته وه كه چۆن ده سه لمێندرێ كه سێك زيناى كردووه تا حوكمه كه ى له سه ر جێبه جێ بكرێ ده بێت خۆيان (پياو يان ئافره ت) دان به و تاوانه بنێن يانيش چوار كه سى عه دل شاهێدى بدا له سه ريان كه بينيويانه به چاوى خۆيان زينايان كردووه يان ئافره ته كه سگى ببێ نه ك ئه وه ى ته نها ماچ يان خۆيان ڕووت كردبێته وه ئه بێ بينيبێتيان كه وا پياوو ئافره ته كه يان كوڕو كچه كه به ڕووتى عه وره تى پياوه كه چوبێته عه وره تى ئافره ته كه =نه ك ئه وه ى ته نها بڵێن له ژوورێك به يه كه وه بوون يان له سه رجێگا بوون به يه كه وه به ڕووتى ده بێ ئيللا بينيبێتيان عه وره تى پياوه كه چوبێته عه وره تى ئافره ته كه =! ئه وجا ئه گه ريش ئه وه بوو كه س بۆى نيه ئه و حوكمه جێبه ێ بكات ته نها سه رۆكى وڵات يان قازى كه جێگرى ئه وه ! نه ك پياو ژنى خۆى بكوژێ برا خوشكى خۆى بكوژێ ئامۆزا كچى مامى بكوژێ و به و شێوه ! وه ئه گه ريش كه سێك تۆمه تى زينا بخاته پاڵ كه سێك ئه بێ چوار شاهێد بێنێ كه ئه و كاره يان بينيبێ =كه عه وره تى پياوه كه چووه ته عه وره تى ئافره ته كه ئه بێ هه ر چوار ئه مه يان بينيبێ به ئاشكراو وازيحى= ئه گينا جه لدى له پشت ئه درێ حه قى ئه وه ى بوختانى كردووه به ئافره تێك يان پياوێك! با بچينه خزمه تى چه ند ئايه ت و فه رمووده يه ك تا ئه م شتانه و چه ندين شتى تريش ڕوون ببێته وه ان شاء الله خواى به رز ئه فه رموێ : (وَالَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ ثُمَّ لَمْ يَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَدَاءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمَانِينَ جَلْدَةً وَلَا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهَادَةً أَبَدًا وَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ (4) إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ وَأَصْلَحُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ (5) وَالَّذِينَ يَرْمُونَ أَزْوَاجَهُمْ وَلَمْ يَكُنْ لَهُمْ شُهَدَاءُ إِلَّا أَنْفُسُهُمْ فَشَهَادَةُ أَحَدِهِمْ أَرْبَعُ شَهَادَاتٍ بِاللَّهِ إِنَّهُ لَمِنَ الصَّادِقِينَ (6) وَالْخَامِسَةُ أَنَّ لَعْنَةَ اللَّهِ عَلَيْهِ إِنْ كَانَ مِنَ الْكَاذِبِينَ (7) وَيَدْرَأُ عَنْهَا الْعَذَابَ أَنْ تَشْهَدَ أَرْبَعَ شَهَادَاتٍ بِاللَّهِ إِنَّهُ لَمِنَ الْكَاذِبِينَ (8) وَالْخَامِسَةَ أَنَّ غَضَبَ اللَّهِ عَلَيْهَا إِنْ كَانَ مِنَ الصَّادِقِينَ (9) ) ( النور).  واته : ( وه ئه وانه ى تۆمه تى زينا ئه گرنه ئافره تانى داوێن پاك پاشان چوار شاهێد ناهێنن = كه بينيبێتيان ئه و ئافره ته زيناى كردبێ= ئه وه هه شتا جه لده يان لێبده ن =له برى ئه و تۆمه ت دروست كردنه = وه شاهێديان وه رمه گرن به ئه به دى وه ئه وانه له فاسقانن = ده رچوان له فه رمانى خوا به وه ى تاوانى گه وره يان كردووه بوختانيان هه ڵبه ستاوه بۆ ئافره تى داوێن پاك =. ئيللا ئه وانه نه بێ ته وبه ى ئه كه ن = په شيمان ئه بنه وه = له دواى ئه وه وه چاك ئه بن و چاكه ى ئه كه ن ئه وه به ته ئكيد خوا لێخۆشبووه له تاوان = تاوان دائه پۆشێ بۆ ته وبه كاران= و به به زه ييه = له گه ڵ به نده كانى=. وه ئه وانه ى تۆمه تى زينا ئه گرنه خێزانه كانيان وه شاهێديان نيه ته نها خۆيان نه بێ ئه وه شاهێدى كه سێكيان وايه كه چوار جار شاهێدى بدا به وه ى سوێند به خوا بخوات = بينيوێتى خێزانى زيناى كردوه = و ڕاستگۆيه . وه پێنجه م شاهێدى بڵێ له عنه تى خواى له سه رم ئه گه ر درۆ ئه كه م و له درۆزنانم. وه ئافره ته كه سزاى زيناى له سه ر لائه چێ به وه ى بێت چوار جار شاهێدى بدات و سوێند به خوا بخوات كه پياوه كه ى درۆ ئه كاو له درۆزنانه . وه پێنجه م شاهێدى دانى بڵێ توڕه يى خوا له سه رم بێت ئه گه ر پياوه كه م ڕاستگۆ بێت و له ڕاستگۆيان بێت).

