|
فەرموودەعه‌قیده - بیروباوەڕی ڕاستڕوونکردنەوەی شەرعیبەهەشت و دۆزەخبیدعە و داهێنراوەکانبابەتی گشتی + وته‌ی زانایان و دانایان پەروەردە و خێزانبابەتی عەرەبیتاوان و حەرامکراوەکاننزا و پاڕانەوەژیاننامه و ڕووداو و بەسەرهاتەکانمانگی ره‌مه‌زانگۆشەی فه‌توا
|
کورته باسێکی پوخت سه‌باره‌ت به حۆریه چاوگه‌شه‌کانی به‌هه‌شت کورته باسێکی پوخت سه‌باره‌ت به حۆریه چاوگه‌شه‌کانی به‌هه‌شت موسڵمانی به‌ڕێز: گه‌رده ته‌وێ له‌وخۆشیانه بێبه‌ش نه‌بیت که‌له به‌هه‌شت
دایه ، پێویسته خۆڕاگر و لێبڕوا بیت و پابه‌ند بیت به‌دینه که‌ته‌وه تائه‌وڕۆژه‌ی
مردن ده‌بێته مێوانت ، ئه‌وکاته فریشته‌کان مژده‌ی به‌هه‌شتت پێ ده‌ده‌ن وه‌ك وپاداشتێك
له‌سه‌رئارام گرتنت . ئه‌به‌هه شته‌ی که خوای گه‌وره له‌باره‌یه‌وه ده‌فه‌رمووێت.
( وَفِيهَا مَا تَشْتَهِيهِ الْأَنْفُسُ وَتَلَذُّ الْأَعْيُنُ وَأَنْتُمْ فِيهَا خَالِدُونَ
) الزخرف: ٧١ . واته : له‌وبه‌هه‌شته دا
هه‌رچی نه‌فس حه‌زی لێ بکات و دڵ بیخوازێت و چاوحه‌زبه‌دیتنی بکات ئاماده‌یه وه‌ئێوه
، ئه‌ی خواناس وپاکان ، ژیانی هه‌میشه‌یی ونه‌بڕاوه‌شی تیادا ده‌بنه‌سه‌ر . وه‌خوای
گه‌ره مژده به‌بڕواداران ده‌دات وده‌فه‌رمووێت
: ( إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِى مَقَامٍ أَمِينٍ
فِى جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ يَلْبَسُونَ
مِنْ سُنْدُسٍ وَإِسْتَبْرَقٍ مُتَقَابِلِينَ
كَذَلِكَ وَزَوَّجْنَاهُمْ بِحُورٍ عِينٍ
يَدْعُونَ فِيهَا بِكُلِّ فَاكِهَةٍ آَمِنِينَ لَا يَذُوقُونَ فِيهَا الْمَوْتَ إِلَّا الْمَوْتَةَ
الْأُولَى وَوَقَاهُمْ عَذَابَ الْجَحِيمِ
فَضْلًا مِنْ رَبِّكَ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ) الدخان: ٥١ –
٥٧). واته: به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ی له‌خواترس و پارێزگارن ، له‌شوێنی زۆئارامدا ژیان ده‌به‌نه
سه‌ر ، له‌باخچه‌و باخه کانی به‌هه‌شتدا
، له‌پاڵ کارێز و کانی وتافگه کاندا ده‌ژین (هه‌میشه له‌سه‌یران وخۆشیدان)
، ده‌پۆشن له ئاوڕشمی ته‌نك و ئه‌ستوور ، له‌وکاته‌دا خۆشه ویستان له‌به‌رامبه‌ربه
یه‌ك داده‌نیشن و (به‌ڕووی خۆشه‌وه بۆیه‌کتر ده‌ڕوانن و گفتو گۆی خۆش وبه‌تام ده‌که‌ن
، هه‌روه‌ها حۆریه چاوگه‌ش و گوڵئه نداممان کردووه به‌هاوسه‌ریان ، بانگ ده‌که‌ن
تیایدا بۆهه‌موو جۆره میوه‌یه‌ك ، بێ ئه‌وه‌ی بترسن له‌ته‌واو بوون و له‌به‌رچاکه‌وتن
، له‌هه‌مووی خۆشتر ئه‌وه یه که‌هه‌رگیز تاڵی مردن ناچێژن تیایدا جگه له‌ومردنه‌ی
یه‌که‌مجارو په‌روه‌ردگاریان له‌سزای دۆزه‌خیش به‌دووری گرتوون و پاراستوونی ، جائه‌مه
ڕێزوفه‌زڵێکی تایبه‌تیه له‌لایان په‌روه‌ردگاری تۆوه ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌علیه‌وسلم)
،ئه‌ی بڕوادار، به‌ڕاستی ته‌نها ئه‌وه‌یه سه‌رکه‌وتنی گه‌وره‌و بێ سنوور. وه خوای
گه‌وره ده‌فه‌رمووێت : ( فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَا أُخْفِىَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ
أَعْيُنٍ جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ )
السجدة: ١٧ ) واته:جاهیچ که‌س له‌وبه‌خته‌وه‌را
نه نازانێت چی بۆهه‌ڵ گیراوه و شاراوه‌ته‌وه له‌نازونیعمه‌تی جۆراو جۆر ، که‌چاوه‌کان
و پێ گه‌ش ده‌بنه‌وه ، له‌پاداشتی کارو کرده‌وه‌ی پاك وچاکه‌کانیداکه له (دونیایدا)ئه‌نجامیان
ده‌دا. خوای گه‌وره به‌به‌هه‌شتی پڕله‌نا زونیعمه‌ت شادمان بکات وحۆریه چاوگه‌شه‌کان
بکات به‌هاوسه‌رمان . أمین. پێناسه‌ی حۆری (حور)کۆی وشه‌ی ( حوراء ) ه ، واته : کیژۆڵه‌یه‌کی گه‌نجی جوانی سپی
چاوڕه‌ش . (انظر: بشری المحبین بأخبارالحورالعین : ص 40). سیفاتی حۆریه چاوگه‌شه‌کان حۆریه‌کان کۆمه‌ڵه سیفاتێکیان تێدایه که که‌له‌جگه له‌خۆیاندا نیه
له‌وسیفه‌تانه‌ش : (1) زۆرجوانن: حۆریه‌کان زۆرسپی وچاو گه‌وره‌ن وتازه سینگ کردوون ، خوای
گه و‌ره وه‌سفی جوانیه که‌یان ده‌کات به‌م
شێوه‌یه : ( كَأَنَّهُنَّ الْيَاقُوتُ وَالْمَرْجَانُ ) الرحمن: ٥٨ ) . واته: واته له‌جوانی و قه‌شنگی
وشۆخوشه‌نگیدا وه‌کویاقوت و مه‌رجان وان .که‌د ووجۆری گه‌وهه‌ری به‌نرخن و له‌ده‌ریاده‌رده‌هێندرێن
. وه له‌ئایتێکی تر خوای گه‌وره ده‌فه‌رمووێت ( وَحُورٌ عِينٌ كَأَمْثَالِ اللُّؤْلُؤِ الْمَكْنُونِ ) الواقعة:
٢٢ – ٢٣ ). واته : بۆبه‌هه‌شتیه‌کان حۆری جاوگه‌ش و چاوڕه‌ش هه‌یه که‌وه‌کو مرواری
شاراوه‌و ده‌ست لێ نه‌که‌وتووان. وه‌له‌ئیتــێکیتردا ( كَأَنَّهُنَّ بَيْضٌ مَكْنُونٌ
) الصافات: ٤٩ ). واته: هه‌رده‌ڵیی هێلکه‌ی
پاك کراوه‌و شاراوه‌ن (که‌س ده‌ستی لێ نه‌داون). پێغه‌مبه‌ری خواش (صلی الله‌علیه‌وسلم)
له‌وه‌سفی حۆره‌کاندا فه‌رموویه‌تی(لکل واحد منهم زوجتان من الحورالعین ، علی کل زوجة
سبعون حلة یری مخ سوقیها من وراء لحومهما و حللهما ، کمایری الشراب الا حمر فی الزجاجة
البیضاء )(رواء الطبرانی باسندصحیح). واته : بۆهه‌موویه کێك له‌پیاوه‌کانی به‌هه‌شت
دووخێزان هه‌یه له‌حۆریه چاوگه‌شه‌کانی به‌هه‌شت ، هه‌ریه‌کێك له‌وخێزانانه حه‌فتا
پۆشاکی له‌به‌ردایه ، موخی ناو ئیسقانه‌کانی پێیان له‌ژێرگۆشت و پۆشاکه که‌یانه‌وه
ده‌بیندرێت ، وه‌كو چۆن شه‌ربه‌ت سوور له‌ناو شووشه‌ی سپی ده‌بیندرێت . وه‌له‌حه دیسێکی ترداهاتووه پێغه‌مبه‌ری (صلی
الله‌علیه‌وسلم) ده‌فه‌رمووێت ( ولو أن امرأة من أهل الجنة اطلعت إلی أهل الارض لاضاء
ت مابینهما ، ولنسیفهاعلی رأسها خیر من الدنیا وما فیها ) (رواء البخاری). واته: ئه‌گه‌رئافره‌تێکی
به‌هه‌شتی بێته‌سه‌رزه وی نێوان خۆرهه‌ڵات و خۆرئاوا ڕووناك ده‌کاته‌وه ، وبه‌ڕاستی
سه‌رپۆشه‌که‌ی سه‌ری باشتره له‌دونیا وئه‌وه‌شی تێیدایه ...عن أبی سعید الخدری (ڕه‌زای
خوای لێبێت) مرفوعا: ( إن الرجل لیتکی ء فی الجنة سبعین سنة قبل أن یتحول ثم تاتیه
امرأته فتضرب علی منکبیه فینظروجهه فی خدها أصفی من المرة وإن أدنی لؤلؤة علیها
تضی ء مابین المشرق والمغرب فتسلم علیه .
