|
فەرموودەعه‌قیده - بیروباوەڕی ڕاستڕوونکردنەوەی شەرعیبەهەشت و دۆزەخبیدعە و داهێنراوەکانبابەتی گشتی + وته‌ی زانایان و دانایان پەروەردە و خێزانبابەتی عەرەبیتاوان و حەرامکراوەکاننزا و پاڕانەوەژیاننامه و ڕووداو و بەسەرهاتەکانمانگی ره‌مه‌زانگۆشەی فه‌توا
|
حه‌ڕاميه‌تى گۆرانى و مۆسيقا حه‌ڕاميه‌تى گۆرانى و مۆسيقا گوێگرتن له مۆسيقا و گۆرانى حه‌ڕامه به
به‌ڵگه‌ى قورئان و فه‌رمووده صحيحه‌كانى پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله علیه وسلم
) ، وه هيچ جياوازى نيه له نێوان ئه‌و مۆسيقايه‌ى سۆفى و حيزبه ئيسلاميه‌كان لێى
ده‌ده‌ن و ئه‌وه‌ى غه‌يرى ئه‌وان لێى ده‌ده‌ن ، به پشتيوانى خواى گه‌وره به‌ڵگه‌كان
ده‌خه‌ينه‌ڕوو بۆ چاو ڕۆشنكردنه‌وه‌ى موسوڵمانان سه‌باره‌ت به‌م بابه‌ته . به‌ڵگه‌كانى قورئانى پيرۆز به‌ڵگه‌ى يه‌كه‌م قال تعالي: {وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِى
لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَيَتَّخِذَهَا
هُزُوًا أُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ } [لقمان: 6] . واته : هه‌ندێك له خه‌ڵكى
هه‌ن قسه‌ى بێ خێر و بێ مانا ده‌كڕن (وه‌ك گۆرانى و مۆسيقا) بۆ ئه‌وه‌ى خۆى و كه‌سانى
تريش له ڕێبازى خواى گه‌وره گومڕا بكات ، بێ ئه‌وه‌ى هه‌ست بكا به مه‌ترسى كاره‌كه‌ى
و بزانێت چ كه‌تنێك ده‌كات به‌خۆى و خه‌ڵكى ، ئه‌و شته بێ كه‌ڵك و بێ نرخانه ده‌كڕێت
بۆ ئه‌وه‌ى گاڵته به په‌يام و ڕێبازى خوا بكات ، ئا ئه‌وانه سزا و تۆڵه‌يه‌كى ڕيسوا
كه‌ر و ئابڕووبه‌ر چاوه‌ڕێيانه . ـ له ته‌فسيرى ئه‌م ئايه‌ته پيرۆزه‌دا
عبدالله ى كوڕى مه‌سعود و ئيبن عباس و حه‌سه‌ن و عيكريمه و سعيدى كوڕى جوبه‌ير فه‌رموويانه
ووشه‌ى (لهو الحديث) واته : گۆرانى ، ئه‌م ئايه‌ته بۆ ئه‌وه دابه‌زيووه ، ماناى (يشترى لهو الحديث أى يستبدل ويختار الغناء
والمزامير والمعازف على القران) واته : هه‌ندێك له خه‌ڵكى گۆرانى و زوڕنا و مۆسيقا
هه‌ڵده‌بژێرن به‌سه‌ر قورئانه‌وه ، وه عبدالله ى كوڕى مه‌سعود (ڕه‌زاى خواى گه‌وره‌ى
لێبێت) سێ جار سوێندى خواردووه كه‌وا ئه‌م ئايه‌ته سه‌باره‌ت به حه‌ڕاميه‌تى گۆرانى
و (مۆسيقا) دابه‌زيووه . وه ئيبن و جوره‌يج فه‌رموويه‌تى : (لهو
الحديث) بريتى يه له ده‌هۆڵ ، وه ضحاك فه‌رموويه‌تى : بريتى يه له (شرك) , وه
قه‌تاده فه‌رموويه‌تى : بريتى يه له گشت گاڵته و گه‌مه‌يه‌كى خراپ (تفسير البغوى
:3/586). وه حه‌سه‌نى به‌صرى فه‌رموويه‌تى : ئه‌م
ئايه‌ته سه‌باره‌ت به گۆرانى و مۆسيقا دابه‌زيوه (تفسير القرآن العظيم:6/296). به‌ڵگه‌ى دووه‌م قال تعالى : {وَاسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ
مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ وَأَجْلِبْ عَلَيْهِمْ بِخَيْلِكَ وَرَجِلِكَ وَشَارِكْهُمْ فِى
الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلادِ وَعِدْهُمْ وَمَا يَعِدُهُمُ الشَّيْطَانُ إِلَّا غُرُوراً}
[الإسراء:64] . واته : بڕۆ بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ى له توانات دايه گومڕايان بكه‌يت به
ده‌نگت (وه‌ك گۆرانى و مۆسيقا) بده به‌سه‌رياندا و تێيان خوڕه به‌سوار و پياده‌ى
له‌شكره‌كه‌ته‌وه , وه هاوبه‌شييان بكه له ماڵ و سامان و منداڵياندا و به‌ڵێنى
بێ بنه‌ماشيان پێبده به‌ڵام شه‌يتان به‌ڵێنيان پێنادات ته‌نها خه‌ڵه‌تاندن نه‌بێت
. ـ ئيبن جه‌ريرى ته‌به‌ڕى له ته‌فسيرى ئه‌م
ئايه‌ته‌وه فه‌رمووى : موجاهيد فه‌رمووى : ئايه‌تى {وَاسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ
مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ} سه‌باره‌ت به له‌هوو (وه‌ك مۆسيقا) و گۆرانى دابه‌زيووه (جامع
البيان فى تأويل القرآن:1/8). ـ وه ئيمامى قورتوبى له ته‌فسيره‌كه‌يدا
فه‌رموويه‌تى : له‌م ئايه‌ته‌دا به‌ڵگه‌ى حه‌ڕاميه‌تى زوڕنا و مۆسيقا و گۆرانى و گاڵته
و ئاره‌زووى خراپى تێدايه ، خواى گه‌وره فه‌رموويه‌تى : (وَاسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ
مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ وَأَجْلِبْ عَلَيْهِمْ ) . وه له‌سه‌ر قسه‌ى موجاهيد هه‌ر شتێك
له ده‌نگى شه‌يتان بێت يان له كردارى بێت ئه‌وه خۆپاراستن و دووركه‌وتنه‌وه لێى
واجبه (الجامع لأحكام القرآن:10 / 290 ). به‌ڵگه‌ى سێيه‌م قال تعالي: ( وَإِذَا رَأَوْا تِجَارَةً
أَوْ لَهْوًا انْفَضُّوا إِلَيْهَا وَتَرَكُوكَ قَائِمًا قُلْ مَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ
مِنَ اللَّهْوِ وَمِنَ التِّجَارَةِ وَاللَّهُ خَيْرُ الرَّازِقِينَ) [الجمعة:
11]. واته : كاتێ بازرگانيه‌ك يان گوێبيستى ته‌پڵ و ده‌فى بازرگانه‌كان بوون بڵاوه
له‌لاى تۆ ده‌كه‌ن ده‌چن بۆ لاى و تۆ به‌ڕاوه‌ستاوى
(له‌سه‌ر ميمبه‌ر) به‌جێ دێڵن ، ئه‌ى محمد ( صلی الله علیه وسلم ) پێيان بڵێ : ئه‌و
پاداشت و به‌شه‌ى له‌لاى خواى گه‌وره هه‌يه چاكتره لهو يارى و گه‌مه و بازرگانيه
، خواى گه‌وره باشترين ڕۆزى به‌خشه بۆ خه‌ڵكى . ـ ئيبراهيمى كوڕى ئه‌بوبه‌كر له موجاهيده‌وه
ده‌گێڕێته‌وه ته‌فسيرى ووشه‌ى (اللهو) له‌م ئايه‌ته پيرۆزه : {قُلْ مَا عِنْدَ اللَّهِ
خَيْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَمِنَ التِّجَارَةِ} [الجمعة: 11] . موجاهيد فه‌رموويه‌تى
: (اللهو) به‌ماناى (الطبل) دێت ، واته : ده‌هۆڵ ، بێگومان ئه‌گه‌ر به‌ماناى ده‌هۆڵ