لێره دياره ڕوونه ئه وه ى بوختان بكات بۆ ئافره تێك به وه ى زيناى كردووه ئه وه جه لدى لێده درێ حه قى بوختانه كه ى ئيللا ئه گه ر چوار شاهێد بێنێ ئه و كاره يان بينيبێ به ته واوى يانى بينيبێتيان عه وره تى پياوه كه له ناو عه وره تى ئافره ته كه بێت! وه ئه گه ر پياوێك ئه و تۆمه ته بخاته سه ر خێزانى ئه ويش جه لدى لێئه درێ يان ئه بێ سويند بخوات پێنج جاران ئه و كات جه لدى لێنادرێ ئافره ته كه ش ئه گه ر پێنج جار سوێند بخوا ئه ويش حه ددى لێده رناكرێ ڕزگارى ئه بێت ئه وه حوكمى ئيسلامه هه ر شتێك به پێچه وانه ى ئايه ت و فه رمووده كانى پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم بێت ئيسلام لێى به ريه وه ئه بێ بزانين ئه گه ر ئافره ت زيناى كرد و ژن نه بوو كچ بوو شووى نه كردبوو كوشتنى له سه ر نيه ته نها سه د جه لده و ساڵێك نه فى ده كرێ ئه وه ئه گه ر له سه رى سابت بوو ئه ى چۆن ئه گه ر سابت نه بێ!

