|
فەرموودەعه‌قیده - بیروباوەڕی ڕاستڕوونکردنەوەی شەرعیبەهەشت و دۆزەخبیدعە و داهێنراوەکانبابەتی گشتی + وته‌ی زانایان و دانایان پەروەردە و خێزانبابەتی عەرەبیتاوان و حەرامکراوەکاننزا و پاڕانەوەژیاننامه و ڕووداو و بەسەرهاتەکانمانگی ره‌مه‌زانگۆشەی فه‌توا
|
مافه‌كانى موسڵمان به‌سه‌ر براى موسڵمانييه‌وه مافه‌كانى موسڵمان به‌سه‌ر براى موسڵمانييه‌وه 1 - عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ (ڕەزای خوای
لێبێت) قَالَ : سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ( صلی الله علیه وسلم ) يَقُولُ : ((حَقُّ
الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ خَمْسٌ : رَدُّ السَّلاَمِ ، وَعِيَادَةُ الْمَرِيضِ
، وَاتِّبَاعُ الْجَنَائِزِ ، وَإِجَابَةُ الدَّعْوَةِ ، وَتَشْمِيتُ الْعَاطِسِ))
صحيح البخارى رقم : (1240) . واته : مافـه‌كانى موسڵمان له سه‌ر موسڵمان پێنجن :
وه‌ڵام دانه‌وه‌ى سه‌لام ، سه‌ردانى نه‌خۆش ، شوێنكه‌وتنى جه‌نازه ، وه‌ڵام دانه‌وه‌ى
ده‌عوه‌ت ، دوعاكردن بۆ ئه‌و كه‌سه‌ى ده‌پژمێت . وفـى رواية : عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ (ڕەزای خوای
لێبێت) قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ( صلی الله علیه وسلم ) : ((خَمْسٌ تَجِبُ
لِلْمُسْلِمِ عَلَى أَخِيهِ : رَدُّ السَّلاَمِ ، وَتَشْمِيتُ الْعَاطِسِ ، وَإِجَابَةُ
الدَّعْوَةِ ، وَعِيَادَةُ الْمَرِيضِ ، وَاتِّبَاعُ الْجَنَائِزِ)) صحيح مسلم رقم
: (5615) . واته : پێنج ئاكار هه‌يه واجب و پێويسته له سه‌ر موسڵمان به‌جێى بێنێت
بۆ براى موسڵمانى : وه‌ڵام دانه‌وه‌ى سه‌لام ، دوعاكردن بۆ ئه‌و كه‌سه‌ى ده‌پژمێت ،
وه‌ڵام دانه‌وه‌ى ده‌عوه‌ت ، سه‌ردانى نه‌خۆش ، شوێنكه‌وتنى جه‌نازه . 2 -
عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ(ڕەزای خوای لێبێت)أَنَّ رَسُولُ اللَّهِ ( صلی الله
علیه وسلم ) قَالَ : ((حَقُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ سِتٌّ)) ، قِيلَ : مَا
هُنَّ يَا رَسُولَ اللَّهِ ؟ قَالَ : ((إِذَا لَقِيتَهُ فَسَلِّمْ عَلَيْهِ ، وَإِذَا
دَعَاكَ فَأَجِبْهُ ، وَإِذَا اسْتَنْصَحَكَ فَانْصَحْ لَهُ ، وَإِذَا عَطَسَ فَحَمِدَ
اللَّهَ فَشَمِّتْهُ ، وَإِذَا مَرِضَ فَعُدْهُ ، وَإِذَا مَاتَ فَاتَّبِعْهُ)) صحيح
مسلم رقم : (5616) . واته : مافـى موسڵمان به سه‌ر موسڵمانه‌وه
شه‌شه ، وترا : ئه‌و مافانه چين ئه‌ى پێغه‌مبه‌رى خوا ؟ فه‌رمووى : ئه‌گه‌ر پێى گه‌يشتيت
ئه‌وا سه‌لامى لێبكه ، وه ئه‌گه‌ر ده‌عوه‌تى كرديت ئه‌وا وه‌ڵامى بده‌ره‌وه ، وه
ئه‌گه‌ر داواى ئامۆژگارى لێت كرد ئه‌وا ئامۆژگارى بكه ، وه ئه‌گه‌ر نه‌خۆش كه‌وت