بێت ئه‌وه گشت ئاله‌ته‌كانى تريش ده‌گرێته‌وه له مۆسيقا چونكه هه‌موويان وه‌كو
ده‌هۆڵ بۆ هه‌واو ئاره‌زو به‌كار ده‌هێنرێت (تفسير مجاهد:660). ـ وه هه‌ندێكى تر له موفه‌سيران له ته‌فسيرى ووشه‌ى
(اللهو) فه‌رموويانه : به‌ماناى (الكبر والمزامير) دێت ، واته : كه‌مان و زوڕنا و
باقى ئاله‌ته مۆسيقيه‌كان ده‌گرێته‌وه (جامع البيان فى تأويل القرآن:23/386). به‌ڵگه‌ى چواره‌م قال تعالي: {وَالَّذِينَ لا يَشْهَدُونَ
الزُّورَ وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِرَامًا} [الفرقان: 72] . واته : به‌نده
باوه‌ڕداره‌كانى خواى گه‌وره ئه‌وانه‌شن كه شايه‌تى ناحه‌ق ناده‌ن و هه‌رگيز له
شوێنێكدا ئاماده نابن كه‌وا شايه‌تى به ناحه‌قى يان (هه‌ر تاوانێكى ترى تيادا ئه‌نجام
بدرێت) ، وه هه‌ر كاتێك به‌لاى (گۆرانى) و گاڵته و گه‌مه‌ى نه‌فاماندا تێپه‌ڕين به‌هێمنى
و له‌سه‌ر خۆيى تێده‌په‌ڕن . ئيمامى ته‌به‌ڕى له ته‌فسيرى ئه‌م ئايه‌ته‌دا
فه‌رموويه‌تى : (وَإِذَا مَرُّوا بِالْبَاطِلِ فَسَمِعُوهُ أَوْ رَأَوْهُ ، مَرُّوا
كِرَامًا ؛ مُرُورُهُمْ كِرَامًا فِى بَعْضِ ذَلِكَ بِأَنْ لَا يَسْمَعُوهُ ، وَذَلِكَ
كَالْغِنَاءِ) جامع البيان عن تأويل آى القرآن
: 17/525 . واته : باوه‌ڕداران هه‌ر كاتێك به‌لاى شتى پڕو پووچ تێپه‌ڕێن و گوێ بيستى
بوون يان بينيان ئه‌وه گوێى بۆ ناگرن و زۆر به‌ڕێز و هێمنانه‌وه تێده‌په‌ڕن وه‌كو
گوێبيست بوونى گۆرانى ، (بێگومان مۆسيقاش په‌يوه‌سته به گۆرانيه‌وه له گۆرانى خراپتر
بێت باشتر نيه) . به‌ڵگه له فه‌رمووده صه‌حيحه‌كان به‌ڵگه‌ى يه‌كه‌م قَالَ رسولُ اللهِ ( صلی الله علیه وسلم
) :( لَيَكُونَنَّ مِنْ أُمَّتِى أَقْوَامٌ يَسْتَحِلُّونَ الْحِرَ وَالْحَرِيرَ وَالْخَمْرَ
وَالْمَعَازِفَ ). صحيح البخارى : 5590 . واته : پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله علیه
وسلم ) فه‌رموويه‌تى : كه‌سانێك له ئوممه‌ته‌كه‌م په‌يدا ده‌بن زينا و حه‌رير و ئاره‌ق
و ئاله‌ته مۆسيقيه‌كان حه‌ڵال ده‌كه‌ن . - له‌م فه‌رمووده‌يه‌دا بۆمان ده‌رده‌كه‌وێت
كه‌وا له ئه‌سڵدا گشت ئاله‌ته مۆسيقيه‌كان حه‌ڕامن ، كه‌چى كه‌سانێك دێن ئه‌م حه‌ڕامه
حه‌ڵاڵ ده‌كه‌ن ، هه‌ر وه‌كو به‌چاوى خۆمان ده‌بينين وه به گوێچكه‌كانيشمان ده‌بيستين
، ده‌بينين حيزبه ئيسلاميه‌كان حه‌ڵاڵيان كرد ، وه زۆرێك له موسوڵمانان پێيان هه‌ڵخه‌ڵه‌تاون
. - پێناسه‌ى (المعازف) له لاى زانايانى
زمانى عه‌ره‌بى :- المعازف :( هِىَ المَلاهِى الَّتِى يُضْرَبُ بهَا ، كالعُودِ والطُّنْبُورِ
والدُّفِّ ، وغَيْرِها )(تاج العروس :24/155). واته : مه‌عازيف بريتى يه لهو ئاله‌ته
ئاره‌زوانه‌ى لێده‌درێن ، وه‌كو عود و ته‌نبور و ده‌ف و غه‌يرى ئه‌وانه‌ش له ئاله‌ته