وه هاتوه له ابْنِ عَبَّاسٍ خوا لێيان ڕازى بێت ئه فه رموێ : ( أَنَّ هِلَالَ بْنَ أُمَيَّةَ قَذَفَ امْرَأَتَهُ عِنْدَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِشَرِيكِ ابْنِ سَحْمَاءَ فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الْبَيِّنَةَ أَوْ حَدٌّ فِي ظَهْرِكَ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِذَا رَأَى أَحَدُنَا عَلَى امْرَأَتِهِ رَجُلًا يَنْطَلِقُ يَلْتَمِسُ الْبَيِّنَةَ فَجَعَلَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ الْبَيِّنَةَ وَإِلَّا حَدٌّ فِي ظَهْرِكَ فَقَالَ هِلَالٌ وَالَّذِي بَعَثَكَ بِالْحَقِّ إِنِّي لَصَادِقٌ فَلَيُنْزِلَنَّ اللَّهُ مَا يُبَرِّئُ ظَهْرِي مِنْ الْحَدِّ فَنَزَلَ جِبْرِيلُ وَأَنْزَلَ عَلَيْهِ{ وَالَّذِينَ يَرْمُونَ أَزْوَاجَهُمْ فَقَرَأَ حَتَّى بَلَغَ إِنْ كَانَ مِنْ الصَّادِقِينَ } فَانْصَرَفَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَرْسَلَ إِلَيْهَا فَجَاءَ هِلَالٌ فَشَهِدَ وَالنَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ أَنَّ أَحَدَكُمَا كَاذِبٌ فَهَلْ مِنْكُمَا تَائِبٌ ثُمَّ قَامَتْ فَشَهِدَتْ فَلَمَّا كَانَتْ عِنْدَ الْخَامِسَةِ وَقَّفُوهَا وَقَالُوا إِنَّهَا مُوجِبَةٌ قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ فَتَلَكَّأَتْ وَنَكَصَتْ حَتَّى ظَنَنَّا أَنَّهَا تَرْجِعُ ثُمَّ قَالَتْ لَا أَفْضَحُ قَوْمِي سَائِرَ الْيَوْمِ فَمَضَتْ فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَبْصِرُوهَا فَإِنْ جَاءَتْ بِهِ أَكْحَلَ الْعَيْنَيْنِ سَابِغَ الْأَلْيَتَيْنِ خَدَلَّجَ السَّاقَيْنِ فَهُوَ لِشَرِيكِ ابْنِ سَحْمَاءَ فَجَاءَتْ بِهِ كَذَلِكَ فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَوْلَا مَا مَضَى مِنْ كِتَابِ اللَّهِ لَكَانَ لِي وَلَهَا شَأْنٌ ) رواه البخاري . واته : ( هِلَالَ بْنَ أُمَيَّةَ تۆمه تى زيناى خسته پاڵ خێزانى له لاى پێغه مبه ر صلى الله عليه وعلى اله وسلم به وه ى له گه ڵ شَڕيكِ ابْنِ سَحْمَاء زيناى كردووه جا پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم فه رمووى : به ڵگه ئه بێ بێنێ =يانى چوار شاهێد بێنى= يان حه د له پشتت =ئه گه ر به ڵگه نه هێنيت جه لدت لێده ده ين= جا ووتى : ئه ى پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم ئه گه ر يه كێك له ئێمه پياوێك له سه ر ئافره ته كه ى ببينێ بڕوات به دواى به ڵگه بگه ڕێ جا پێغه مبه ر صلى الله عليه وعلى اله وسلم هه ر ئه يفه رموو : به ڵگه بێنه ئه گينا حه د له پشتت جا هلال ووتى : سوێند به وه ى تۆى به حه ق ناردووه من ڕاست ئه كه م خواى به رز ئه وه ى دائه به زێنێ كه پشتمى پێ ڕزگار بێ له حه د =به وه ى جه لد نه خۆم= جا جبريل دابه زى وه ئه و ئايه تانه ى بۆ پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم دابه زاند { وَالَّذِينَ يَرْمُونَ أَزْوَاجَهُمْ فَقَرَأَ حَتَّى بَلَغَ إِنْ كَانَ مِنْ الصَّادِقِينَ }= پێشتر ماناى ئه و ئايه تانه مان لێكدايه وه = جا پێغه مبه ر صلى الله عليه وعلى اله وسلم له و شوێنه ى وه حى بۆ هات چووه شوێنێكى ترو ناردى به دواى هلال ئه وجا هلال شاهێدى دا =سوێندى خوارد= وه پێغه مبه ريش صلى الله عليه وعلى اله وسلم ئه يفه رموو : به ته ئكيد خوا ئه زانێ يه كێكتان درۆ ئه كه ن جا كه سێك هه يه له ئێوه ته وبه بكات پاشان ئافره ته كه هه ڵسا شاهێدى دا = سوێندى خوارد= كه گه يشته پێنجه م سوێند ڕايان گرت ووتيان ئه وه ئه چه سپێنێ =ئه گه ر درۆ بكه ى توڕه يى خوات ئه كه وته سه ر= ابن عباس ئه فه رموێ : ئافره ته كه وه ستاو كشايه وه دواوه هه تا وا گومانمان برد ده گه ڕێته وه =په شيمان ئه بێته وه = پاشان ووتى : قه ومه كه ى خۆم فه زح =ئه تك = ناكه م ئه م ڕۆژگاره به رده وام بوو له شاهێديه كه ى جا پێغه مبه ر صلى الله عليه وعلى اله وسلم فه رمووى : سه يرى بكه ن =چاوه ڕوانى بكه ن= ئه گه ر مناڵه كه ى بوو چاوى ڕه ش بوو =وه ك ئه وه ى كلى له چاو دابى= نێركه كانى قه ڵه وو پڕ بوو وه قاچه كانى قه ڵه و بوو ئه وه مناڵى شريك كوڕى سحماءه جا مناڵه كه ى وابوو ئه و وه سفانه ى بوو ئه وجا پێغه مبه ر صلى الله عليه وعلى اله وسلم فه رمووى : ئه گه ر ئه وه نه بوا كه له كتابى خوا بڕيار دراوه =نابێ ئه و ئافره ته حه ددى لێدرێ ئه گه ر سوێندى خوارد= ئه وه  من و ئه و ئافره ته شتێكمان ئه بوو = يانى ئه مكرده عيبره ت=).