قال فیرد السلام ویسالها من أنت وتقول أنا من المزید . وإنه لیکون علیها سبعون ثوبا
أدناها مثل النعمان من طوبی فینفذها بصرحتی یری مخ ساقیها من وراء ذلك وإن علیها من
التیجان إن أدنی لؤلؤة علیها لتضیء مابین المشرق والمغرب). (رواء أحمد باسناد حسن). واته: پیاوله‌به‌هه‌شت
حه‌فتاساڵ شان داده‌هێڵێت پێش ئه‌وه‌ی ڕاست ببێته‌وه ،پاشان ئافره‌تێك دێت به‌لای
، و ده‌دات به‌سه‌رشانیدا ، و ئه‌ویش لای لێده‌کاته‌وه ڕومه‌تی خۆی له‌گۆناکانیدا
ده‌بینێت له‌ئاوێنه ڕۆنتر، که‌مترین مرواری قه‌ی ئه‌و ئافره‌ته نێوان ڕۆژ هه‌ڵا ت
و ڕۆژ ئاوا روناك ده‌کاته‌وه ، ئافره‌ته‌که سلام له‌پیاوه‌که ده‌کات پیاوه‌که‌ش
سه‌لامه‌که‌ی وه‌ڵام ده‌داته‌وه ، و پێی ده‌ڵێت
تۆکێیت ؟ ئه‌ویش له‌وه‌ڵامداده‌ڵێت : من له‌زیاده به‌خشه‌کانی خوای میهره‌بانم (أن
من المزید) ، وه‌ئه‌وئافره‌ته حه‌فتا پۆشاکی له‌به‌ردایه که‌مترینینیان وه‌كو گوڵێ
سوروایه ، له (طوبی) وایه که‌چی چاوی پێاوه‌که به‌هه‌شتیه‌که له‌سه‌رهه‌مووئه‌وپۆشاکانه‌وه
بۆخی قاچه‌کانی ده‌بینێت ، وه‌تاجێکی وای به‌سه‌ره‌وه‌یه که‌مترین مرواریه‌کانی نێوان
خۆرهه‌ڵات و خۆرئاوا ڕووناك ده‌کاته‌وه . وه‌له‌ڕیوایه‌تێکی تردا له (ابن مسعود)
ه‌وه(ڕه‌زای خوای لێبێت ) هاتووه سه‌باره‌ت به‌و (پیاوه یه‌کتا په‌رسته ی که دواین
که‌س ده‌چێته به‌هه‌شته‌وه) که پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله‌علیه‌وسلم) فه‌رموویه‌تی:
( ...فینطلق أمامه حتی یفتح له القصر... وهومن درة مجوفة ، سقا ئیفها وأبوابها وأغلاقها
و مفا تیحها منها ، تستقبله جوهرة خضراء مبطنة بحمراء ، فیها سبعون بابا کل باب یفضی
إلی جوهرة خضراء مبطنة ، کل جوهرة تفضی ألی جوهرة علی غیر لون الاخری ، فی کل جوهرة
سررو أزواج ووصائف أدناهن حورء عیناء علیها سبعون حلة یری مخ ساقیها من وراء حللها...)
(صحیحه الالبانی فی مختصرالعلو: ص 110). واته:... وه‌له‌پێسه‌وه ده‌ڕوات تاکوده‌رگای
کۆشکه‌که ی بۆده‌کاته‌وه ... کۆشکه که له‌مرواری ناوپۆش دروست کراوه ، سه‌خف وده‌رگا و شته‌کانی تری هه‌موو له‌وه‌یه، گه‌وهه
ره یه کی سه‌وزی ناوسورکراوی دێته‌ڕێ حه‌فتا ده‌رگای تێدایه هه‌مووده‌رگایه‌کی ده‌یگه‌یه
نێت به‌گه‌وهه‌ره‌یه‌کی سه‌وزی ناوڕنگکراو، هه‌مووگه‌وهه‌ره یه‌ك ده‌یگه‌یه نێت به‌گه‌وهه‌ره‌یه‌کی
ڕه‌نگ جیاوازله‌خۆی ، له هه‌مووگه‌وهه‌ره‌یه کدا چه‌ندها جێ خه‌وخێزان و خزمه‌ت کاری
تێدایه ، که‌مترینیان خاوه‌ن چاوانێکی گه‌وره . که‌ڕه‌شێنه‌که‌ی زیاتره له‌سپێنه‌که‌ی
) حه‌فتا پۆشاکی له‌به‌ردایه مۆخی قاچه کانی ده‌بینرێت له‌سه‌ر هه‌مووپۆشاکانه‌وه
. (2). زۆرپاك وخاوێنن. خوای گه‌وره ده‌فه‌رمووێت :( وَلَهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ
وَهُمْ فِيهَا خَالِدُونَ ) البقرة: ٢٥). واته:
بۆبه‌هه‌شتیه‌کان ئافره‌تی پاکژوخاوێن هه‌یه وبه هه‌میشه‌یی له‌به‌هه‌شتدا ده‌مێننه‌وه
. ((واته: پاك کراوه‌نه‌ته‌وه له‌حیزوخوێنی منداڵبوون ومیزوپیسایی وچڵم و بڵغه‌م
و هه‌مووشتێکی پیس وئازاربه‌خش که‌تووشی ئافره‌تانی دونیا ده‌بن ، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا
ناخیان پاك کراوه‌ته‌وه له‌ڕه‌وشته خراپه‌کان وسیفاته ناشیرینه‌کان ، وزمانیشیان پاك کراوه‌ته‌وه له‌قسه‌ی پیس وخراپ
، وجله‌کانیشیان پاك کراوه‌نه‌ته‌وه له‌وه‌ی
توشی پیسی ببێت )) (مختصرحادی الارواح 204). (3). ڕه‌وشت ووته جوانن: حۆریه‌کان خاوه‌نی ڕه‌وشتی به‌رزوجوانن و دوورن له‌وته‌ی خراپ و کرده‌وه‌ی
خراپ ، وه‌کوخوای گه‌وره ده‌فه‌رمووێت: ( فِيهِنَّ خَيْرَاتٌ حِسَانٌ ) الرحمن:
٧٠) . واته: له‌وبه‌هه‌شتانه‌دا حۆری جوان و شۆخ و شه‌نگ وڕه‌وشت به‌رزی تێدایه.