مۆسيقيه‌كان . به‌ڵگه‌ى دووه‌م قَالَ النَّبِيُّ ( صلی الله علیه وسلم
) : « لَيَشْرَبَنَّ أُنَاسٌ مِنْ أُمَّتِى الْخَمْرَ يُسَمُّونَهَا بِغَيْرِ اسْمِهَا
يُضْرَبُ عَلَى رُءُوسِهِمْ بِالْمَعَازِفِ وَالْقَيْنَاتِ ، يَخْسِفُ اللَّهُ بِهِمُ
الْأَرْضَ وَيَجْعَلُ مِنْهُمُ الْقِرَدَةَ وَالْخَنَازِيرَ »(صحيح) الصحيحة 90،
91 . واته : پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رموويه‌تى : هه‌ندێك له
خه‌ڵكى له ئوممه‌ته‌كه‌م ئاره‌ق ده‌خۆنه‌وه و ناوى ده‌نێن به‌ناوێكى تر ، وه له
سه‌ر سه‌ريان ته‌پڵ و مۆسيقا لێده‌درێت و گۆرانى ده‌ووترێت ، خواى گه‌وره ئه‌و جۆره
كه‌سانه به‌زه‌ويدا ده‌باته خواره‌وه وه ده‌يانكات به مه‌يمون و به‌راز . - كه‌واته ئه‌وانه‌ى گوێ له گۆرانى و
مۆسيقا ده‌گرن با له خوا بترسن بۆ ئه‌وه‌ى خواى گه‌وره لێيان تووڕه‌نه‌بێت و به
زه‌ويدا نه‌يانباته خواره‌وه ، وه نه‌يان كات به مه‌يمون و به‌راز ، ئه‌گه‌ر نه‌ش
بن به مه‌يمون و به‌راز ئه‌وه كرداره‌كانيان ده‌بێت به كردارى مه‌يمون و به‌راز
، هه‌ر وه‌كو به‌چاوى خۆمان ده‌بينين ئه‌وانه‌ى گوێ له گۆرانى و مۆسيقا ده‌گرن وه‌كو
مه‌يمون و به‌راز هه‌ڵده‌په‌ڕن . به‌ڵگه‌ى سێيه‌م عَنْ عِمْرَانَ بْنِ حُصَيْنٍ ، أَنَّ رَسُولَ
اللهِ ( صلی الله علیه وسلم ) قَالَ :( فِى هَذِهِ الأُمَّةِ خَسْفٌ وَ مَسْخٌ وَ
قَذْفٌ ، إِذَا ظَهَرَتِ القَيْنَاتُ وَالمَعَازِفُ
وَشُرِبَتِ الخُمُورُ). ( صحيح ) انظر حديث رقم : 4273 فى صحيح الجامع. واته: له
عيمڕانى كوڕى حوصه‌ينه‌وه فه‌رمووى : پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رموويه‌تى:
له ئوممه‌ته‌كه‌مدا (بۆ هه‌ندێك كه‌س) ڕۆچوون به‌زه‌ويدا ده‌بێت ، وه گۆڕينى ڕوخسارى
ده‌م چاو ده‌بێت ن وه به‌رد باران به‌سه‌ريانه‌وه له ئاسمانه‌وه (وه‌كو قه‌ومى
لوط) ، ئه‌گه‌ر گۆرانى بێژ و مۆسيقا سه‌رى هه‌ڵدا ، وه ئاره‌ق خورايه‌وه . - له‌م فه‌رمووده‌يه‌شدا بۆمان ده‌رده‌كه‌وێت
كه‌وا گۆرانى و مۆسيقا هۆكاره بۆ تووش بوون به‌م سێ سزا ترسناكه ، كه‌واته به چ
ئه‌قڵێك بووترێت گوێگرتن له گۆرانى و مۆسيقا ئاساييه و حه‌ڕام نيه . به‌ڵگه‌ى چواره‌م عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ مُوسَي، عَنْ نَافِعٍ،
قَالَ: سَمِعَ ابْنُ عُمَرَ، مِزْمَارًا قَالَ: فَوَضَعَ إِصْبَعَيْهِ عَلَى أُذُنَيْهِ،
وَنَأَى عَنِ الطَّرِيقِ، وَقَالَ لِي:( يَا نَافِعُ هَلْ تَسْمَعُ شَيْئًا؟ قَالَ:
فَقُلْتُ: لَا، قَالَ: فَرَفَعَ إِصْبَعَيْهِ مِنْ أُذُنَيْهِ، وَقَالَ: «كُنْتُ مَعَ
النَّبِيِّ ( صلی الله علیه وسلم ) فَسَمِعَ مِثْلَ هَذَا فَصَنَعَ مِثْلَ هَذَا».