سه يرى ئه م فه رمووده بكه ن به جوانى و بيرى لێبكه نه وه ئه م كابرايه نه هات ژنه كه ى بكوژێ يه كسه ر چونكه كوشتن ده بێ به فه رمانى ئيمام =سه رۆك يان جێگرى له قازيه كان= بێت وه پياوه كه جه لدى ئه خوارد ئه گه ر سوێندى نه خواردبا! وه كه ئافره ته كه سوێندى خوارد حه ددى لێده رنه كرا كه ئه و نيشانه شى لێده ركه وت مناڵه كه ى هێشتا وازيان لێهێنا! وه پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم ئه فه رموێ : ( اجْتَنِبُوا السَّبْعَ الْمُوبِقَاتِ قَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ وَمَا هُنَّ قَالَ الشِّرْكُ بِاللَّهِ وَالسِّحْرُ وَقَتْلُ النَّفْسِ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَأَكْلُ الرِّبَا وَأَكْلُ مَالِ الْيَتِيمِ وَالتَّوَلِّي يَوْمَ الزَّحْفِ وَقَذْفُ الْمُحْصَنَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ الْغَافِلَاتِ ) متفق عليه  . واته : ( خۆتان بپارێزن و دوور كه ونه وه و پشت بكه نه ئه و حه وت تاوانه ى كه خاوه نه كه ى به هيلاك ئه بات ووتيان ئه ى پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم ئه مانه كام تاوانن ؟ پێغه مبه ر صلى الله عليه وعلى اله وسلم فه رمووى : هاوبه ش دانان بۆ خوا وه سيحر وه كوشتنى نه فسێك كه خوا حه رامى كردووه ته نها به حه ق نه بێ وه خواردنى ڕيبا وه خواردنى ماڵى يه تيم وه ڕاكردن له ڕۆژێك كه به رامبه رى دوژمنانى ئيسلامى له جيهاد وه بوختان كردن بۆ ئه و ئافره تانه ى داوێن پاكن و بێ ئاگان و بڕوادارن ) .
وه هاتووه له عمرى كوڕى خطاب خوا لێى ڕازى بێ ئه فه رموێ : ( إن الله بعث محمدا وأنزل عليه الكتاب فكان مما أنزل الله تعالى آية الرجم رجم رسول الله صلى الله عليه وسلم ورجمنا بعده والرجم في كتاب الله حق على من زنى إذا أحصن من الرجال والنساء إذا قامت البينة أو كان الحبل أو الاعتراف ) متفق عليه . واته : ( به ته ئكيد خوا محمدى ڕه وانه كردووه وه كتابى له سه ر دابه زاندووه وه له وه ى خواى به رز دايبه زاند ئايه تى ڕه جم بوو پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم ڕه جمى كردووه وه ئێمه له دواى ئه و ڕه جممان كردووه وه ڕه جم له كتابى خوا حه قه =سابته = له سه ر ئه وه ى زينا بكات له پياوو ئافره تان ئه گه ر پێشتر ژنيان هێنابوو يان شويان كردبوو ئه كه ر به به ڵگه سه لمێندرا به ڵگه هه بوو =چوار شاهێد هه بن= يان ئافره ته كه زگى هه بێت يان دان پێدانانى خۆيان هه بێت ). 
يانى ئه م سێ شته زينا ده سه لمێنن يان چوار شاهێد هه بن كه ئه وه زۆر زه حمه ته ! يان دان پێدانانى زيناكه ره كه يان ئافره تێك زگى هه بێت و مێرديشى نه بێت! به و مه رجه ى به زۆر زيناى له گه ڵ نه كرابێ وه ك دوايى ڕوونى ئه كه مه وه ان شاء الله .