(4). بۆنیان زۆرخۆشه : پێغه‌مبه‌ری خوا(صلی الله‌علیه‌وسلم) ده‌فه‌رمووێت : (ولو أن امرأة من
أهل الجنة اطلعت إلی أهل الارض لاضاء ت مابینهما و لملاته ریحا) (البخاری 2796)).
واته ئه‌گه‌ر ئافره‌تێکی به‌هه‌شتی بێته‌سه‌ر زه‌وی نێوان خۆرهه‌ڵات و خۆرئاوا ڕووناك
ده‌کاته‌وه ، وپڕی ده‌کات له‌بۆنی خۆش. (5). حۆریه‌کان له‌جێگای تایبه‌تیدان و پارێزراون حۆریه‌کان له‌جێگای تایبه‌تیدان و پارێزراون و پێشتر هیچ که‌س نه‌مرۆڤ
وه‌نه جنۆکه له‌گه‌ڵیاندا جووت نه‌بوون وده‌ستیان لێ نه‌داون ، خوای گه‌وره ده‌فه‌رمووێت:
( لَمْ يَطْمِثْهُنَّ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ ) الرحمن: ٧٤)واته: له‌پێش هاوسه‌ره‌کانیان هیچ که‌س
نه‌مرۆڤ وه‌نه‌جنۆکه ده‌ستیان لێنه‌داون . (6). ته‌نهادڵیان له‌لای مێرده‌کانیانه‌وه وسه‌یری پیاوانی ترناکه‌ن. حۆریه‌چاوگه‌شه‌کان چاودڵ وده‌رونیان به‌تها له‌لای مێرده‌کانیانه ،
هه‌روه‌ك وخوای گه‌وره ده‌فه‌رمووێت ( فِيهِنَّ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ ) الرحمن:
٥٦ ) واته: له‌به‌هه‌شتدا حۆری تێدایه که
ته‌نها ته‌ماشای هاوسه‌ره‌کانیان ده‌که‌ن
. هه‌روه‌ها ده‌فه‌رمووێت: ( وَعِنْدَهُمْ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ عِينٌ ) الصافات: ٤٨ ) واته: له‌ته‌نیشتیانه‌وه حۆری چاوگه‌ش
دانیشتوون ، جگه له‌هاوسه‌رانیان چاوبۆکه‌سی ترهه‌ڵ نابڕن ، وه‌ده‌فه‌رمووێت : ( حُورٌ
مَقْصُورَاتٌ فِى الْخِيَامِ ) الرحمن:
٧٢ ). واته: حۆری چاوگه‌ش و چاوڕه‌ش له‌وده‌واره تایبه تیانه‌ی که‌بۆیان ئاماده‌کراوه
دوورناکه‌ونه‌وه (ئه‌ڵبه‌ته هه‌رناوی ده‌واره ، ئه‌گینا مه‌گه‌رخوا خۆی بزانێت چ
جێگه‌و ڕێگایه‌کی خۆش وڕازاوه‌یه). وه‌ده‌فه‌رمووێت:
( مُتَّكِئِينَ فِيهَا يَدْعُونَ فِيهَا بِفَاكِهَةٍ كَثِيرَةٍ وَشَرَابٍ وَعِنْدَهُمْ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ أَتْرَابٌ
) ص: ٥١ – ٥٢ ). واته: تیایدا به‌ئاسوده‌یی
شانیان داداوه ، به‌رده‌وام داوای میوه‌ی زۆرو خواردنه‌وه‌ی هه‌مه‌جۆرده‌که‌ن ، هه‌روه‌ها
حۆری هاوته‌مه‌نی به‌حه‌یا و به‌شه‌رم لایانه، که‌ته‌نها عه‌شقی هاوسه‌ره‌کانیانن و چوابۆکه‌سی ترهه‌ڵ نابڕن. (7). هاوته‌مه‌نن له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌کانیاندا: حۆریه‌کان وهاوسه‌ره‌کانیان ته‌مه‌نیان (33)ساڵانه وبه‌گه‌نجی ده‌مێنه‌وه
و پیرنابن خوای گه‌وره ده‌فه‌رمووێت: ( وَكَوَاعِبَ أَتْرَابًا ) النبأ: ٣٣ ). واته: له‌وجێگه‌وڕێگه خۆشانه‌دا
هاوسه‌رو هاوده‌می سینه جوا ن و دیمه‌ن جوان و هاوته‌مه‌ن ئاماده‌یه . (8). زۆرهاوسه‌ره‌کانیان خۆش ده‌وێت: خوای گه‌وره ده‌فه‌رمووێت : ( عُرُبًا أَتْرَابًا ) الواقعة: ٣٧ ). واته:
هاوسه‌ره‌کانیان زۆرخۆش ده‌وێت وهاوته‌مه‌نن. ئه‌وه‌ی که زیاتر خۆشه‌ویستی ئه‌وحۆریانه
بۆهاوسه‌ره‌کانیان ده‌رده‌خات ئه‌وه‌یه که‌به ر‌گرییان لێ ده‌که‌ن کاتێك که خێزانه‌کانیان
