پارشێوکردن وه‌ حيكمه‌ت له‌ پارشێو

پارشێوکردن وه‌ حيكمه‌ت له‌ پارشێو

خواى په‌روه‌ردگار ڕۆژووى له‌سه‌ر فه‌رز كردووين هه‌ر وه‌كو چۆن له‌سه‌ر ئوممه‌تانى خاوه‌ن په‌ڕتوك ( أهل الكتاب ) ى له‌ پێشدا فه‌رز كردووه‌ ، خواى پايه‌ به‌رز ده‌فه‌رمووێ : ( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ ) [البقرة : 183]. به‌شێوه‌يه‌ك كه‌ ڕۆژووه‌كه‌مان له‌كات و حوكمدا له‌گه‌ڵ ڕۆژووى ئوممه‌تانى خاوه‌ن په‌ڕتوك ( أهل الكتاب ) دا يه‌كيان ده‌گرته‌وه‌ ، كه‌ پێويست بوو خواردن و خواردنه‌وه‌ و جووت بوون له‌گه‌ڵ خێزاندا نه‌كرێت دواى خه‌وتن : واته‌ ئه‌گه‌ر يه‌كێك لێيان خه‌وى لێ بكه‌وتبايه‌ ئه‌وا بۆى ڕه‌وا نه‌بوو خواردن بخوات تا شه‌وه‌كه‌ى ترى به‌سه‌ردا دێت ، ئه‌ويش له‌سه‌ر موسوڵمانان فه‌رز كرا هه‌ر وه‌كو چۆن پێشتر باسمان كرد  ، به‌ڵام كاتێ ( نه‌سخ ) كرايه‌وه‌ ، پێغه‌مبه‌رى خوا () فه‌رمانى كرد به‌ پارشێو كردن بۆ جيا كردنه‌وه‌ى ڕۆژووى موسوڵمانان له‌ ڕۆژووى ئوممه‌تانى خاوه‌ن په‌ڕتوك ( أهل الكتاب ) .

له‌ (عَمر)ى كوڕى (العاص) ه‌وه‌ (ڕه‌زای خوا ی لێبێت ) ده‌گێڕنه‌وه‌ فه‌رموويه‌تى : پێغه‌مبه‌رى خوا () فه‌رمووى : " فَصْلُ مَا بَيْنَ صيامِنَا ۆصيامِ أهْلِ الكِتابِ : أكْڵه‌ُ السُّحُڕ " (أخرجه مسلم رقم : ( 1096 ) .). واته‌ : جيا كه‌ره‌وه‌ى ڕۆژووى ئێمه‌ و ڕۆژووى ئوممه‌تانى خاوه‌ن په‌ڕتوك ( أهل الكتاب ) : خواردنى پارشێوه‌ .

چاكه‌كانى پارشێو ( فضل السحور ) :

أ / پارشێو كردن به‌ره‌كه‌تى تيايه‌ :

له‌ ( سلمان ) ه‌وه‌ (ڕه‌زای خوا ی لێبێت ) ده‌گێڕنه‌وه‌ فه‌رموويه‌تى : پێغه‌مبه‌ر ()فه‌رمووى : " البَّرَكَةُ في ثَلاثَةٍ : الجَمَاعَة ، والثَّريْد ، والسُّحُور "  أخرجه الطبراني في (الكبير) رقم : (6127) ، وأبو نعيم في (ذكر أخبار أصفهان) : (1/57) عن سلمان الفارسي . قال الهيثمي في (المجتمع) : (3/151) : (وفيه أبو عبدالله البصري ، قال الذهبي : لا يعرف ، وبقية رجاله ثقات) . وله شاهد عن أبي هريرة : أخرجه الخطيب في (موضح أوهام الجمع والتفريق) : (1 / 263) ، وسنده حسن في الشواهد . واته‌ : به‌ره‌كه‌ت له‌ سێ شت دايه‌ : جه‌ماعه‌ت ، و تريت ( نانه‌وڵه‌ ) ، و پارشێو كردن .