له عبد الله ى كوڕى مسعود خوا لێى ڕازى بێت ئه فه رموێ : ( جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي عَالَجْتُ امْرَأَةً فِي أَقْصَى الْمَدِينَةِ وَإِنِّي أَصَبْتُ مِنْهَا مَا دُونَ أَنْ أَمَسَّهَا فَأَنَا هَذَا فَاقْضِ فِيَّ مَا شِئْتَ فَقَالَ لَهُ عُمَرُ لَقَدْ سَتَرَكَ اللَّهُ لَوْ سَتَرْتَ نَفْسَكَ قَالَ فَلَمْ يَرُدَّ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ شَيْئًا فَقَامَ الرَّجُلُ فَانْطَلَقَ فَأَتْبَعَهُ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ رَجُلًا دَعَاهُ وَتَلَا عَلَيْهِ هَذِهِ الْآيَةَ { أَقِمْ الصَّلَاةَ طَرَفَيْ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنْ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَاتِ ذَلِكَ ذِكْرَى لِلذَّاكِرِينَ } فَقَالَ رَجُلٌ مِنْ الْقَوْمِ يَا نَبِيَّ اللَّهِ هَذَا لَهُ خَاصَّةً قَالَ بَلْ لِلنَّاسِ كَافَّةً ) رواه مسلم . واته : ( پياوێك هاته لاى پێغه مبه ر صلى الله عليه وعلى اله وسلم ووتى : ئه ى پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم من له گه ڵ ئافره تێك ڕامبواردووه له و سه رى مه دينه وه وه من له گه ڵى كردوومه بێجگه له جيماع =ته نها جيماعم له گه ڵ نه كرد= جا ئه وه منم حوكم بكه له سه رم به وه ى ده ته وێ جا عمر پێى فه رموو : خوا سترى كردبوى =تاوانه كه ى شاردبويه وه ئه گه ر خۆت نه فسى خۆتت ستر كردبا فه رمووى : پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم هيچ وه ڵامى نه دايه وه جا پياوه كه هه ڵسا و ڕۆيشت جا پێغه مبه ر صلى الله عليه وعلى اله وسلم پياوێكى به دواى نارد بانگى كرد وه ئه و ئايه ته ى به سه ردا خوێنده وه { أَقِمْ الصَّلَاةَ طَرَفَيْ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنْ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَاتِ ذَلِكَ ذِكْرَى لِلذَّاكِرِينَ }=هود 114= {نوێژت بكه نوێژه فه ڕزه كان له بيدايه ت و كۆتايى ڕۆژ به يانى و ئێواران وه هه نده ك له شه و =هه ر پێنج نوێژه كه ئه گرێته وه = به ته ئكيد چاكه كان تاوانه كان ئه سڕنه وه و نايهێڵن ئه وه بير هێنانه وه يه بۆ ئه وانه ى بيرئه كه نه وه عيبره ت وه رده گرن } جا پياوێك له ناو قه ومه كه ووتى : ئه ى پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم ئه مه تايبه ت ته نها بۆ ئه و پياوه يه ؟ پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم فه رمووى : به ڵكو بۆ هه موو خه ڵكه ).
ئه وه ده رى ئه خات كه ئه گه ر كه سێك ئافره تێك ماچ بكات يان ده ست بكاته ملى يان هه ر شتێك مادام عه وره تى نه چوبێته عه وره تى حوكمى حه ددى نيه له سه ر! به ڵكو ئه گه ر چاكه ى هه بن خوا ئه و گوناهه ى بۆ ده سڕێته وه حه د له سه رى نيه به ڵام بێگومان ئيمام ئه توانێ عقوبه ى بدا ته عزيرى بكات به ڵام نه ك حه د يان بكوژرێ! ( عن سهل بن سعد عن النبي صلى الله عليه وسلم أن رجلا أتاه فأقر عنده أنه زنى بامرأة سماها له فبعث رسول الله صلى الله عليه وسلم إلى المرأة فسألها عن ذلك فأنكرت أن تكون زنت فجلده الحد وتركها ) رواه ابو داود وصححه الالباني . واته : ( له سهل كوڕى سعد له پێغه مبه ره وه صلى الله عليه وعلى اله وسلم كه پياوێك هاته لاى دانى نا له لاى به وه ى زيناى كردووه له گه ڵ ئافره تێك و ناوى هێنا جا پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم ناردى به دواى ئافره ته كه وه پرسيارى لێكرد له سه ر ئه و شته ئافره ته كه ئينكارى كرد =ووتى وانيه = زيناى نه كردووه جا پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم جه لدى لێدا له پياوه كه حه ددى ده ركرد وه وازى له ئافره ته كه هێنا).
له و فه رمووده ئه بينين پياوێك ئه ڵێ زينام له گه ڵ فلان كردووه به ڵام ئافره ته كه ئه ڵێ وانيه ئه وه ته نها حه د له و كه سه ده ركرا كه دانى نا به تاوانه كه ى ئه وه ى دانى نه نا حه ددى لێده رنه كرا!
ئه وه ى زۆرى لێبكرێ بۆ زينا حه ددى له سه ر نيه و تاوانباريش نابێ ئه گه ر ئافره تێك يان پياوێك به زۆر زيناى له گه ڵ بكرێ و ده ست درێژى بكرێته سه رو ناچار بكرێ له سه رى ئه وه تاوانبار نيه و حه ددى له سه ر نيه ! پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم ئه فه رموێ :( إن الله تجاوز عن أمتي الخطأ والنسيان وما استكرهوا عليه ) رواه ابن ماجة وصححه الالباني واته : ( به ته ئكيد خوا خۆش بووه له ئوممه ته كه ى من له هه ڵه وه ئه وه ى له بيرى كه ن وه ئه وه ى به زۆر پێيان كرابێ ).

له أبى عبد الرحمن السلمى فه رمووى : ( أتى عمر بن الخطاب رضى الله عنه بامرأة جهدها العطش فمرت على راع فاستسقت فأبى أن يسقيها إلا أن تمكنه من نفسها ففعلت فشاور الناس في رجمها فقال علي رضى الله عنه : هذه مضطرة أرى أن تخلي سبيلها ففعل ) اخرجه البيهقي وصححه الالباني في الارواء 2313  .  واته : ( ئافره تێكيان هێنا بۆ لاى عمر ى كوڕى خگاب خوا لێى ڕازى بێ كه تێنوێتى زۆرى بۆ هێنابوو جا به لاى شوانێك ڕه ت ببوو و داواى ئاوى لێكردبوو شوانه كه ش ڕازى نه بوو ئاوى بداتێ ئيللا به وه نه بێ كه خۆى ته سليمى بكات ئافره ته كه ش واى كرد =له تێنوێتيان= جا عمر خوا لێى ڕازى بێ موشاوه ره ى به خه ڵكه كه كرد پرسى پێكردن جا على خوا لێى ڕازى بێ فه رمووى : ئه وه ناچار بووه وا ئه بينم به رى بده ى بڕوات جا عمر خوا لێى ڕازى بێ واى كرد ).