له‌دنیادا ئازاریان ده‌ده‌ن . پێغه‌مبه‌ری خوا(صلی الله‌علیه‌وسلم )ده‌فه‌رمووێت
:(لا تؤذى امرأة زوجها فى الدنیا إلا قالت زوجته من الحورالعین : لا تؤذیه قاتللت
الله فانما هوعندك دخیل یوشك أن یفارقك إلینا) (السلسلة الصحیحة :173). واته: هیچ
ئافره‌تێك نیه له‌دونیا دا ئازاری مێرده‌که‌ی بدات ، ئیلا خێزانه‌که‌ی که‌حۆری به‌هه‌شته
ده‌ڵێت : خوا بتکوژێت ، ئه‌م پیاوه لاتۆ میوانه نزیکه به جێت بهێڵێت وبێت بۆلای
ئێمه. (9). هه‌میشه کچن : خوای گه‌وره ده‌فه‌رمووێت : ( فَجَعَلْنَاهُنَّ أَبْكَارًا ) الواقعة:
٣٦ ). واته: كردوومانن به‌حۆریانی هه‌میشه کچ . وه‌هه‌رکاتێکیش له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌کانیاندا
جووت ده‌بن پاشان ده‌بنه‌وه به‌کچ . پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله‌علیه‌وسلم)ده‌فه‌رمووێت
: '' ( والذى نفسى بیده دحما دحما فاذا قام عنها رجعت مطهرة بکرا '' ). واته: سوێند
به‌وزاته‌ی نه‌فسی منی به‌ده‌سته جارله‌دوای جار له‌گه‌ڵی دا جووت ده‌بێت ، هه‌رکاتێ
هه‌ستا له‌لای پاك ده‌بێته‌وه‌و ده‌بێته‌وه
به‌کچ . دیاره‌ئه‌م زۆرجووت بوونه پیویستی به‌هێزێکی جه‌سته‌یی زۆرده‌بێت ، بۆیه
پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله‌علیه‌وسلم)ده‌فه‌رمووێت:('' إن الرجل من أهل الجنة لیعطی
قوة مائة رجل فی الاکل و الشرب و ا الجماع... '') (صحیح الجامع : 1627). واته: هه‌رپیاوێکی
ئه‌هلی به‌هه‌شت هێزی سه‌ت پیاوی ده‌درێتێ له‌خوارد وخواردنه‌وه‌و شه‌هوه‌ت وجووت بوندا.
هاوه‌ڵان پرسیاریان کرد له پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله‌علیه‌وسلم) ئایا له‌به‌هشدا
جووت ده‌بین له‌گه‌ڵ ئافره تاندا ؟ ئه‌ویش فه‌رمووی:('' إن الرجل لیصل فی الیوم إلی
مائة عذراء '' ) (السلسلة الصحیحة: 367). واته: پیاوی به‌هه‌شتی واهه‌یه له‌ڕۆژێکدا
ده‌چیته لای سه‌ت کچ. (10). ده‌نگیان زۆرخۆشه : حۆریه‌کان له‌گه‌ڵ ئه‌وهه‌مووجوانیه‌ی که هه‌یانه ده‌نگیشیان خۆشه
و گۆرانی بۆهاوسه‌ره کانیان ده‌ڵێن . پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله‌علیه‌وسلم)ده‌فه‌رمووێت:
(''إن أزواج أهل الجنة لیغنین أ زواجهن بأ حسن أصوات ماسمعها أحد قط ، أن مما یغنین
: نحن الخیرات حسان ، أزواج قوم کرام ، ینظرن بقرة أعیان ، وأن مما یغنین : نحن الخالدات
فلایمته‌نه ، نحن الامنات فلایخنفنه ، نحن المقیمات فلا یظعنه'' ) (صحیح الجامع
: 2/48). واته: خێزانی به‌هه‌شتیه‌کان گۆڕانی ده‌ڵێن بۆ هاوسه‌ره‌کانیان به‌خۆشترین
ده‌نگ که هه‌رگیز نه بیسترابێت ، ده‌ڵێن : ئێمه ئافره‌تی جوانی باشین ، خێزانی قه‌ومێکی به‌ڕێزین ، به‌بیلبیله‌ی چاوان
سه‌یرده‌که‌ن ، وه له‌وه‌ی که‌ده‌ڵێن : ئێمه نه‌مرین و نامرین ، ئێمه سلامه‌تین
و ناترسین ، ئێمه ئێره جێگامانه‌و کۆچ ناکه‌ین به‌ڵام گۆرانیه کانیان مۆسیقای له‌گه‌ڵ
دانیه به‌ڵکو ته‌نها ته‌سپیح کردن وسوپاس کردنی خوایه . پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله‌علیه‌وسلم)ده‌فه‌رمووێت:
('' مامن عبد یدخل الجنة إلا ویجلس عند رأسه‌و عندرجلیه ثنتان من الحورالعین ، یغنیانه
بأ حسن صوت سمعه الانس والجن و لیس بمزمار شیطان ولکن بتحمید الله وتسبیحه'') (أخرجه
الطبرانی فی الکبیر (7478)باسناد حسن).ئه‌ی ئه‌وکه‌سانه‌ی گۆرانی خراپ و واتا سوك بۆ
ئافره‌تان ده‌ڵێن له‌به‌ر خوا وازبهێنێت و خۆتان بۆ ئه‌و حۆریه چاوگه‌شانه ئاماده
بکه‌ن ، که‌ئه‌وانیش خۆیان ئاماده ده‌که‌ن و به‌ده‌نگ زوڵاڵه که‌یان گۆرانی سۆزوخۆشه‌ویستیتان
بۆده‌ڵێن . پێشوازی حۆریه چاوگه‌شه‌کان له‌هاوسه‌ره‌کانیان له‌فه‌رمووده دا هاتووه که‌حۆریه‌کان له‌دونیادا پێشوازی له‌که‌سی بڕوادارده‌که‌ن
ئه‌ویش له‌کاتی ده‌رچونی ڕوحدا ، به‌ڵگه‌شمان ئه‌وه‌یه که یه‌کێك له‌هاوه‌ڵا نی پێغه‌مبه‌ری
خوا (صلی الله‌علیه‌وسلم) له‌یه‌کێك له‌غه‌زاکاندا شه‌هیدبوو، پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی
الله‌علیه‌وسلم) له‌لای ئه‌م هاوه‌ڵه به‌ڕێزه بوو، به‌ڵام له‌وکاته‌دا پشتی تێکرد
وفه‌رمووی : ''... وأما إعراضى عنه فان زوجته
من الحورالعین الان عند رأسه '' (رواه البیهقی : 4317 باسناد حسن) . واته ؛ بۆیه پشتم تێکرد چونکه خێزانه‌که‌ی له‌حۆریه
چاوگه‌شه‌کان ئێستا له‌لای سه‌ریه‌وه‌یه‌تی . ئه‌وه له‌دنیادا ، هه ر‌وه‌ها له‌به‌هه‌شتیشدا
حۆره‌یه‌کان به‌جوانترین شێوه پێشوازی له‌هاوسه‌ره‌کانیان ده‌که‌ن ، پێغه‌مبه‌ری خوا
(صلی الله‌علیه‌وسلم) ده‌فه‌رمووێت : ''... ثم یدخله الله الجنة فیدخل علیه زوجتاه
من الحورالعین ، فیقولان : الحمدلله الذى أحیاك لناو أحیانا لك '' (صحیح الجامع :
1557). ژماره‌ی ئه‌وحۆریانه‌ی ده‌درێن به‌بڕوادار هه‌رپیاوێکی ئه‌هلی به‌هه‌شت ئه‌گه‌رله‌نزمترین پله‌شدابێت هه‌ردووحۆری ده‌درێتێ ، پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله‌علیه‌وسلم) ده‌فه‌رمووێت : ''... لکل واحدمنهم زوجتان .... '' (صحیح سنن الترمذی : 2060) . واته: بۆهه‌ریه‌کێك له‌پیاوانی به‌هه‌شت دووخێزنی هه‌یه . به‌ڵام شه‌هید (72)حۆری ده‌درێتێ ، وه‌کو پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله‌علیه‌وسلم) ده‌فه‌رمووێت :'' للشهیدست خصال .... ویزوج ثنتین وسبعین زوجة من الحورالعین '' (صحیح سنن الترمذی : 1358) . به‌ڵام بۆچوونی ڕاست (والله اعلم) ئه‌وه‌یه که‌ژماره‌ی حۆریه‌کان به‌پێ ی کرده‌وه‌ی بڕواداره‌که ده‌بێت ، که‌واته ژماره‌ی ئه‌وحۆریانه‌ی ده‌درێن به‌بڕوادار له‌دووان که‌مترنین به‌ڵام له‌دووان زیاتر به‌پی ی کرده‌وه ده‌بێت (ا الله تعالی أعلم بالصواب ) . ئه‌م بۆجوونه‌شمان پشت به‌ست به‌وفه‌رمووده‌یه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله‌علیه‌وسلم) ده‌فه‌رمووێت : '' إن للمؤمن فی الجنة لخمة من لؤلؤة واحدة مجوفة طولها ستون میلا ، للمؤ فیها أهلون یطوف علیهم المؤمن فلا یری بعضهم بعضا '' (البخاری : 3243) . واته: بۆبڕوادارڕه‌شماڵێکی مرواری