صحيح وضعيف سنن أبى داود ، صحيح : [4924] . واته : له سوله‌يمانى كوڕى موساوه له
نافعه‌وه فه‌رمووى : عبدالله ى كوڕى عومه‌ر گوێى له ده‌نگى زوڕنا بوو يه‌كسه‌ر دوو
په‌نجه‌ى له‌سه‌ر هه‌ردوو گوێچكه‌ى دانا و له ڕێگاكه لايدا ، وه پێى فه‌رمووم ئه‌ى
نافع ئێستا گوێت له هيچ شتێك هه‌يه ؟ ووتم : نه‌خێر ، ئينجا هه‌ردوو په‌نجه‌كه‌ى
له‌سه‌ر گوێچكه‌كانى هه‌ڵگرت و فه‌رمووى : له گه‌ڵ پێغه‌مبه‌رى خوا بووم ( صلی الله
علیه وسلم ) گوێى له شتێكى ئاوابوو يه‌كسه‌ر ئاواى كرد (واته هه‌ردوو په‌نجه‌كه‌ى
خسته سه‌ر گوێچكه‌كانى بۆ ئه‌وه‌ى نه‌يبيستێت) . - به‌ڕاستى زۆر به‌داخه‌وه موسوڵمانانى
ئێستا له كاتى بيستنى زوڕنا و ته‌پڵ و مۆسيقا له جياتى گوێچكه‌كانيان بگرن گوێى بۆ
شل ده‌كه‌ن و سه‌رى بۆ با ده‌ده‌ن !!! . به‌ڵگه‌ى پێنجه‌م عَنْ مُجَاهِدٍ، قَالَ : كُنْتُ مَعَ ابْنِ
عُمَرَ ، " فَسَمِعَ صَوْتَ طَبْلٍ ،
فَأَدْخَلَ إِصْبَعَيْهِ فِى أُذُنَيْهِ ، ثُمَّ تَنَحَّى ، حَتَّى فَعَلَ ذَلِكَ ثَلَاثَ
مَرَّاتٍ ، ثُمَّ قَالَ : هَكَذَا فَعَلَ رَسُولُ اللَّهِ ( صلی الله علیه وسلم ). ( صحيح ) 1542، صحيح
ابن ماجة . واته : له موجاهيده‌وه فه‌رمووى : له گه‌ڵ عبدالله ى كوڕى عومه‌ر بووم
گوێى له ده‌نگى (ده‌هۆڵ - ته‌پلێك) بوو يه‌كسه‌ر هه‌ردوو په‌نجه‌ى خسته نێو گوێچكه‌كانى
پاشان له ڕێگاكه لايدا و ئه‌م كاره‌ى سێ جار دووباره كرده‌وه ، پاشان فه‌رمووى
: پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله علیه وسلم ) (ئه‌گه‌ر گوێبيستى شتێكى ئاوا بوايه)
ئاواى ئه‌كرد . به‌ڵگه‌ى شه‌شه‌م وَعَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ( صلی الله علیه وسلم ) قَالَ: " إِنَّ اللَّهَ
تَعَالَى حَرَّمَ الْخَمْرَ وَالْمَيْسِرَ وَالْكُوبَةَ وَقَالَ: كُلُّ مُسْكِرٍ حَرَامٌ
". قِيلَ: الْكُوبَةُ الطَّبْلُ. ((الصحيحة)) (1708). واته : له ئيبن عه‌باسه‌وه
له پێغه‌مبه‌رى خواوه ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رمووى : به‌ڕاستى خواى گه‌وره
حه‌ڕامى كردووه ئاره‌ق و قومار و ته‌پڵ و ده‌هۆڵ ، وه فه‌رمووى : هه‌موو شتێكى سه‌رخۆشكه‌ر
حه‌ڕامه ، ووتراوه ووشه‌ى (الكوبة) واته : (الطبل) ده‌هۆڵ و ته‌پڵ . به‌ڵگه‌ى حه‌وته‌م عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ قَالَ:
أَخَذَ النَّبِيُّ ( صلی الله علیه وسلم ) بِيَدَيَّ ، فَانْطَلَقْتُ مَعَهُ إِلَى
ابْنِهِ إِبْرَاهِيمَ وَهُوَ يَجُودُ بِنَفْسِهِ. فَأَخَذَهُ النَّبِيُّ ( صلی الله
علیه وسلم ) فَوَضَعَهُ فِى حِجْرِهِ ، حَتَّى خَرَجَتْ نَفْسُهُ ، فَوَضَعَهُ ، ثُمَّ
بَكَي. فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ ، أَتَبْكِى وَأَنْتَ تَنْهَى عَنِ الْبُكَاءِ؟
. فَقَالَ: «إِنِّى لَمْ أَنْهَ عَنِ الْبُكَاءِ ، وَلَكِنْ نَهَيْتُ عَنْ صَوْتَيْنِ
أَحْمَقَيْنِ فَاجِرَيْنِ ، صَوْتٍ عِنْدَ نَغْمَةِ لَهْوٍ وَلَعِبٍ وَمَزَامِيرِ شَيْطَانٍ
، وَصَوْتٍ عِنْدَ مُصِيبَةٍ ، لَطْمِ وُجُوهٍ
، وَشَقِّ جُيُوبٍ ، وَهَذَا رَحْمَةٌ ، مَنْ لَا يَرْحَمُ ، لَا يُرْحَمُ ،
يَا إِبْرَاهِيمُ ، لَوْلَا إِنَّهُ وَعْدٌ
صَادِقٌ ، وَقَوْلٌ حَقٌّ وَإِنَّ آخِرَنَا سَيَلْحَقُ أَوَّلَنَا ، لَحَزِنَّا عَلَيْكَ
حُزْنًا هُوَ أَشَدُّ مِنْ هَذَا ، وَإِنَّا بِكَ لَمَحْزُونُونَ ، تَبْكِى الْعَيْنُ
، وَيَحْزَنُ الْقَلْبُ ، وَلَا نَقُولُ مَا يُسْخِطُ الرَّبَّ . قال الألبانى : وفى
الحديث تحريم آلات الطرب لأن المزمار هو الآلة التى يزمر بها. وهو من الأحاديث الكثيرة
التى ترد على ابن حزم إباحته لآلات الطرب . سلسلة الأحاديث الصحيحة :1/790 . واته : له عبدالرحمنى كوڕى عه‌وفه‌وه فه‌رمووى : پێغه‌مبه‌رى خوا
( صلی الله علیه وسلم ) ده‌ستى گرتم و ڕۆيشتم له گه‌ڵى بۆ لاى ئيبراهيمى كوڕى لهو
كاته‌ى ئيبراهيم له‌سه‌ره مه‌رگدا بوو و ڕۆحى ده‌دا ، پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله
علیه وسلم ) كوڕه خۆشه‌ويسته‌كه‌ى هه‌ڵگرت و له‌كۆشى خۆيدانا هه‌تا ڕۆحى ده‌رچوو
، ئينجا ئيبراهيمى دانا و گريا ، عبدالرحمن ووتى ووتم ئه‌ى پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله
علیه وسلم ) تۆ ده‌گريێ و نه‌هيش ده‌كه‌ى له گريان ؟ فه‌رمووى : من نه‌هيم نه‌كردووه
له گريان ، به‌ڵكو من نه‌هيم كردووه له دوو ده‌نگى بێ مانا و ناشرين ، ده‌نگێك له
كاتى ئاوازى له‌هو و گه‌مه و مۆسيقاى شه‌يتان ، وه ده‌نگێك له كاتى به‌ڵاو ناخۆشى
له گه‌ڵ لێدان له ده‌م و چاو و يه‌خه‌ڕنين ، وه ئه‌و گريانه‌ى من بۆ ئيبراهيم ره‌حم
و به‌زه‌ييه ، هه‌ر كه‌سێك به‌زه‌يى به غه‌يرى خۆيدا نه‌يه‌ته‌وه ئه‌وه خواى گه‌وره
به‌زه‌يى پێنابات ، وه ئه‌گه‌ر مردن وه‌عدێكى ڕاست و حه‌ق نه‌بايه ، وه كه‌سانى