له طارق بن شهاب ئه فه رموێ : ( أن امرأة زنت فقال عمر : أراها كانت تصلي من الليل فخشعت فركعت فسجدت فأتاها عاد من العواد فتجثمها فأرسل عمر إليها فقالت كما قال عمر فخلى سبيلها ) أخرجه ابن أبي شيبة في ( المصنف ) وصححه الالباني في الارواء 2312  . واته : ( ئافره تێك زيناى كرد جا عمر خوا لێى ڕازى بێ فه رمووى : وا ئه بينم ئه و ئافره ته نوێژى ئه كر د له شه و جا خشوع گرتبووى جا ڕكوعى بردو سه جده ى برد جا پياوێك له پياوان بۆى هات و گرتيه خۆى =زيناى له گه ڵ كرد به زۆر= جا عمر خوا لێى ڕازى بێ ناردى بۆ لاى ئافره ته كه جا ئافره ته كه ئه وه ى ووت كه عمر خوا لێى ڕازى بێ ووتى جا عمر خوا لێى ڕازى بێ وازى لێهێنا ئازادى كرد).
ئه مه بۆمان ڕوون بۆوه ئه وه ى زۆرى لێكرابێ حه ددى له سه ر نيه چونكه بيستومانه زۆر ئافره ت كوژراون حه قيقه تيش ئه و ئافره ته تاوانى نه بووه چونكه زۆرى لێكراوه ترسێندراوه به كوشتن يان حه يا بردن و به كوشت دان و زۆر شتى تر! ئه وه ئه گه ر ئه م كاره شى به خۆشى خۆى كردبوو هه ر نابێ بكوژرێ ئه بێ به ڵگه هه بێ يان خۆى دان بنێ به و تاوانه يان زگى هه بێت ئه وجا ئه گه ر كچ بێ ناكوژرێ ئه گه ر ژن بێ ئه كوژرێ به ڵام ڕه جم ئه كرێ نه ك به شێوه يه كى تر بكوژرێى مه يته كه شى فڕێ بدرێ كه ئه مه هه ر بۆ خۆى تاوانێكى قيزراوه و بێڕێزيه كى گه وره يه به رامبه ر مرۆڤێك كه خوا ڕێزى لێناوه ! ئه وجا ئيمام قازى ئه و حوكمه ئه بێ جێبه جێ بكات نه ك باوك يان مێرد له فه رمووده كانيش ئه مه مان بۆ ڕوون بۆوه پێشتر وه كه ڕه جميش بكرێ ئه بێ ڕێزى بگيرێ و نوێژى له سه ر بكرێ و بنێژرێ وه ك له م فه رمووده ى داهاتوو ده ر ئه كه وێ والله اعلم.