وه‌ له‌ ( أبو هريره‌ ) وه‌ (ڕه‌زای خوا ی لێبێت ) ده‌گێڕنه‌وه‌ فه‌رموويه‌تى : پێغه‌مبه‌ر () فه‌رموويه‌تى : " إِنَّ اللهَ جَعَلَ البَرَكَةَ في السُّحُورِ والكَيْلِ " أخرجه الشيرازي في ( الألقاب ) ـ كما في ( الجامع الصغير ) رقم : ( 1715 ) ، والخطيب في (الـموضح) : ( 1 / 263 ) عن أبي هريرة بالسند السابق نفسه . وهو حسن في الشواهد ، ويشهد له ما قبله ، و بيض له المناوى في ( فيض القدير ) : ( 2 / 223 ) فكأنه لم يقف على سنده ! . واته‌ : خواى په‌روه‌ردگار به‌ره‌كه‌تى خستووه‌ته‌ پارشێو و پێوانه‌كردنه‌وه‌ .

وه‌ له‌ (عبد الله)ى كوڕى (الحرث)ه‌وه‌ ده‌گێڕنه‌وه‌ له‌ پياوێك له‌ هاوه‌ڵانى پێغه‌مبه‌ره‌وه‌ () فه‌رمووى : خه‌ريكى پارشێو كردن بووم پێغه‌مبه‌ر () هاته‌ ژووره‌وه‌ و پێى فه‌رمووم : " إنَّها بَرَكَةٌ أعْطَاكُم اللهُ إيَّاهَا فَلا تَدَعُوه "  أخرجه النسائي : ( 4 / 145 ) ، و أحمد : ( 5 / 270 ) ، وسنده صحيح . واته‌ : ئه‌م پارشێوه‌ به‌ره‌كه‌ته‌ خوا پێى به‌خشيون ، نه‌كه‌ن له‌ ده‌ستى بده‌ن . به‌ره‌كه‌تى پاشێوكردنيش ئاشكرايه‌ ، چونكه‌ شوێن كه‌وتنى سوننه‌ته‌ ، به‌ هێزكه‌ريشه‌ بۆ به‌ ڕۆژوو بوون له‌به‌ر سووكى ڕۆژووه‌كه‌ له‌سه‌ر ڕۆژووان ، هه‌روه‌ها ئه‌نجام دانى پێچه‌وانه‌ى كارى ئوممه‌ته‌ خاوه‌ن په‌ڕتوكه‌كانه‌ ( أهل الكتاب ) ه‌ ، چونكه‌ ئه‌وان پارشێو ناكه‌ن ، بۆيه‌ ئه‌بينين پێغه‌مبه‌رى ڕه‌حمه‌ت () ناوى لێ ناوه‌ : ( الغذاء المبارك ) واته‌ : خواردنى به‌ پيت و به‌ره‌كه‌ت ، هه‌روه‌كو له‌ فه‌رمووده‌ى ( العرباض )ى كوڕى ( ساريه‌ ) ه‌و ( أبي الرداء ) ه‌وه‌ (ڕه‌زای خوا ی لێبێت ) هاتووه‌ كه‌ پێغه‌مبه‌رى خوا () فه‌رموويه‌تى : " هَلُمَّ إلى الغِذَاءِ المُبَارَك : يَعْني السُّحُور "  أما حديث العرباض : فاخرجه أحمد : ( 4 / 126 ) ، و أبو داود : ( 2 / 303 ) ، والنسائي : ( 4 / 145 ) . واته‌ : وه‌رن بۆ خواردنى به‌ پيت و به‌ره‌كه‌ت ، واته‌ : پارشێو .