كۆتاييمان به‌كه‌سانى سه‌ره‌تامان نه‌گه‌يشتبايه ئه‌وه زياتر له‌وه بۆت غه‌مگين
تر ده‌بووين ، وه ئێمه به تۆ زۆر غه‌مگينين ئه‌ى ئيبراهيم ، چاو ده‌گريێت ، وه
دڵ غه‌مبار ده‌بێت ، وه شتێك ناڵێين خواى گه‌وره تووڕه بكات . - شێخى ئه‌لبانى (ڕه‌حمه‌تى خواى گه‌وره‌ى
لێبێت) فه‌رموويه‌تى: له‌م فه‌رمووده‌يه‌دا حه‌ڕاميه‌تى ئاله‌ته مۆسيقيه‌كانمان بۆ
ده‌رده‌كه‌وێت ، وه ئه‌م فه‌رمووده‌يه يه‌كێكه لهو فه‌رمووده زۆرانه‌ى كه‌وا ڕه‌ددى
ابن حزم ده‌داته‌وه له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ى ئاله‌ته مۆسيقيه‌كان . به‌ڵگه‌ى هه‌شته‌م قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ( صلی الله علیه وسلم ) : صَوْتَانِ مَلْعُونَانِ
، صَوْتُ مِزْمَارٍ عِنْدَ نِعْمَةٍ ، وَصَوْتُ وَيْلٍ عِنْدَ مُصِيبَةٍ . سلسلة الأحاديث
الصحيحة : 427 . واته : پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله علیه
وسلم ) فه‌رموويه‌تى : دوو ده‌نگ هه‌ن نه‌فره‌ت لێكراون ، ده‌نگى زوڕنا (مۆسيقا) له
كاتى خۆشيدا ، وه ده‌نگى وه‌يل و ڕۆڕۆكردن له كاتى به‌ڵاو ناخۆشيدا . به‌ڵگه‌ى نۆيه‌م عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ : الدُّفُّ حَرَامٌ
، وَ الْمَعَازِفُ حَرَامٌ ، وَ الْكُوبَةُ حَرَامٌ ، وَ الْمِزْمَارُ حَرَامٌ . أخرجه
البيهقى 10 / 222 ، وقال الألبانى : وهذا إسناد صحيح : تحريم آلات الطرب:92 . واته
: له عبدالله ى كوڕى عه‌باسه‌وه (ڕه‌زاى خواى گه‌وره‌ى لێبێت) فه‌رموويه‌تى : ده‌ف
حه‌ڕامه ، وه ئاله‌ته مۆسيقيه‌كان حه‌ڕامه ، وه ته‌پڵ و ده‌هۆڵ حه‌ڕامه ، وه
زوڕنا حه‌ڕامه . تێبينى: ده‌ف لێدان ته‌نها له چه‌ند حاله‌تێك
دروسته ، له كاتى بووك گواستنه‌وه به‌ڵام به‌بێ بوونى تێكه‌ڵى ژن و پياو ، وه له
كاتى جه‌ژن (تحريم الات الطرب : 121 ). به‌ڵگه‌ى ده‌يه‌م عن الحسن البصرى قال : ليسَ الدفوفُ مِن
أمرِ المسلمينَ فى شيءٍ وأصحابُ عبد الله كانوا يُشَقِّقونَها. واته : ده‌ف لێدان
له كردارى موسوڵمانان نيه ، هاوه‌ڵانى عبدالله ى كوڕى مه‌سعود پارچه پارچه‌يان ده‌كرد
. - كه‌واته ئه‌م ده‌ف لێدانه‌ى سۆفى شوێن
كه‌وته‌ى حيزبه ئيسلاميه‌كان ئه‌نجامى ئه‌ده‌ن له كاتى ئاهه‌نگ گێڕان به‌بۆنه‌ى له
دايك بوونى پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه وسلم ) ، يان له كاتى بۆنه سياسى و بيدعيه‌كاندا