لة عَبْدُ اللَّهِ بْنُ بُرَيْدَةَ له باوكيه وه ئه گێڕێته وه : ( أَنَّ مَاعِزَ بْنَ مَالِكٍ الْأَسْلَمِيَّ أَتَى رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي قَدْ ظَلَمْتُ نَفْسِي وَزَنَيْتُ وَإِنِّي أُرِيدُ أَنْ تُطَهِّرَنِي فَرَدَّهُ فَلَمَّا كَانَ مِنْ الْغَدِ أَتَاهُ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي قَدْ زَنَيْتُ فَرَدَّهُ الثَّانِيَةَ فَأَرْسَلَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِلَى قَوْمِهِ فَقَالَ أَتَعْلَمُونَ بِعَقْلِهِ بَأْسًا تُنْكِرُونَ مِنْهُ شَيْئًا فَقَالُوا مَا نَعْلَمُهُ إِلَّا وَفِيَّ الْعَقْلِ مِنْ صَالِحِينَا فِيمَا نُرَى فَأَتَاهُ الثَّالِثَةَ فَأَرْسَلَ إِلَيْهِمْ أَيْضًا فَسَأَلَ عَنْهُ فَأَخْبَرُوهُ أَنَّهُ لَا بَأْسَ بِهِ وَلَا بِعَقْلِهِ فَلَمَّا كَانَ الرَّابِعَةَ حَفَرَ لَهُ حُفْرَةً ثُمَّ أَمَرَ بِهِ فَرُجِمَ قَالَ فَجَاءَتْ الْغَامِدِيَّةُ فَقَالَتْ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي قَدْ زَنَيْتُ فَطَهِّرْنِي وَإِنَّهُ رَدَّهَا فَلَمَّا كَانَ الْغَدُ قَالَتْ يَا رَسُولَ اللَّهِ لِمَ تَرُدُّنِي لَعَلَّكَ أَنْ تَرُدَّنِي كَمَا رَدَدْتَ مَاعِزًا فَوَاللَّهِ إِنِّي لَحُبْلَى قَالَ إِمَّا لَا فَاذْهَبِي حَتَّى تَلِدِي فَلَمَّا وَلَدَتْ أَتَتْهُ بِالصَّبِيِّ فِي خِرْقَةٍ قَالَتْ هَذَا قَدْ وَلَدْتُهُ قَالَ اذْهَبِي فَأَرْضِعِيهِ حَتَّى تَفْطِمِيهِ فَلَمَّا فَطَمَتْهُ أَتَتْهُ بِالصَّبِيِّ فِي يَدِهِ كِسْرَةُ خُبْزٍ فَقَالَتْ هَذَا يَا نَبِيَّ اللَّهِ قَدْ فَطَمْتُهُ وَقَدْ أَكَلَ الطَّعَامَ فَدَفَعَ الصَّبِيَّ إِلَى رَجُلٍ مِنْ الْمُسْلِمِينَ ثُمَّ أَمَرَ بِهَا فَحُفِرَ لَهَا إِلَى صَدْرِهَا وَأَمَرَ النَّاسَ فَرَجَمُوهَا فَيُقْبِلُ خَالِدُ بْنُ الْوَلِيدِ بِحَجَرٍ فَرَمَى رَأْسَهَا فَتَنَضَّحَ الدَّمُ عَلَى وَجْهِ خَالِدٍ فَسَبَّهَا فَسَمِعَ نَبِيُّ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ سَبَّهُ إِيَّاهَا فَقَالَ مَهْلًا يَا خَالِدُ فَوَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَقَدْ تَابَتْ تَوْبَةً لَوْ تَابَهَا صَاحِبُ مَكْسٍ لَغُفِرَ لَهُ ثُمَّ أَمَرَ بِهَا فَصَلَّى عَلَيْهَا وَدُفِنَتْ ) رواه مسلم . واته : ( وابوو ماعز كوڕى مالك ى اسلمى هاته لاى پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم ووتى : ئه ى پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم ئه من سته مم كردووه له نه فسى خۆم وه زينام كردووه وه من ده مه وێ پاكم كه يته وه جا پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم ڕه ددى كرده وه جا كه به يانى بوو هاته وه لاى ووتى : ئه ى پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم من زينام كردووه ڕه ددى كرده وه دووباره جا پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم ناردى بۆ لاى قه ومه كه ى پێى فه رموون : ئايا شتێ ده زانن كه ئه و كابرايه عه قڵى ته واو نه بێ شتێ له عه قڵى هه بێ ئينكارى بكه ن ووتيان نايزانين ده رباره ى ئيللا ئه وه نه بێ كه خاوه نى عه قڵه له چاكه كانمانه له وه ى ئه بينين جا سێيه م جار هاته وه لاى دووباره پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم نارديه لاى قه ومه كه ى پرسيارى كردو هه واڵيان پێدا كه هيچ عه يبى نيه وه عه قڵيشى عه يبى نيه جا كه چواره م جار هات حه فرێكى بۆ هه ڵكه ند پاشان فه رمانى پێدا كه ڕه جم بكرێ ڕه جم كرا فه رمووى : جا =ئافره تێك=له الغامديه كان هات جا ووتى : ئه ى پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم من زينام كردووه و پاكم كه ره وه وه پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم ڕه ددى كرده وه جا كه به يانى بويه وه ئافره ته كه ووتى : ئه ى پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم بۆ ئه مگێڕيته وه له وانه يه تۆ بمگێڕيته وه وه ك ماعزت گه ڕانده وه سوێند به الله من زگم هه يه پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم فه رمووى : بڕۆ تا مناڵت ئه بێت جا كه مناڵى بوو هاته لاى به مناڵه كه يه وه له په ڕۆيه كى وه رپێچابوو ووتى ها ئه وه مناڵه كه شم بوو پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم فه رمووى : بڕۆ شيرى بده رێ هه تا له شيرى ده كه يته وه =خواردن ئه توانێ بخوات= جا كه مناڵه كه ى له شير كرده وه هاته وه مناڵه كه ى له گه ڵ خۆى بۆ هێنا كه كه رته نانى له ده ست بوو =يانى تواناى خواردنى بوو= ووتى : ئه وه ئه ى پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم له شيرم كرده وه وه خواردنيش ئه خوات جا پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم مناڵه كه ى دا پياوێك له موسڵمانان پاشان فه رمانى كرد به حه فر كردن بۆى تاسينگى وه فه رمانى به خه ڵك كرد و ڕه جميان كرد خالد كوڕى وليد ڕووى تێكردو به ردێكى و گرته سه رى جا خوێن به ربوو =فليچقه ي كرد= به ڕووى خالد جا جنێوى پێدا پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم ئه مه ى بيست كه جنێوى دا جا فه رمووى : له سه رخۆ ئه ى خالد سوێند به وه ى نه فسى منى به ده سته ئه و ئافره ته ته وبه يه كى كرد ته وبه يه كى وا ئه گه ر خاوه نى گومرگ بيكردبا خوا لێى خۆش ئه بوو پاشان فه رمانى كرد به وه ى ڕه جم بكرێ وه نوێژى له سه ر كرد وه دفن كرا ).