پۆش هه‌یه ، به‌رزیه‌کی شه‌ست میله ، چه‌ند خێزانێکی تێدایه بۆبڕوادار به‌سه‌ریندا ده‌گه‌ڕێت ، وه‌ئه‌و خێزانانه یه‌کتری بابینن . هه‌روه‌ها ده‌فه‌رمووێت : '' إن الرجل لیصل فی الیوم إلی مائة عذراء '' (السلسلة الصحیحة : 367) . واته: پیاوی به‌هه‌شتی واهه‌یه له‌ڕۆژێکدا ده‌چێته لای سه‌ت کچ . ماره‌یی حۆریه چاگه‌شه‌کان موسڵمانانی خۆشه‌ویست : بۆئه‌وه‌ی ببیت به هاوسه‌ری حۆریه چاوگه‌شه‌کان
پێویستت به‌ئاماده‌کردنی ماره‌یه‌کی باش ده‌بێت ، ئه‌وماریه‌ش نه‌زێڕه ، نه‌زیو ،
به‌ڵکو ئه‌نجا مدانی کرده‌وه چاکه‌کانه . ئه‌مانه‌ی خواره‌وه‌ش چه‌ند کرده‌وه‌یه‌کن له‌کرده‌وه چاکه کانن که‌ده‌بێ
هیچ نه‌بێ هه‌ندێکی ئه‌نجامی بده‌یت (به‌پێ ی توانا ) ، بۆئه‌وه‌ی ببیت به‌هاوسه‌ری
حۆریه چاوگه‌شه‌کان (إن شاءالله) . پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله‌علیه‌وسلم) ده‌فه‌رموویه‌تی : (1) '' ئه‌ی گه‌نجانی قوڕه‌یش داوێنتان بپارێزن زینا مه‌که‌ن ، ئاگاداربن
هه‌رکه‌سێك داوێنی بپارێزێت به هه‌شتی بۆهه‌یه ( السلسلة الصحیحة : 2696) . (2) '' هه‌رکه‌سێك بمرێت و هاوه‌ڵی بۆخوا بڕیار نه‌دابێت ده‌چێته به‌هه‌شته‌وه
'' (البخاری : 7487) . (3) '' هه‌رکه‌سێك ده‌جار ( قُلْ
هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ) الإخلاص: ١ بخوێنێت ماڵێکی له‌به‌هه‌شتدا بۆدروست ده‌کرێت
'' (صحیح الجامع) . (4) '' هه‌رکه‌سێك نوێژی چێشته نگاو چوار ڕکات بکات ، پێش نیوه‌ڕۆش چوار
ڕکات بکات ماڵێکی له‌به‌هشتدا بۆدروست ده‌کرێت '' (صحیح الجامع) . (5) '' هه‌رکه‌سێك (أیة الکرسی) له‌دووای هه‌موونوێژێكی فه‌ڕزوه بخوێنێت
ده‌چێته به‌هه‌شته‌وه '' (صحیح الجامع) . (6) '' سیله‌ی ڕه‌حم و ڕه‌وشتی جوان هه‌ڵسوکه‌وتی جوان له‌گه‌ڵ دراوه
سێدا ئاوه‌دانی ده‌چێنن و ته‌مه‌ن دێژ ده‌که‌ن '' (رواء أحمد البیهقی). (7) '' هه‌رکه‌سێك خۆی بشوات له‌ڕۆژی هه‌ینیدا ، پاشان له‌به‌یانیه‌وه
بڕوات و فریای سه‌ره‌تای وتار بکه‌وێت وئاماده‌بێت ، و به‌پێ بڕوات وسواری نه‌بێت ،
ونزێك بێته‌وه له‌ئیمامه‌وه ، وگوێ بگرێت و قسه‌نه‌کات وخۆی خه‌ریك نه‌کات ، ئه‌وا به‌هه‌موو هه‌نگاوێك که‌ده‌ینێ کرداری ساڵێکی
بۆده‌نوسرێت ، پاداشتی ڕۆژووی ئه‌وساڵه‌و شه‌ونوێژه‌که‌ی
'' (رواء أهل السنن ) . (8) '' حه‌ج وعومره بکه‌ن به‌شوێن یه‌کدا ، چونکه ئه‌م دووانه هه‌ژاری
و گوناهـ ناهێڵن و لای ده‌به‌ن هه‌روه‌کو چۆن ئاگرپیسی ئاسن وئاڵتۆن و زیو لاده‌بات
و نایهێڵێت '' (رواء الترمذی و صحیحه الالبانی) . (9) '' عومره‌یه‌ك له‌ڕه‌مه‌زاندا وه‌كو حه‌جێك وایه له‌گه‌ڵ مندا
'' (رواء البخاری) . (10) '' هه‌رکه‌سێك له‌هه‌موومانگێکدا سێ ڕۆژ به‌ڕۆژووبێت ئه‌وه وه‌کو
ڕۆژووی هه‌مووساڵه که وه‌هایه '' (رواء الترمذی ) . (11) '' هه‌رکه‌سێك بڵێت : (سبحانه الله العظیم و بحمده ) دارخورمایه‌کی
له‌به‌هشتدا بۆده‌نێژرێت '' (صحیح الجامع)
. (12) '' سورة تبارك هى المانعة من عذاب القبر '' (السلسلة الصحیحة :