حه‌ڕامه و پێچه‌وانه‌ى كردارى پێشينه چاكه‌كانه . شوبهه‌يه‌ك و وه‌ڵامه‌كه‌ى ئه‌و كه‌سانه‌ى گۆرانى و مۆسيقا بۆ خۆيان
و خه‌ڵك حه‌ڵاڵ ئه‌كه‌ن زۆر جار ئه‌م فه‌رمووده‌يه به به‌ڵگه ده‌هێننه‌وه ، عَنْ
عَائِشَةَ قَالَتْ : ( إِنَّ أَبَا بَكْرٍ دَخَلَ عَلَيْهَا وَعِنْدَهَا جَارِيَتَانِ
فِى أَيَّامِ مِنًى تُدَفِّفَانِ وَتَضْرِبَانِ وَفِى رِوَايَةٍ: تُغَنِّيَانِ بِمَا
تَقَاوَلَتِ الْأَنْصَارُ يَوْمَ بُعَاثَ وَالنَّبِيُّ ( صلی الله علیه وسلم ) مُتَغَشٍّ
بِثَوْبِهِ فَانْتَهَرَهُمَا أَبُو بَكْرٍ فَكَشَفَ النَّبِيُّ ( صلی الله علیه وسلم
) عَنْ وَجْهِهِ فَقَالَ: " دَعْهُمَا يَا أَبَا بَكْرٍ فَإِنَّهَا أَيَّامُ عِيدٍ
وَفِى رِوَايَةٍ: يَا أَبَا بَكْرٍ إِن لكل قوم عيدا وَهَذَا عيدنا ) (مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ)
، مشكاة المصابيح : 1432 . واته : له عائيشه‌وه
فه‌رمووى : ئه‌بوبه‌كرى هاته لاى له‌وكاته
عائيشه دوو كچۆڵه‌ى بچووكى له‌لا بووه له ڕۆژانى (جه‌ژنى قوربان) ده‌فيان لێده‌دا ، وه له ڕيوايه‌تى فه‌رمووده‌يه‌كى تردا گۆرانيان
ده‌ووت (به‌و قسانه‌ى ئه‌نصاريه‌كان له هۆزى ئه‌وس و خه‌زره‌ج له‌سه‌رده‌مى جاهيليدا
له‌كاتى شه‌ڕدا به‌رامبه‌ر يه‌كيان به‌كارده‌هێنا كه باسى غيره‌ت و ئازايى بوو) ،
وه پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله علیه وسلم ) به پۆشاكه‌كه‌ى خۆى داپۆشى بوو ، ئه‌بوبه‌كر
خۆى له‌م دوو كچۆڵه تووڕه كردبوو فه‌رمووى چۆن ده‌بێ ده‌نگى شه‌يتان له ماڵى پێغه‌مبه‌رى
خوا بێت ( صلی الله علیه وسلم ) ، پێغه‌مبه‌رى خوا ( صلی الله علیه وسلم ) پۆشاكه‌كه‌ى
له‌سه‌ر ده‌م و چاوى لادا و فه‌رمووى : وازيان لێبهێنه ئه‌ى ئه‌بوبه‌كر ئه‌مه ڕۆژى
جه‌ژنه بۆ هه‌موو قه‌ومێك جه‌ژن هه‌يه و ئه‌مه‌ش جه‌ژنى ئێمه‌يه . وه‌ڵام : 1 – ئه‌وه‌ى ئه‌م دوو جاريه ئه‌يان ووت
بريتى بوو له باسكردنى ئازايه‌تى و شه‌ڕ ، هيچ ووته‌يه‌كى ناشه‌رعى تيا نه‌بووه
. 2 – ئه‌م دوو كچۆڵه‌يه ته‌مه‌نيان بچووك
بووه . 3 – ئه‌مه له ڕۆژى جه‌ژندا بووه ، بۆيه
ده‌ف لێدان له ڕۆژى جه‌ژندا دروسته . 4 – ئاله‌ته مۆسيقيه‌كانيان به‌كارنه‌هێنابوو
(مجموع فتاوى العلامة عبد العزيز بن باز رحمه الله:3/397 ). ئامادەكردنی مامۆستا : هه‌ڵگورد مصطفى گه‌ڵاڵه‌يى |