ئه‌وا سه‌ردانى بكه ، وه ئه‌گه‌ر مرد ئه‌وا شوێنى جه‌نازه‌كه‌ى بكه‌وه . 3 -
عَنْ الْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ (ڕەزای خوای لێبێت)قَالَ : ((أَمَرَنَا النَّبِيُّ
( صلی الله علیه وسلم ) بِسَبْعٍ وَنَهَانَا عَنْ سَبْعٍ : أَمَرَنَا بِاتِّبَاعِ
الْجَنَائِزِ ، وَعِيَادَةِ الْمَرِيضِ ، وَإِجَابَةِ الدَّاعِى ، وَنَصْرِ الْمَظْلُومِ
، وَإِبْرَارِ الْقَسَمِ ، وَرَدِّ السَّلاَمِ ، وَتَشْمِيتِ الْعَاطِسِ ، وَنَهَانَا
عَنْ …)) صحيح البخارى رقم : (1239) و (2445) و (5175) و (5635) و (5650) و (5838)
و (5849) و (5863) و (6222) و (6235) و (6654) . واته : پێغه‌مبه‌رى خوا فه‌رمانى پێكردين به حه‌وت شت و ڕێگريشى لێكردين
له حه‌وت شت ، فه‌رمانى پێكردين به : شوێنكه‌وتنى جه‌نازه ، سه‌ردانى نه‌خۆش ، وه‌ڵام
دانه‌وه‌ى ده‌عوه‌ت ، سه‌رخستنى سته‌م لێكراو ، به‌جێهێنانى سوێندى كه‌سێك سوێندى لێت
خواردبێت ، وه‌ڵام دانه‌وه‌ى سه‌لام ، دوعاكردن بۆ ئه‌و كه‌سه‌ى ده‌پژمێت … ولفظُ مسلم : عَنْ الْبَرَاءِ (ڕەزای خوای
لێبێت) قَالَ : ((أَمَرَنَا رَسُولُ اللَّهِ ( صلی الله علیه وسلم ) بِسَبْعٍ وَنَهَانَا عَنْ سَبْعٍ : أَمَرَنَا بِعِيَادَةِ
الْمَرِيضِ ، وَاتِّبَاعِ الْجَنَازَةِ ، وَتَشْمِيتِ الْعَاطِسِ ، وَإِبْرَارِ الْقَسَمِ
أَوِ الْمُقْسِمِ ، وَنَصْرِ الْمَظْلُومِ ، وَإِجَابَةِ الدَّاعِى ، وَإِفْشَاءِ السَّلاَمِ
، وَنَهَانَا عَنْ …)) صحيح مسلم : (5356) . واته : پێغه‌مبه‌رى خوا فه‌رمانى پێكردين به حه‌وت شت و ڕێگريشى لێكردين
له حه‌وت شت ، فه‌رمانى پێكردين به : سه‌ردانى نه‌خۆش ، شوێنكه‌وتنى جه‌نازه ، دوعاكردن
بۆ ئه‌و كه‌سه‌ى ده‌پژمێت ، به‌جێهێنانى سوێندى كه‌سێك سوێندى لێت خواردبێت ، سه‌رخستنى
سته‌م لێكراو ، وه‌ڵام دانه‌وه‌ى ده‌عوه‌ت ، بڵاوكردنه‌وه‌ى سه‌لام … 4 -
عَنْ أَبِى مُوسَى الأَشْعَرِيِّ (ڕەزای خوای لێبێت) عَنِ النَّبِيِّ ( صلی
الله علیه وسلم ) قَالَ : ((أَطْعِمُوا الْجَائِعَ ، [وَأَجِيبُوا الدَّاعِيَ] ،
وَعُودُوا الْمَرِيضَ ، وَفُكُّوا الْعَانِيَ)) ، قَالَ سُفْيَانُ :( وَالْعَانِى الأَسِيرُ
) صحيح البخارى رقم : (5373) و (5649) و (5174) ، قال الـحافظ : (قوله "أطعموا
الـجائعَ ، وعُودوا الـمريضَ …" الـحديث تقدم فـى الوليمة من كتاب النكاح
(5174) بلفظ : "أجيبوا الداعـىَ " بدل "أطعموا الـجائعَ " ومـخرجهما
واحد ، وكأنَّ بعض الرواة حَفِظَ ما لـم يَحفظ الآخر) [فتح البارى : (9 / 643)] . واته : خواردن بده‌ن به كه‌سانى برسى و وه‌ڵامى ده‌عوه‌ت بده‌نه‌وه
و سه‌ردانى نه‌خۆش بكه‌ن و ديل و به‌ندكراويش ئازاد بكه‌ن . وه‌رگێڕانى : مامۆستا محمد عبد الرحمن لطيف |