1140) . واته سوره‌تی (تبارك – ملك ) ڕێگره له‌سزای گۆڕ((ئه‌م سوره‌ته سوننه‌ته
شه‌وانه پێش خه‌وتن بخویندرێت ، و رێگره له‌سزای گۆڕ)) . (13) '' هه‌رکه‌سێك بڕوات بۆمزگه‌وت به‌یانیان یان ئێواران ئه‌وه خوای
په‌روه‌ردگار بۆ هه‌موو جارێك ڕۆیشتنی بۆمزگه‌وت له‌به‌هشتدا ماڵ وکۆشکێکی بۆدا ده‌نێ
و بۆدروست ده‌کات '' (بخاری : 662) . (14) '' هه‌رکه‌سێك سوره‌تی (الکهف) له‌ڕۆژی هه‌ینیدا بخوێنێت ڕووناکیه‌ك
نێوان هه‌ردووهه‌ینیه که‌ی بۆڕۆشن ده‌کاته‌وه '' (صحیح الجامع) . (15) '' هه‌رکه‌سێك چووه‌ناوبازاڕه‌وه بڵێت : (لا اله إلا الله وحده
لا شریك له ، له الملك و له الحمد ، یحیی و یمیت ، و هوحی لایموت بیده الخیر ،
وهوعلی کل شی ی قدیر ) . ئه‌وا خوای گه‌وره هه‌زار هه‌زار چاکه‌ی بۆده‌نوسرێت (واته:
ملیۆنێك) ، و هه‌زار هه‌زار خراپه‌ی له‌سه‌رده‌سڕێته‌وه ، و هه‌زار هه‌زار پله به‌رزده‌بێته‌وه
، و خانوویه‌کی له به‌هه‌شتدا بۆدرووست ده‌کرێت '' (صحیح الجامع) . (16) '' هه‌رکه‌سێك بڵێت : ( لا اله إاله الله وحده لاشریك له ،
له الملك ، وله احمد ، یحیی ویمیت ، وهو علی کل شى ء قدیر ) ده‌جارله‌دوای نوێژی
مه‌غریبه‌وه ، خوای گه‌وره ده‌فریشته‌ی بۆده‌نێرێت که بیپارێزێت له شه‌یتانه‌کان
هه‌تاکو به‌یانی وه‌ده‌چاکه‌ی ڕزگارکه‌ری (موجبات) بۆده‌نوسێت ، وه‌ده‌گوناهی گه‌وره‌و
له‌ناوبه‌ری (الموبقات) له‌سه‌رده‌سڕێته‌وه ، وه‌پاداشتی ده‌به‌نده‌ی بڕواداری ڕزگارکراوی
بۆده‌نوسریت ''(صحیح الجامع) . (17) '' ئایا ده‌رگایه‌ك له‌ده‌رگاکانی به‌هه‌شتتان نیشان بده‌م (لا حول
ولا قوة إلا باالله) یه '' (صحیح الجامع) . (18) '' بڵێ : (سبحان الله ، الحمدلله ، لااله إلا الله ، الله اکبر)
، به‌هه‌روته‌یه‌کتان دره‌ختێکت بۆده‌نێژرێت له‌به‌هه‌شتدا '' (صحیح الجامع) . وه‌ڵام دانه‌وه‌ی شوبهه‌و گومانێك حه‌زده‌که‌ین لێره‌دا وه‌ڵامی شوبهه‌و گومانێك بده‌ینه‌وه که‌له لای خه‌ڵکێکی ناشاره‌زا به دینی خوا یان خه‌ڵکێکی به‌نا وڕۆشنبیر درووست بووه (یان دروستیان کردووه) ، ئه‌ویش ئه‌وه‌یه ئایا بۆچی ئافره‌ت حۆری نادرێتێ له‌به‌هشدا ؟ ئایا ئه‌مه سته‌م نیه به‌رامبه‌ربه ئافره‌ت ده‌کرێت ؟پشت به‌خوای گه‌وره له‌وه‌ڵام دا ده‌ڵێین : فیتره‌تی پیاو له‌رووی مه‌یلی جنسیه‌وه زیاتر حاڵه‌تی داواکارو فیتره‌تی ئافره‌تیش زیاتر حاله‌تی داوالێکراوی هه‌یه ، هه‌ربۆیه‌ش به‌ده‌گمه‌ن ده‌بینیت ئافره‌ت شیعروپه‌خشان به باڵای پیاودا بڵێت ، ئه‌وه هه‌رپیاوه بووه ته په‌پوله‌ی ده‌وری چرا و مانگی ڕووی یارو خۆشه‌ویسته‌که‌ی ؛ ده‌جا بێگومان پاداشتی خوای کاربه‌جیش له‌به‌هه‌شدا هه‌ربه‌پێ ی فیتره‌تی مرۆڤه‌کان دانراوه ، بۆیه ئافره‌تی بروادار حۆری نادریتێ به‌ڵکو بۆدوا مێردی برواداری خۆی ده‌بێت له‌به‌هه‌شتدا ، به‌ڵام ئه‌گه‌ر مێردی نه‌کردبێت ئه‌وا له‌پیاوانی برواداری به‌هه‌شت ماره ده‌کرێت ، و نابێت به‌بێ مێرد بمێنێته‌وه . ئاماده‌کردنی : مامۆستا إدریس محمود |