ب / خواى په‌روه‌ردگار و فريشته‌كانى صه‌ڵاوات ده‌ده‌ن له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سانه‌ى پاشێو ده‌كه‌ن :

له‌وانه‌يه‌ گه‌وره‌ترين به‌ره‌كه‌تى پارشێو ئه‌وه‌ بێ كه‌ ڕۆژووانان لێ خۆشبوونى خواى پايه‌ به‌رز و پاك و بێگه‌رد ده‌يانگرێته‌وه‌ و ڕه‌حمه‌تى خۆى به‌ سه‌ردا ڕشتوون ، وه‌ هه‌روه‌ها فريشته‌كانى ئه‌و خوا ميهره‌بان و به‌ڕه‌حمه‌ ده‌پاڕێنه‌وه‌ و داواى لێ خۆشبوونيان بۆ ده‌كه‌ن ، بۆ ئه‌وه‌ى له‌ كۆمه‌ڵى ڕزگار بووانى خوا بژمێررێن له‌ مانگى ڕه‌مه‌زانى پيرۆزدا .

له‌ (أبو سعيد الخدري)ه‌وه‌ (ڕه‌زای خوا ی لێبێت ) ده‌گێڕێته‌وه‌ فه‌رموويه‌تى : پێغه‌مبه‌ر () فه‌رموويه‌تى : " السُّحُورُ أكْلَةٌ بَرَكَة ، فَلا تَدْعُوهُ ، وَلَو أنْ يَجْرَعَ أحَدُكُم جُرْعَةً مِنْ مَاءٍ ، فَإنَّ اللهَ ، وَمَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلى المُتَسَحِّرينَ "  أخرجه ابن أبي شيبة : ( 3 / 8 ) ، و أحمد : ( 3 / 12 ) و ( 3 / 44 ) من ثلاثة طرق عن أبي سعيد الخدري ، و يشد بعضها بعضا . . واته‌ : پارشێو كردن خواردنێكى به‌ به‌ره‌كه‌ته‌ ، نه‌كه‌ن له‌ ده‌ستى بده‌ن ، ئه‌گه‌ر به‌ خواردنه‌وه‌ى قومێك ئاويش بۆ بێ ، چونكه‌ خواى په‌روه‌ردگار و فريشته‌كانى صه‌ڵاوات ده‌ده‌ن له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سانه‌ى پارشێو ده‌كه‌ن . بۆيه‌ پێويسته‌ هيچ موسوڵمانێك ئه‌م پاداشته‌ گه‌وره‌يه‌ى خواى به‌ڕه‌حم و ميهره‌بان له‌ ده‌ست نه‌دات . وه‌ باشترين خواردن له‌ پارشێودا ( خورمايه‌ ) : پێغه‌مبه‌ر () فه‌رموويه‌تى : " نِعْمَ سُحُور الـمُؤْمنِ التَّمْرُ " أخرجه أبو داود : ( 2 / 303 ) ، وابن حبان رقم : ( 223 ) ، والبيهقي : ( 4 / 237 ) من طُرِقٍ عن محمد بن موسى عن سعيد المقبري عن أبي هريرة ، وسنده صحيح . واته‌ : باشترين خواردنى ئيماندار له‌ پارشێودا بريتىيه‌ له‌ : خورما ، وه‌ ئه‌گه‌ر كه‌سێك هيچ شتێكى ده‌ست نه‌كه‌وت ئه‌وا هيچ نه‌بێ با قومێك ئاو بخواته‌وه‌ له‌به‌ر ئه‌و شتانه‌ى كه‌ باسمان لێ وه‌ كردن ، وه‌ له‌به‌ر فه‌رمووده‌ى پێغه‌مبه‌ر () كه‌ فه‌رموويه‌تى : " تَسَحَّرُوا وَلَوْ بِجُرْعَةِ مَاءٍ "  أخرجه أبو يعلى رقم : ( 3340 ) عن أنس ، وفيه ضعف . ويشهد له حديث عبدالله بن عمرو عند ابن حبان رقم : ( 884 ) ، وفيه عنعنة قتادة ، فالحديث حسن . واته‌ : پارشێو بكه‌ن ئه‌گه‌ر به‌ قومێك ئاويش بێت .

(سه‌رچاوه‌ چۆنیه‌تی ڕۆژووی پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) له‌قورئان و فه‌رمووده‌)