ئه و فه رمووده زۆر سوودى تێدا له وانه

1- ئه بێت ئه و كه سه ى تاوانى زينا ده كات ته وبه بكات باشتره نه ك بچێت دان به تاوانه كه ى بنێ حه ددى لێده ركرێ بينيمان چۆن پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم ئه م پياوه و ئافره ته ى ئه گه ڕانده وه تا ته وبه بكه ن!

2- وه ئه و ئافره ته ى زيناى كرد يان ئه و پياوه ى زيناى كرد دانى نا به تاوانه كه ى ئه وه حه ددى له سه ر ده رئه كرێ به ڵام بێڕێزى به رامبه رى ناكرێ ئه شبێ نوێژى له سه ر بكرێ و دفنيش بكرێ .

3- وه مناڵى زينا ئه گه ر سابت بوو مناڵى زينايه ئه وه هيچ تاوانى نيه ئه بێ دايكى ڕه جم نه كرێ يه كه م تا مناڵه كه ى له دايك ده بێ دووه م تا شيرى ئه داتێ سێهه م مناڵه كه بدرێته كه سێك به خێوى بكات هاتووه له روايه ته كى تر ( فَأَتَى النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ قَدْ وَضَعَتْ الْغَامِدِيَّةُ فَقَالَ إِذًا لَا نَرْجُمُهَا وَنَدَعُ وَلَدَهَا صَغِيرًا لَيْسَ لَهُ مَنْ يُرْضِعُهُ فَقَامَ رَجُلٌ مِنْ الْأَنْصَارِ فَقَالَ إِلَيَّ رَضَاعُهُ يَا نَبِيَّ اللَّهِ قَالَ فَرَجَمَهَا ) مسلم . واته : ( هاته لاى پێغه مبه ر صلى الله عليه وعلى اله وسلم فه رمووى مناڵه كه ى بووه پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم كه وابێ ڕه جمى ناكه ين مناڵه كه ى به بچووكى واز لێبێنين كه س نه بێ به خێوى بكات پياوێك له ئه نساريه كان هه ڵسايه وه ووتى : به خێو كردنى بۆ من ئه ى پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم فه رمووى : ڕه جمى كرد).

4- ئه بێ ئيمام قازى ته ئكيد بكات له دان پێدانانه كه بزانێ ئه و كه سه له سه ر خۆيه تى!

5- خاوه نى گومرگ ئه وه ى گومرگ ئه سه نێ له خه ڵك تاوانه كه ى زۆر گه وره تره له زينا چونكه مافى خه ڵكێكى زۆرى ئه چێته سه ر والله اعلم .

سوودى تريش هه ن له فه رمووده كه وه ك ئه وه ى كه ته وبه ى ڕاست تاوانى زيناو هه ر تاوانێكى گه وره ڕه ش ئه كاته وه وه ئيمام قازى ئه بێ فه رمانى حه دد ده ربكات كه سيش نابێ له خۆيه وه ئيهانه ى ئه و كه سه بكات كه حه ددى له سه ره زۆر سوودى تريش.

وه هاتووه له على خوا لێى ڕازى بێ ئه فه رموێ ئافره تێك زيناى كردووه له نيفاسا بووه ترساوه له وه ى بمرێ جه لدى لێنه داوه پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم پێى فه رموو چاكت كرد : (اتْرُكْهَا حَتَّى تَمَاثَلَ ) رواه مسلم . واته : ( وازى لێبێنه تا چاك ئه بێته وه ). وه پياوێكى تر نه خۆش و لاوازو بێ توانا بوو پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم فه رمووى : ( اجلدوه ضرب مائة سوط ، قالوا : يا نبي الله ! هو أضعف من ذلك ، لو ضربناه مائة سوط مات ؟ قال : فخذوا له عثكالا فيه مائة شمراخ فاضربوه ضربة واحدة) سلسلة الاحاديث الصحيحة 2986  . واته : ( سه د قامچى لێبده ن ، ووتيان : ئه ى پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم ئه و له وه بێ توانا تره خۆى له به ر سه د قامچى ڕاگرێ ئه گه ر سه د قامچى لێبده ين ئه مرێ پێغه مبه رى خوا صلى الله عليه وعلى اله وسلم فه رمووى : ده بڕۆن لقه دار خورمايه كى ببه ن سه د چيلكه ى هه بێت و يه ك جارى به وه لێيبده ن ).

( ئاماده کردنی باوکی حارس)

(مافی گشت موسڵمانێکه بۆ سود وه رگرتن و بڵاوکردنه وه ی گشت بابه ته کانی ماڵپه ڕی فه رمووده )